شفقنا- آقای محمد آقاسی در ادامه یادداشت خود به مناسبت ماه محرم آورده است: «بازتولید سنت عرب جاهلی و متراکم شدن آن در دوارن حاکمیت خلفا، زمینه پایه‌گذاری اسلام دوم و حاکمیت معاویه را فراهم نمود.
با تثبیت شکل جدیدی از حکومت، سنت‌های عرب جاهلی از جمله مفاخره و منافره، و در یک کلام بازگشت به عصر پیش از اسلام، به خوبی قابل مشاهده است. اما عناصر دیگری نیز در جامعه آن زمان گذشت که منجر به شکل‌گیری واقعه عاشورا شد.
پیامبران دروغین و جنگ‌های خارجی و داخلی
هم‌زمان با روزهای ارتحال پیامبرخدا، ایشان لشگری را به فرماندهی اسامه جوان برای مقابله با رومیان تجهیز کردند. او در زمان خلیفه اول این ماموریت ناتمام را به اتمام رساند و به ناحیه بَلقاء در شام لشکر کشید. خبر پیروزی او در آرام‌سازی داخل حجاز تاثیر‌گذار بود. علاوه بر این جامعه حجاز با مجموعه جنگ‌هایی روبرو شد که ا زآن به «حروب‌الرِّدِّه» نام می‌برند. این قبال از سال‌های 11 تا 13 هجری از اسلام برگشته و اعلام استقلال کردند.
خود این موضوع نشانه دیگری بر قوی بودن و استوار بودن سنت عربی جاهلی و تمایل بازگشت به گذشته دارد. امتداد این جنگ‌ها و نیز تلاش برای فتوحات بیش‌تر، تا پایان عمر حکومت خلفا امتداد یافت و در نهایت نیز خلیفه سوم ترور شد و خون‌خواهی او نیز جنگ‌ها و درگیرهای داخلی را در پی داشت. در این دوره عراق به حجاز منضم شده بود. در زمان حکومت حضرت علی علیه‌السلام، مرکزیت از مدینه به کوفه منتقل شد. علاوه بر جمل، جنگ‌های صفین و نهروان، نشانه‌های ناآرامی‌های جدی داخلی و برآمدن خوی جنگی عربی بود. علاوه بر این جنگ‌های سخت، با گشودگی‌هایی که جامعه بسته حجاز با آن روبرو شده بود، برخی به دروغ ادعای پیامبری کرده و برای خود نیز پیروانی یافتند. این مصاف نرم نیز بر فضای فکری و فرهنگی مسلمانان تاثیر جدی گذاشت و به مرزهای حجاز بسنده نکرد.»
source