تغذیه سالم یک هدف عالی است، اما وقتی به حد افراطی انجام شود، دنبال‌کردن رژیم به اصطلاح کامل در واقع می‌تواند به یک وسواس ناسالم تبدیل شود. وقتی افراد به تغذیه “درست” به ضرر سلامت روان یا سلامتی کلی خود توجه می‌کنند، ممکن است با یک اختلال تغذیه‌ای که ارتورکسیای عصبی نامیده می‌شود، شناخته شود – چیزی که به زبان ساده به آن ارتورکسیا (Orthorexia) گفته می‌شود.
9 درصد از جمعیت کلی آمریکا (28.8 میلیون) در طول زندگی‌شان اختلال تغذیه‌ای را تجربه خواهند کرد. ارتورکسیا یک اختلال نسبتاً جدید در ادبیات علمی بوده بنابراین سخت است اینکه بگوییم چند درصد مردم از آن رنج می‌برند. اما این به این معنی نیست که منابعی برای درک و درمان این شرایط وجود ندارد.
یکی از دلایلی که تصمیم گرفتیم این مطلب را در علم ورزش منتشر کنیم، رواج این اختلال در بین ورزشکاران است. با ادامه مطلب همراه علم ورزش باشید تا با نشانه‌ها، دلایل و شیوه درمان ارتورکسیای عصبی آشنا شوید.
ارتورکسیا عصبی چیست؟
ارتورکسیای عصبی (Orthorexia Nevosa) به عنوان یک پایبندی شدید به تغذیه سالم یا تمیز شناخته می‌شود. (ارتورکسیا یک کلمه یونانی است، “ارتو” به معنی صحیح و “رکسی” به معنی اشتها). این پایبندی ممکن است افراد را به سمت رفتارهای تغذیه‌ای آیینی متمایل کند یا از خوردن در مکان‌های اجتماعی پرهیز کنند چون آنها شدیداً اعتقاد دارند که باید روی غذاهایی که می‌خورند برای سلامتی‌شان تأیید کنند. وسواس با یک رژیم غذایی درست ممکن است حتی باعث ازبین‌بردن علایق دیگر فرد نیز شود و زندگی فکری وی را در اختیار بگیرد.
دید تونلی افراطی روی خوراکی‌های تأییدشده می‌تواند منجر به عواقب مضری شود. طبق گفته کریستین برن متخصص تغذیه که در زمینه اختلالات تغذیه تخصص دارد: ” ارتورکسیای عصبی یک شرایط جدی است که می‌تواند تأثیرات ویژه منفی را روی سلامتی احساسی، فیزیکی و روانی فرد بگذارد.”
برای نمونه، یک فرد با ارتورکسیای عصبی ممکن است احساس کند که قادر به خوردن خوراکی‌هایی که خانواده یا دوستان برای وی آماده کرده‌اند نیست یا نتواند در یک رستوران غذا بخورد چون نمی‌تواند از مواد به‌کاررفته در دستور تهیه آن غذا اطمینان حاصل کند. افراد با ارتورکسیا ممکن است همچنین مقدار ناسالمی از وزنشان را با اجتناب از گروه‌های غذایی از دست دهند.
با وجود علائم ناشناخته آن، ارتورکسیا به اندازه سایر اختلالات خوردن دیگر مورد تحقیق قرار نگرفته است. اگرچه کلمه ارتورکسیای عصبی از 1997 به کار می‌رود اما یک تشخیص رسمی نشده است. در حقیقت، ارتورکسیا در DSM-5 وجود ندارد که یک راهنمای برای تشخیص استاندارد سلامتی روانی است. اگرچی بعضی از پزشکان امیدوار بودند که این اختلال در مارچ 2022 وارد این راهنما شود، اما چنین چیزی اتفاقی نیفتاد.
