به گزارش بورس نیوز، ارزش‌سنجی فرایند سنجش ارزش یک دارایی یا کسبوکار است. ارزش‌سنجی فرایند مهمی است که سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و مدیران برای تصمیم‌گیری آگاهانه درباره خرید، فروش یا سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند.
فرایند سنجش ارزش بازار منصفانه یک دارایی یا کسبوکار بر اساس عوامل مختلفی مانند صورت‌های مالی، شرایط اقتصادی و روند بازار انجام می‌شود. هدف ارزش‌سنجی برآورد ارزش دارایی یا کسبوکار بر حسب توان آن برای ایجاد جریان‌های نقدی یا سود آتی است.
سهام، اوراق قرضه، املاک و کسب‌و‌کار‌های مختلف، دارایی‌هایی هستند که ارزش‌سنجی می‌شوند. ارزش‌سنجی برای سرمایه‌گذاران برای تصمیم‌گیری آگاهانه درباره ارزش این دارایی‌ها و اینکه آیا ارزش سرمایه‌گذاری را دارند، بسیار مهم است.
سرمایه‌گذاران، تحلیلگران و مدیران به دلایل مختلف اقدام به ارزش‌سنجی می‌کنند. اولاً، ارزش‌سنجی به تعیین ارزش منصفانه یک دارایی در فرایند تصمیم‌گیری کمک میکند. ثانیاً، می‌تواند دارایی‌های کم‌ارزش‌گذاری یا بیش‌ارزشگذاری شده را شناسایی و در نتیجه سرمایه‌گذاری‌های سودآور را ممکن یا از زیان‌های احتمالی جلوگیری کند و در نهایت ارزش‌سنجی، سلامت مالی یک کسبوکار را ارزیابی کرده و نقشی حیاتی در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک مانند ادغام و تملیک دارد.
چندین رویکرد برای ارزش‌سنجی وجود دارد که هر کدام نقاط قوت و ضعف خود را دارند که شامل موارد زیر هستند:
این رویکرد شامل تخمین جریان‌های نقدی آتی که انتظار می‌رود یک دارایی یا کسبوکار تولید کند و تنزیل آن درآمد‌ها به ارزش حال‌شان است. این روش معمولاً برای ارزش‌سنجی شرکت‌ها و املاک استفاده می‌شود.
ارزش‌سنجی نسبی
ارزش‌سنجی نسبی شامل مقایسه ارزش دارایی با دارایی‌های مشابه در بازار است. ارزش‌سنجی نسبی اغلب با استفاده از نسبت‌هایی مانند نسبت قیمت به درآمد (P/E) یا نسبت قیمت به ارزش دفتری (P/B) انجام می‌شود.
ارزش‌سنجی دارایی‌محور
ارزش‌سنجی دارایی‌محور شامل برآورد ارزش شرکت بر اساس دارایی‌های مشهود و نامشهود آن است. این روش معمولاً برای ارزش‌سنجی املاک و شرکت‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تجزیه‌وتحلیل صورت‌های مالی
تجزیه‌وتحلیل صورت‌های مالی جزء مهمی از فرایند ارزش‌سنجی است که در آموزش بورس کلینیک اقتصاد به‌طور مختصر به این دو موضوع پرداخته‌ایم. در ادامه این مقاله اصول اولیه تجزیه‌وتحلیل صورت‌های مالی را بررسی می‌کنیم.
صورت‌های مالی گزارش‌هایی هستند که اطلاعات مالی یک شرکت را در اختیار سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و سایر فعالان قرار می‌دهند. سه نوع اصلی صورت‌های مالی عبارتند از صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد.
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان، درآمد‌ها و هزینه‌های شرکت را در یک دوره زمانی مشخص، معمولاً یک سال یا سه ماه گزارش میکند. ساختار صورت سود و زیان معمولاً شامل بخش‌های زیر است:
اجزای صورت سود و زیان
درآمد: نشان‌دهنده کل فروش یا درآمد حاصل از فروش محصولات یا خدمات شرکت است. درآمد معمولاً به عنوان اولین ردیف در صورت سود و زیان گزارش می‌شود.
