شفاف سازی بنیاد فارابی درباره دخل و خرج برخی فیلم‌ ها

 پس از آنکه از سال ۱۳۹۹ انتشار گزارش‌هایی با عنوان شفاف‌سازی در سازمان سینمایی متوقف شد و برخلاف چند سال پیش از آن، تقریبا هیچ نوع گزارش مالی و عملکردی از زیر مجموعه‌های سازمان سینمایی منتشر نشد، بنیاد سینمایی فارابی در انتشار عمومی این گزارش‌ها پیشگام شده و این انتظار هست که گزارش‌های شفاف‌سازی دیگر زیرمجموعه‌های این سازمان و نیز جشنواره‌های سینمایی برگزار شده در سه سال قبل هم به زودی منتشر شوند.

گزارشی که بنیاد سینمایی فارابی منتشر کرده، شامل سه بخش «قراردادهای پیش خرید فیلم‌های سینمایی در بخش تحقیق و نگارش فیلمنامه یا خرید حقوق و رایت فیلم»، «قراردادهای تالیف ترجمه و پژوهش‌های کاربردی در بخش انتشارات» و «معرفی اسامی تایید شده در شورای بررسی صلاحیت کارگردانی فیلم اول» می‌شود.

در یکی دو سال گذشته بسیاری از آثار تولیدی سینما -بخصوص آن‌هایی که در جشنواره‌های فجر نمایش داده شدند – با مشارکت بنیاد سینمایی فارابی تولید شده بودند همانند  «لایه‌های دروغ»، «شادروان»، «نگهبان شب»، «لیپار»، «خط نجات»، «بدون قرار قبلی»، «بعد از رفتن»، «پالایشگاه»، «جنگل پرتقال»، «روایت ناتمام سیما»، «بهشت تبهکاران»، «سینما متروپل»، «شماره ۱۰»، «کاپیتان»، «کت چرمی»، «هوک»، «هایپاور»، «ماهان»، «آبی روشن» «آپاراتچی»، «آسمان غرب»، «دست ناپیدا»، «دو روز دیرتر»، «شهسوار»، «صبح اعدام»، «قلب رقه»، «معجزه پروین»، «میرو»، «شور عاشقی». برخی از این فیلم‌ها موفقیت‌هایی را در جشنواره فجر یا اکران داشتند و برخی هم به عنوان فیلم‌های پرحاشیه و پر بحث به یاد مانده‌اند که حتی به اکران عمومی نرسیدند و حق پخش آن‌ها به تلویزیون فروخته شد.

طبق آمار و ارقام گزارش فارابی، از اسفند ۱۳۹۹ برای پیش خرید مالکیت و حقوق، خرید حقوق و یا متمم افزایش سهام و پیش خرید مالکیت و حقوق فیلم‌ها، برای حدود ۵۰ فیلم رقمی بیشتر از ۳۰۰ میلیارد تومان پول پرداخت شده است که بنیاد فارابی در این فیلم‌ها به تناسب بین ۱۰ درصد تا ۱۰۰ درصد مشارکت داشته است. بیشترین رقمی که طبق جدول منتشر شده توسط بنیاد سینمایی فارابی پرداخت شده حدود ۲۹ میلیارد تومان است که برای پیش خرید مالکیت و حقوق فیلم «آسمان غرب» (با ۵۰ درصد مشارکت) است. پس از آن فیلم‌ «پالایشگاه» از جمله بالاترین دریافت‌کننده‌های مالی با رقم ۲۶ میلیارد تومان بوده است. البته مهرداد خوشبخت -کارگردان فیلم – در مقطعی با معرفی وزارت نفت به عنوان سرمایه‌گذار اصلی فیلم گفته بود:‌ ابتدا وزارت نفت پای کار آمد و پس از آن نیز بنیاد سینمایی فارابی به عنوان یک نهاد سینمایی در ساخت این اثر مشارکت کرد.

«قلب رقه» (۵۰ درصد مشارکت) با ۲۳ میلیارد تومان، «بهشت تبهکاران» (۵۰ درصد مشارکت) با ۲۱ میلیارد تومان و شور عاشقی (۴۰ درصد مشارکت) با ۱۳ میلیارد تومان دیگر فیلم‌های حمایت شده بنیاد سینمایی فارابی با رقم‌های بیش از ۱۰ میلیارد تومان هستند.

بجز این‌ها به فیلم‌های دیگری نیز می‌توان اشاره کرد نام آشناتر هستند یا در جشنواره فجر به دلیل کسب جایزه و بازخوردها نامشان بیشتر شنیده شد، مثل «کت چرمی» با ۵۰ درصد مشارکت ۹ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان، «دست ناپیدا» با ۲۵ درصد مشارکت ۹ میلیارد تومان، «دو روز دیرتر» با ۳۵ درصد مشارکت ۳ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان، «شه‌سوار» با ۶۰ درصد مشارکت ۱۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان، «صبح اعدام» با ۳۵ درصد مشارکت ۲ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان، «معجزه پروین» با ۲۸ درصد مشارکت ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان و «میرو» با ۱۰ درصد مشارکت یک میلیارد و پانصد میلیون تومان.