همانطور که گفته شد، ممکن است تشخیص ارتورکسایای عصبی را از یک پزشک واجد شرایط دریافت کرد – و تشخیص اغلب افراد با ارتورکسیا با دیگر اختلالات تغذیه‌ای که تشخیص‌شان آسان است همپوشانی می‌کند. بیشتر افراد مبتلا به اختلال ارتورکسیا ممکن است با معیارهای تشخیصی برای سایر اختلالات تغذیه و خوردن (OSFED) که یک تشخیص رسمی در DSM-5 است مطابقت داشته باشند.
علائم ارتورکسیا
نشانه‌های ارتورکسیا ممکن است از شخصی به شخص دیگر متفاوت به نظر برسد. مطابق اتحادیه ملی اختلالات تغذیه‌ای، بعضی از نشانگرهای ارتورکسیا شاید شامل موارد زیر شوند:
- افزایش نگرانی درباره سلامتی مواد به‌کاررفته در غذاها.
- وسواس در خواندن برچسب‌ها و لیست مواد غذایی.
- صرف‌نظر کردن از گروه‌های بزرگ غذایی، گاهی اوقات در حال پیشرفت به سمت حذف مواد غذایی مانند: همه کربوهیدرات‌ها، همه غلات‌ها، همه لبنیات‌ها، همه گوشت‌ها، همه قندها و …
- علاقه متمایز در مقایسه با چیزی که دیگران می‌خوردند و چه سالم باشد یا نه.
- سطوح بالای استرس وقتی غذای موردتاییدشان در دسترس نباشد.
- وسواس درباره اینکه چه غذاهایی ممکن است در ریک رویداد یا گردهمایی سرو شوند.
- عدم توانایی برای خوردن در موقعیت‌های اجتماعی (مانند رستوران، پارک و …).
- دنبال‌کردن حساب‌های سلامتی تندرستی عجیب در شبکه‌های اجتماعی (اینستاگرام و ….).
در حالیکه نگرانی درباره سلامتی چیزی که می‌خورید می‌تواند طبیعی باشد (به خصوص اگر یک هدف بهزیستی خاصی را دنبال می‌کنید یا از تغذیه برای مدیریت شرایط سلامتی‌تان بهره می‌برید)، اما ارتورکسیا را می‌توان با سطح حساسیت آن تشخیص داد. فردی با ارتورکسیا ممکن است بیشتر اوقاتش را صرف بررسی وعده غذایی‌اش، خوردن مرتبط با رسانه‌ها با توجه به رژیم غذایی‌اش یا تمیزکردن افراطی میز غذاخوری و … قبل از خوردن نهار. برای بعضی افراد، شرایط می‌تواند شامل این شود که آنها ارزش خودشان را با چیزی که می‌خورند مرتبط بدانند.
دلایل ارتورکسیا
از آنجایی که ارتورکسیا یک تشخیص نسبتاً جدید است، علل آن هنوز در حال بررسی است. اما مانند همه الگوهای اختلال‌های تغذیه‌ای، ریشه ارتورکسیا احتمالاً از عوامل مختلفی چه شخصی و فرهنگی سرچشمه می‌گیرد.
اگر چه تحقیقات خیلی زیادی درباره ارتورکسیا و دلایل آن وجود ندارد، اما نویسنده‌های یک برررسی در سال 2020 دریافتند که عواملی که باعث ارتورکسیا می‌شوند شامل اعتقادات شخصی درباره غذا و سلامتی، ترومای گذشته، کمال‌گرایی، و نحوه صحبت درباره غذا و بدن که با گروه‌های اجتماعی و والدین انجام می‌شود (به خصوص آمادگی جسمانی و گروه‌های مرتبط با سلامتی).
طبق یک مطالعه مروری 2021، ارتورکسیا معمولاً یک شبه ظاهر نمی‌شود اما می‌تواند به آرامی رشد کند – اغلب با یک میل برای یک نیت خوب برای دنبال‌کردن یک رژیم غذایی شروع می‌شود که به یک وسواس تبدیل می‌شود. مطالعه مروری از نشانگرهای جمعیتی دریافت که اغلب افرادی که شاید با ارتورکسیا دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند شامل زنان، افراد با تحصیلات متوسط به بالا و یک سبک زندگی فعال (مانند ورزشکاران) هستند.