بهای تمام شده کالای فروش رفته (COGS): شامل هزینه‌های مستقیم مربوط به تولید و ارائه‌ی محصولات یا خدمات شرکت می‌شود. بهای تمام شده‌ی کالای فروش رفته شامل هزینه مواد اولیه، هزینه‌های نیروی کار، هزینه‌های حمل و نقل و سایر اقلام مرتبط است.
سود ناخالص: با کم کردن COGS از درآمد محاسبه می‌شود. سود ناخالص نشان‌دهنده سود کسب‌شده توسط شرکت قبل از لحاظ کردن سایر هزینه‌ها است.
هزینه‌های عملیاتی: هزینه‌های عمومی و اداری است که برای اداره‌ی شرکت انجام شده‌اند، مانند حقوق و دستمزد، اجاره، قبوض آب و برق. سایر هزینه‌های این دسته، هزینه‌های مرتبط با بازاریابی و فروش محصولات یا خدمات شرکت است، مانند تبلیغات و کمیسیون فروش، شرکت در نمایشگاه و اقلام متعدد مرتبط دیگر. تمام هزینه‌های عملیاتی از سود ناخالص کسر شده تا به سود عملیاتی برسد.
سود عملیاتی: با کم کردن هزینه‌های عملیاتی و هزینه‌های فروش از سود ناخالص محاسبه می‌شود. سود عملیاتی نشان‌دهنده‌ی سود بدست آمده توسط بنگاه از عملیات عادی شرکت است.
هزینه استهلاک: نشان‌دهنده‌کاهش ارزش دارایی در طول زمان به دلیل فرسودگی است. استهلاک یک هزینه غیر‌نقدی است، به این معنی که شامل خروج واقعی وجه نقد نیست. در عوض، برای تخصیص بهای یک دارایی بلندمدت در طول عمر مفید آن استفاده می‌شود.
هزینه بهره: هزینه قرض گرفتن پول از طلبکاران یا وام‌دهندگان هزینه بهره است. هزینهی بهره بر‌اساس نرخ بهره و مبلغ وام گرفته‌شده محاسبه می‌شود. هزینهی بهره به عنوان هزینهی غیرعملیاتی شناخته شده و معمولاً پایین‌تر از سود عملیاتی در صورت سود و زیان گزارش می‌شود.
مالیات: مبلغی که شرکت به دولت بر اساس درآمد مشمول مالیاتش بدهکار است. مالیات معمولاً به عنوان یک ردیف جداگانه در صورت سود و زیان گزارش شده و از درآمد قبل از مالیات کسر می‌شود تا به درآمد خالص برسد.
سود خالص: سود خالص با کم کردن تمام هزینه‌ها از درآمد محاسبه می‌شود. اگر هزینه‌ها بیشتر از درآمد باشد، نتیجه زیان خالص خواهد بود. به عبارت دیگر، شرکت درآمد کافی برای تامین هزینه‌های خود نداشته و در نتیجه متحمل زیان شده است. زیان خالص نشان می‌دهد که شرکت سودآور نیست و ممکن است نیاز به اقداماتی برای کاهش هزینه‌ها یا افزایش درآمد داشته باشد تا از نظر مالی پایدار شود.
اگر درآمد بیش از هزینه‌ها باشد، نتیجهی آن سود خالص خواهد بود. این ردیف از صورت سود و زیان معیار مهمی برای سلامت مالی یک شرکت است و هنگام بررسی شرکت باید توجه ویژه‌ی به آن داشت.
ترازنامه یکی از انواع صورت‌های مالی است که دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام شرکت را در یک مقطع زمانی خاص گزارش میکند. ترازنامه از معادله حسابداری برابری ارزش دارایی‌ها با بدهی‌ها به اضافه حقوق صاحبان سهام است پیروی میکند، بنابراین همیشه: دارایی‌ها = بدهی‌ها + حقوق صاحبان سهام.
ترازنامه تصویری از وضعیت مالی شرکت ارائه می‌دهد و از اطلاعات درج شده در آن می‌توان برای محاسبه نسبت‌های مالی مهمی مانند نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام و نسبت جاری استفاده کرد.
