- به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، موضوع شاخص‌های اقتصادی دولت سیزدهم در برنامه میز اقتصاد امروز شبکه خبر با حضور میهمانان، آقای روحانی معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی. وآقایان ظهوریان عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی و زمانیان کارشناس به صورت تلفنی مورد بررسی قرار گرفت.
مقدمه: خوب همان طور که در خبر‌ها حتماً دیدید و شنیدید فردا لیست کابینه آقای پزشکیان به مجلس ارائه می‌شود آنجا می‌توانیم دقیق بدانیم که کدام یک از وزرای پیشنهادی آقای پزشکیان هستند و قرار است رأی اعتماد بگیرند تا اینجای کار می‌دانیم که آقای طیب نیا مشاور عالی رئیس جمهور هستند، آقای پورمحمدی رئیس سازمان برنامه بودجه هستند از انتصاب‌های اقتصادی عرض میکنم رئیس سازمان برنامه و بودجه است یک نگاهی به همین بهانه این که فردا قرار است لیست کابینه برود به مجلس نگاهی انداختیم به آمار‌ها و شاخص‌های اقتصادی در دولت سیزدهم و می‌خواهیم در طول برنامه راهکار‌هایی بدهیم که این شاخص‌ها آنهایی که شاخص‌های مطلوب نبودند بهبود پیدا بکنند اگر شاخص‌های خوبی بودند هم تداوم پیدا بکنند آمار‌ها را با هم مرور بکنیم.- اولین آمار‌هایی که برایتان آماده کردیم آمار رشد تولید ناخالص داخلی است البته که مأخذش بانک مرکزی هست دارید می‌بینید آمار از سال نود و هفت تا هزار و چهارصد و دو. نود هفت و نود هشت، نود و نه و هزار و چهارصد تغییر‌ها را با هم می‌بینیم آنهایی که قرمز است رشد تولید یعنی تولید ناخالص خلی بدون نفت است و آنهایی که آبی است داخلی به قیمت پایه است نفت هم درش شده در نود و هفت و نود و هشت می‌بینید که آبی‌ها منفی است منفی دو، منفی سه این روند تقریباً از سال هزار و چهارصد و نود و نه هم درش هست می‌بینید که رشد ثابتی را داشتیم هم در بدون نفت هم در با نفت و به قیمت پایه چهار درصد، ۴.۴ و چهار و نیم الان که این تداوم دارد در بدون نفت هم همین اتفاق افتاد یعنی رشد مستمر و مداوم.
تصویر بعدی: یکی از آمار‌هایی که خیلی مهم است راجع به شاخص‌های اقتصادی که می‌شود در دولت سیزدهم در موردش صحبت کرد نرخ بیکاری است البته نرخ بیکاری که اینجا داریم از سال نود و هفت یعنی اگر بخواهیم تغییر دولت را اینجا احساس بکنیم تقریبا از سال هزار و چهارصد را ما در نظر بگیریم از نود و هفت هم این روند کاهشی بوده ولی دوازده و دو بوده الان که دولت تقریباً دارد تحویل می‌شود هزار و چهارصد و سه هشت و یک دهم است و کمترین نرخ بیکاری طی سالهای اخیر آخر هزار و چهارصد و دو این عدد به هشت درصد رسید و این دوازده درصد تا هشت درصد شاید به لحاظ واحد درصدی خیلی مثلاً چهار درصد به چشم شان زیاد نیاید ولی عدد، عدد بزرگی است در حوزه نرخ بیکاری مهمترینش این است که تک رقمی شده تصویر بعدی را لطفاً ما با هم ببینم ضریب جینی را داریم که خوب حتماً همه تان می‌دانید که یک آماری است که برای شاخص برابری هم در نظر گرفته می‌شود که آن کمترین رقم ضریب جینی طی سالهای اخیر است می‌بینید که روند از نود و هفت کاهشی بوده، اما و نود و نه افزایشی بوده، اما در هزار و چهارصد و یک این عدد کاهش پیدا کرد تصویر بعدی را لطفاً با هم ببینیم در حوزه نقدینگی یکی از مهمترین شاخص‌ها و یکی از مهمترین چالش‌های شاید بتوانیم بگوییم دولت سیزدهم بود از چه جهت اهمیت دارد وقتی نقدینگی را داریم اینجا روند رشدش را می‌بینیم تا سال هزار و چهارصد که به چهل و دو ممیز هشت دهم درصد رسیده یک آمار را در لایه پنهانش می‌توانیم تورم از این ببینم یعنی وقتی ما در اینجا قرار گرفتیم رشد نقدینگی مان چهل و دو درصد است یک انتظاری هم داریم که تورم هم متناسب با این رشد عجیب غریب و چشمگیری داشته باشد از سال هزار و چهارصد تا یک هزار و چهارصد و سه می‌بینید که با هدف‌گذاری که بانک مرکزی مشخصاً انجام داد و با سیاست‌های کنترل ترازنامه و اینها که خیلی راجع بهش در میز اقتصاد صحبت کردیم و به هدف‌گذاری‌های لازم رسیدیم آخر سال هزار و چهارصد و دو فکر میکنم بیست و چهار بود و الان هم که بیست و شش و هشت است این آمار نقدینگی بود که تورم راهم خدمتتان توضیح دادم تصویر بعدی را لطفا با هم ببینیم وضعیت سرمایه‌گذاری را داریم می‌بینیم که یک رکوردی زده پنج و نیم میلیارد دلار در سال هزار و چهارصد و دو این پنجاه میلیارد دلار شاید این سؤال برایتان پیش می‌آید که تا الان سرمایه‌گذاری چی شده؟ انجام شده، نشده؟ این مصوب و معتبر است در داخل برنامه با مهمانان برنامه بیشتر راجع بهش صحبت خواهیم کرد و دقیق‌تر به این معنا که این تصویب شده، قرارداد شده و رفته که در سه چهار سال آینده جذب بشود.