خیلی مهم است که توجه کنید که نیروهای اجتماعی بزرگ‌تر نیز ممکن است پشت موارد ارتورکسیا باشند. با توجه به اینکه محیط اجتماعی و محیط مجازی یک نقش مهمی در اینکه افراد چطور به غذا فکر کنند دارند، احتمالاً آنها در توسعه ارتورکسیا مقصر باشند.
یک مطالعه 2017 نشان داد که افزایش استفاده از اینستاگرام با افزایش علائم ارتورکسیا مرتبط بود. گروه‌های اجتماعی نقش خیلی بزرگی در توسعه ارتورکسیا داشته‌اند. گروه‌های دوستان چه به صورت دیداری یا آنلاین باشند می‌تواند به شکل ساده‌ای تبدیل به اتاقک‌های پژواک شوند. بسیاری از افرادی که از ارتورکسیا رنج می‌برند توسط دیگران با تفکرات سفید و سیاه درباره غذا و خوردن سالم احاطه شده‌اند.
درمان ارتورکسیا
در حال حاضر، هیچ درمان کلینیکی به صورت ویژه‌ای برای درمان ارتورکسیای عصبی وجود ندارد. اگر شما یا شخصی که دوستش دارید، با اختلال ارتورکسیا تشخیص داده شده‌اید، درمان کاملا می‌تواند با توجه به دلایل زمینه‌ای و پزشکی که با آن کار می‌کنید شخصی‌سازی شده (متناسب با فرد) باشد.
به‌طور کلی درمان اختلال تغذیه‌ای یک کار در حال پیشرفت است، چون ما هنوز هم در مراحل اولیه یادگیری درباره این اختلالات به ویژه در میان افراد گوناگون و متنوع هستیم.
- کریستین بیرن متخصص تغذیه
هنوز هم بسیاری از موضوعات استفاده شده در درمان دیگر اختلالات تغذیه‌ای می‌تواند برای افرادی با ارتورکسیا مفید باشد. بعضی گزینه‌ها شامل رفتاردرمانی دیالکتیکی، رفتاردرمانی شناختی، و داروها شامل داروهای-ضداضطراب و ضدافسردگی می‌شوند.
از آنجایی که ارتورکسیا شامل ترسی از غذاهای به خصوصی است، افراد با ارتورکسیا ممکن است به شکل خاصی از در معرض قرارگرفتن این غذاها که اغلب برای درمان فوبیاها استفاده می‌شود سود ببرند.
یک متخصص تغذیه ممکن است با یک شخصی برای به چالش‌کشیدن ترس‌هایش از یک غذا در آن واحد با در معرض قرارگرفتن‌های تکراری استفاده کند. این یعنی به عمد فرد باید در یک محیط راحت با افرادی که به آنها اعتماد دارد، غذایی که از ان می‌ترسد را بخورد و این کار را چندین بار در طی دوره‌هایی از هفته‌ها یا ماه‌هایی تا زمانی که به شکل تدریجی غذا تبدیل به یک چیز کمتر ترسناک یا عادی‌تر شود ادامه دهد. بعد از چندین بار در معرض قرار گرفتن، معرفی غذاهای تازه و خوردن بدون اضطراب غذاهایی که زمانی از آنها می‌ترسیدید، آسان‌تر می‌شود.
در نهایت، آموزش تغذیه مبتنی بر شواهد از متخصصین واجد شرایط تغذیه‌ای می‌تواند به افراد مبتلا به این اختلال کمک کند تا اجازه دهند اعتقادات اشتباهشان درباره سلامتی (یا ناسالم‌بودن) با غذاهای به خصوصی از بین برود. یک بخش بزرگی از درمان ارتورکسیا کمک به بیمار برای آشکارکردن اعتتقادات ارتورکسیکشان درباره غذا است. این ممکن است به این معنی باشد که از بعضی جنبه‌های خاص علم تغذیه کمک بگیریم تا مشخص شود که بدن ما ساخته شده است تا از همه انواع غذاهای متفاوت تغذیه کند یا توضیح اینکه چطور و چرا بیشتر چیزهایی که سمی نامیده می‌شوند در واقع به مقدار طبیعی خوردن آنها کاملا ایمن و بدون خطر است.