وجه نقد و شبه‌نقد: نشان‌دهنده‌ی مقدار پول در دسترس شرکت است که می‌تواند برای پرداخت‌های فوری استفاده کند. وجه نقد، موجودی حساب‌های بانکی و سرمایه‌گذاری‌های با نقدپذیری بالا مانند اوراق قرضه‌ی دولتی که به راحتی می‌توانند به پول نقد تبدیل شوند در این قسمت ثبت می‌شوند.
حساب‌های دریافتنی: ارزش کالا‌ها و خدماتی که متشریان به صورت اعتباری خریداری کرده‌اند و به شرکت بدهکار هستند.
موجودی انبار: ارزش کالایی که شرکت در انبار نگه داشته و امکان فروش آن به مشتریان را دارد. شامل مواد اولیه، محصولات در دست تولید و کالا‌های نهایی است.
هزینه‌های پیش پرداخت: هزینه‌هایی هستند که شرکت قبلاً آن را پرداخت کرده است، مانند اجاره، بیمه یا سایر پیشپرداخت‌ها برای دسترسی به امکانی در آینده، اما هنوز از آن‌ها استفاده نکرده است.
دارایی‌های ثابت: دارایی‌های فیزیکی بلندمدت را در طبقه‌ی دارایی‌های ثابت جای می‌دهند، دارایی‌هایی مانند ماشین‌آلات، تجهیزات و سایر اقلام مشابه. صنایعی که سرمایه بر تلقی می‌شوند مانند شرکت‌های نفتی، خودروسازان و شرکت‌های فولادی دارای مقدار قابل توجهی دارایی ثابت هستند.
حساب‌های‌پرداختنی: مقدار پولی که شرکت به تأمین‌کنندگان مواد اولیه در ازای دریافت مواد اولیه بدهکار است.
اسناد پرداختنی: تعهدی که شرکت به وام‌دهندگان برای وام‌هایی که گرفته بدهکار است.
هزینه‌های معوق: هزینه‌هایی است که به شرکت تحمیل شده، اما هنوز آن را پرداخت نکرده است. هزینه‌هایی که قبل از پرداخت در دفاتر شناسایی و به عنوان بدهی‌های جاری در ترازنامه شرکت درج می‌شود. هزینه معوق امکان دارد تخمینی باشند و ممکن است با فاکتور تامین کننده که بعدا ارائه می‌شود متفاوت باشد.
بدهی بلندمدت: بدهی‌هایی با سررسید بیش از یک سال را در عنوان بدهی‌های بلندمدت طبقه‌بندی می‌کنند.
سهام عادی: نشان‌دهنده‌ی مالکیتی در شرکت است که سهامداران آن در اختیار دارند. سهام عادی به عنوان حقوق صاحبان سهام طبقه‌بندی می‌شود، زیرا ارزش باقی‌مانده شرکت را پس از تسویه تمام بدهی‌ها منعکس میکند.
سود انباشته: نشان‌دهنده سود‌های انباشته‌شده در طول زمان است که به عنوان سود سهام بین سهامداران توزیع نشده است. سود انباشته به عنوان حقوق صاحبان سهام طبقه‌بندی می‌شود، زیرا نشان‌دهنده بخشی از ارزش شرکت است.
نکته مهم این است که بر اساس روش حسابداری تعهدی، هزینه‌ها در زمان وقوع ثبت می‌شوند، نه لزوماً هنگام نقل و انتقال وجه نقد، بنابراین برای داشتن درک بهتری از وضعیت شرکت در لحظه‌ی فعلی، بررسی صورت جریان وجوه نقد نیز دارای اهمیت است.
این صورت مالی مسیر وجه نقد و معادل‌های نقدی را که وارد شرکت و یا از آن خارج می‌شوند را خلاصه میکند. این صورت مالی بیانگر عملکرد مدیریت شرکت در مدیریت جریان وجوه نقد است.