در میان فیلم‌ها آثاری هم دیده می‌شوند که جزو فیلم‌های پرانتقاد سال‌های اخیر در بخش نمایش و اکران بودند بویژه آنکه بنیاد سینمایی فارابی در تولید آن‌ها مشارکت کامل داشت و در واقع مالک فیلم است؛ مانند «شماره ۱۰»، «کاپیتان»، «هوک» و «هایپاور» که از بین آن‌ها «شماره ۱۰» با کسب جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد (مجید صالحی) بازخوردهای مثبتی گرفت ولی پس از یک نمایش تلویزیونی زودهنگام، در اکران ناموفق بود و بقیه هم با وضعیتی مشابه در حالی که بیش از ۳۹ میلیارد تومان خرج برای فارابی داشتند، از شکست‌خورده‌های سینما بدون اکران عمومی یا با فروشی کم محسوب می‌شوند.

اما یکی از فیلم‌های شاخص حمایت شده توسط بنیاد سینمایی فارابی «سینما متروپل» است که این مجموعه سینمایی با پرداخت ۲۳ میلیارد و ۴۴۰ میلیون تومان بطور کامل در ساخت آن مشارکت داشته ولی با وجود جوایز متعددی که از جشنواره فیلم فجر دو سال قبل دریافت کرد تاکنون در توقیف سازمان سینمایی مانده است.  

بخشی دیگر از گزارش بنیاد سینمایی فارابی به نتیجه فعالیت شورای بررسی صلاحیت کارگردانی فیلم اول اختصاص دارد که به عنوان «اقدامات در زمینه رشد سرمایه انسانی جدید سینما» معرفی شده است.

 ورود فیلمسازان جدید به سینما و فراهم کردن زمینه برای کارشان یکی از شعارهای مدیران سینمایی در دولت سیزدهم بود که بر همین اساس شورایی در بنیاد سینمایی فارابی راه‌اندازی شد تا صلاحیت کسانی که درخواست مجوز فیلمسازی دارند بررسی شود. این در حالی است که این مسئولیت در گذشته و در سال‌هایی از دهه‌های ۷۰ و ۸۰ خورشیدی برعهده کانون کارگردانان بود و حدود پنج نفر از اعضای این کانون به بررسی تقاضاها می‌پرداختند که این کار بعدها (تقریبا از دولت نهم) به وزارت ارشاد محول شد و در سال‌های اخیر هم به بنیاد فارابی رسید.

بر اساس آنچه در گزارش شفاف‌سازی بنیاد سینمایی فارابی در این زمینه منتشر شده از سال ۱۴۰۱ تا پایان ۱۴۰۲ به ۱۲۹ نفر مجوز کارگردانی فیلم اول داده شده است که در مورد بسیاری از آن‌ها اطلاعاتی درباره فیلم‌های تولیدی‌شان منتشر نشده و مشخص نیست که آیا همگی آن‌ها بابت مجوزی که دریافت کرده‌اند فیلم هم ساخته‌اند یا خیر.

در میان این اسامی به نام‌هایی همچون آرمان خوانساریان، مصطفی کوشکی، امیر مهندسیان، سعید دشتی، لیلی عاج، خیرالله تقیانی‌پور، محمد متین‌اوجانی، شهاب‌الدین حسین‌پور، آروند دشت‌آرای، علی اوسیوند، بهرام افشاری، جواد عزتی، هومن بهمنش و بهرنگ توفیقی می‌توان اشاره کرد که یا نخستین تجربه فیلمسازی آن‌ها در این مدت دیده شده یا به هر حال نام‌هایی آشنا در حوزه سینما و تئاتر هستند.

طبق گزارش بنیاد فارابی، در این سه سال برای نگارش فیلمنامه در ژانرهای مختلف اجتماعی، مقاومت، پلیسی، کودک و نوجوان، کمدی، انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و تاریخی حمایت‌هایی صورت گرفته که در میان فیلمنامه‌هایی که هنوز به طور کامل به تولید نرسیده به برخی نویسنده‌های آن‌ها همچون حسین قناعت (دختر برقی)، پوران درخشنده (گهواره‌ای بر دوش)، محمدرضا ورزی (عطار نیشابوری)، لیلی عاج (نهنگ یونس)، علی شاه‌حاتمی (تار و نار)، مهرداد غفارزاده (به رنگ آتش)، محمدرضا عرب (فاصله میان دو شلیک)، نادره ترکمانی (یادگاری)، علی قائم مقامی (سیاه چاله)، هاتف علیمردانی (تلخ گندم)، بهروز شعیبی (شب آخر)، احمدرضا معتمدی (هویت) و دانش اقباشاوی (آرژانتین) می‌توان اشاره کرد.

منبع :


ايسنا