فرهنگ رژیم و ارتورکسیا
در سالهای اخیر، شما احتمالاً واژه فرهنگ تغذیه‌ای را که در رسانه‌ها مطرح شده است شنیده‌اید. این واژه به تجلیل از تغذیه مرتبط است و به ویژه کاهش وزن – که اغلب به قیمت از دست‌دادن سایر جنبه‌های سلامتی همراه است. فرهنگ تغذیه‌ای شامل همه تفکر همه یا هیچی درباره غذاها، برچسب‌زدن به غذاهای به خصوص خوب و دیگری بد است.
تعجب‌برانگیز نیست که، کارشناسان حدس می زنند که تاریخ فرهنگ تغذیه‌ای آمریکا بسیاری از افراد را به سمت اعتقادات ارتورکسیایی پیش برده است.
در فرهنگ بهزیستی و رژیم غذایی، اطلاعات ترس‌برانگیز زیادی درباره غذا داده می‌شود. دسته‌بندی کردن غذاها به خوب یا بد بودن، سالم یا ناسالم بودن یک چیز رایج است که فقط باعث قویترشدن این تفکر ارتورکسیایی می‌شود. در واقعیت، هیچ غذایی نمی‌تواند سلامتی‌تان را بهبود دهد و یا آن را از بین ببرد. غذاها ارزش‌های اخلاقی ندارند – شما به خاطر چیزی که می‌خورید یک شخص بدتر یا بهتر نخواهید شد.
جمع‌بندی
اغلب اعتراف به اینکه مشکلی با وسواس غذایی دارید می‌تواند دشوار باشد به ویژه اگر انتظار داشته باشید که افراد به شدت شما را قضاوت کنند. اما اگر توضیحات ارتورکسیا برای شما آشنا به نظر می‌رسید و برایتان سوال ایجاد شد که آیا رابطه‌تان با غذا می‌تواند مشکل‌ساز شود، با یک متخصص واجد شرایط حرفه‌ای مانند یک متخصص تغذیه یا روانشناس مشورت کنید.
ارتورکسیا چه کاری با بدنتان انجام می‌دهد؟
چون ارتورکسیا یک اختلال سلامتی است، ممکن است اثرات قابل اندازه‌گیری روی بدنتان داشته باشد یا نداشته باشد. برای بعضی افراد، یک تمرکز وسواس‌گونه روی تغذیه سالم می‌تواند باعث کاهش وزن یا کمبود مواد مغذی براساس اینکه چه غذاهایی خورده یا حذف می‌شوند شود. بسیاری از فراد همچنین افزایش سطح استرس (یا در بلندمدت اضطراب) را که می‌تواند باعث سایر مشکلات سلامتی شود تجربه می‌کنند.
ارتورکسیا چطور تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص ارتورکسیای عصبی، یک متخصص سلامتی باید به مشخصه‌های شرایط شما مانند تمرکز وسواسی روی تغذیه سالم، محرومیت از گروه‌های بزرگ غذایی، و عدم توانایی برای خوردن در اماکن اجتماعی توجه کند. آنها همچنین شاید ابزارهایی مانند کاهش وزن و استرس احساسی/عاطفی را نیز ارزیابی بگیرند.
آیا ارتورکسیا یک اعتیاد است؟
اگرچه تغذیه خوردن و اعتیاد می‌توانند مشابهات زیادی داشته باشند اما این دو از هم متمایز هستند. البته این امکان‌پذیر است که افرادی با ارتورکسیا علائمی از اعتیاد را نیز از خود نشان دهند. اما بعضی مطالعات از از ارتباط ارتورکسیا با افزایش بروز اعتیاد به ورزش و اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی در بعضی جمعیت‌های خاص گزارش داده‌اند.
تهیه و ترجمه: elmevarzesh.com