صورت جریان وجوه نقد بینشی در مورد چگونگی عملکرد یک شرکت، چگونگی بدست آمدن پول در آن شرکت و چگونگی هزینه آن ارائه می‌دهد. همچنین به طلبکاران کمک میکند تا نقدینگی موجود شرکت را برای پوشش هزینه‌های عملیاتی و پرداخت بدهی‌ها بررسی کنند. برای سرمایه‌گذاران، صورت جریان نقدی وضعیت شرکت از نظر ثبات مالی را نشان می‌دهد. با استفاده از این صورت، سرمایه‌گذاران می‌توانند تصویر واقعی‌تری را از شرکت بدست آورند. بسیار شایع است که شرکت‌ها صرفا بدلیل عدم توانایی در تامین وجه نقد برای بدهی‌های کوتاه‌مدت خود دچار مشکل یا حتی ورشکستگی شوند، معرف‌ترین مورد اخیر مربوط به ورشکستگی‌های بحران مالی ۲۰۰۸ در سیستم مالی و بانکی و همچنین ورشکستگی بانک SVB در همین اواخر است که در مقاله بانک سیلیکون‌ولی و بحران بانکی آمریکا به آن پرداخته‌ایم.
فعالیت‌های عملیاتی: فعالیت‌های عملیاتی در صورت جریان وجوه نقد شامل کلیه وجوه نقد دریافتی و مصرف‌شده در عملیات اصلی تجاری شرکت می‌باشد. به زبان ساده، نشان می‌دهد که شرکت از فروش محصولات یا خدماتش چه مقدار پول نقد به دست آورده یا پرداخت کرده است که شامل پول دریافتی از فروش کالا و خدمات، پرداخت‌های بابت بهره، پرداخت‌های بابت مالیات بر درآمد، وجوه پرداخت شده به تامین‌کنندگان برای کالا‌ها و خدمات مورد استفاده در تولید و حقوق، دستمزد پرداختی به کارکنان، پرداخت‌های اجاره و سایر هزینه‌های مربوط به عملیات شرکت است.
برای شرکت‌های تجاری یا سرمایه‌گذاری، وجوه نقد دریافتی از فروش استقراضی بدهی یا اوراق مشارکت نیز باید لحاظ شود، زیرا بخشی از فعالیت تجاری آن‌ها است.
فعالیت‌های سرمایه‌گذاری: در این بخش، جریان‌های نقدی مرتبط با سرمایه‌گذاری‌های یک شرکت در دارایی‌های بلندمدت مانند ماشین‌آلات، تجهیزات یا سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دیگر ثبت می‌شود. جریان‌های نقدی سرمایه‌گذاری معمولاً منفی است، زیرا شرکت‌ها پول نقد را برای این سرمایه‌گذاری‌ها خرج می‌کنند.
تغییرات در وجوه نقد حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری معمولاً جریان نقدی خروجی در نظر گرفته می‌شود، زیرا پول برای خرید تجهیزات جدید، ساختمان‌ها یا دارایی‌های کوتاه‌مدت مانند اوراق بهادار قابل فروش هزینه می‌شود. با این حال، هنگامی که یک شرکت دارایی خود را می‌فروشد، منجر به مثبت شدن این بخش خواهد شد.
فعالیت‌های تامین مالی: در این قسمت از صورت مالی، جریان‌های نقدی مرتبط با فعالیت‌های تامین مالی یک شرکت، مانند ایجاد یا بازپرداخت بدهی، پرداخت سود سهام به سهامداران، یا بازخرید سهام شرکت (خرید سهام خزانه) نشان داده می‌شود. جریان‌های نقدی تامین مالی بسته به ماهیت فعالیت تامین مالی می‌توانند مثبت یا منفی باشند.
چه سرمایه‌گذار بازار سهام باشید و چه مدیر یک شرکت، لازم است تا دانش کافی از صورت‌های مالی را بدست آورید. مقاله فوق برای آشنایی با صورت‌های مالی و ارزش‌سنجی آماده شده است، همچنان مطالب مهم دیگری برای فعالیت در بورس باقی مانده که در مقاله آموزش بورس رایگان به آن‌ها پرداخته‌ایم. همچنین می‌توانید برای یادگیری هرچه بهتر موضوع دوره‌ی آموزش تحلیل بنیادی کلینیک اقتصاد را ثبت نام کنید.