در تصویر بعدی نرخ تورم نقدینگی را که خدمتتان توضیح دادم و تأثیرش را با تورم دارید می‌توانید تو فروردین هزار و چهارصد دو و البته قله‌ای داشتیم قبلش هم که دارید می‌بینید از هزار و چهارصد تقریباً چهل و سه درصد بود رشدش سر تورم با هم دیدیم این عدد ثابت بود سر فروردین یک هزار و چهارصد و یک رشد داشتیم در تورم نقطه به نقطه این عدد کم کم کاهش پیدا کرد و تقریباً اگر اشتباه نکنم موقعی بود که ما حذف ارز چهار هزار و دویستی را داشتیم رسیده به سی و یک ممیز نه دهم درصد در خرداد هزار و چهارصد شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که اگر از پنجاه درصد رسیدیم به سی درصد چرا هنوز خیلی وضع ارزانی احساس نمی‌کنیم باید بگوییم سرعت افزایش قیمت‌ها کاهش پیدا کرده ارز به اندازه سی و یک درصد تورم داریم و تورم عدد زیادی هست.
تصویر بعد را ببینیم تورم هم تورم مصرف‌کننده بود و تورم تولیدکننده هم یک شاخص خیلی مهم است که حالا ما ازش می‌گذریم اینجا نسبت درآمد مالیات را داریم به منابع عمومی بودجه که می‌بینید این کاهش پیدا کرده و میزان درآمد‌های مالیاتی دولت این درآمد‌های مالیاتی به هزینه هم عدد مهمی است که آن هم یک رکوردی داشته به بالای پنجاه درصد رسید یعنی هزینه‌های دولت کاهش پیدا کرده و بیشتر سمت مالیات را پوشش داده درآمد‌های دولت هم همین طور که دارید می‌بینید آخر هزار و چهارصد و دو رسیده به چهل و یک و چهار.
تصویر آخر هم لطفاً با هم ببینیم، که دو تا نمودار خیلی مهم است که یکی شاخص کل بورس است که دارید با هم بالا می‌بینید که تقریباً همین روز‌ها در سال هزار و چهارصد ۲۴/۵/۱۴۰۰ شاخص روی یک میلیون و چهارصد و نود و نه بود الان تقریباً دو و خورده‌ای است که داریم با هم صحبت می‌کنیم البته که دو و نیم را هم داشتیم اواسط هزار و چهارصد و دو. ارز را دارید می‌بینید که برای ۱۸/۵/۱۴۰۰، بیست و شش هزار تومان بوده امروز هم که تقریباً قیمت را خودتان دارید می‌بینید حول‌وحوش پنجاه و نه شصت تومان است این هم تغییرات است دوتا دیگر از متغیرها بود که با هم صحبت کردیم.
سوال: آقای روحانی سلام بر شما بفرمایید که مهمترین و نقطه قوت دولت سیزدهم به نظر شما کدام یک از این آمار‌هایی بود که در برنامه و در گزارش راجع بهش صحبت کردیم؟
روحانی: بسم الله الرحمن الرحیم سلام عرض میکنم خدمت شما بینندگان عزیز ببینید اگر بخواهیم در یک جمله خلاصه کنیم عملکرد دولت شهید رئیسی را فکر میکنم موفقیت واقعاً قابل دفاع در حوزه آمار‌های بخش واقعی داشتیم در آمار‌های رشد، اشتغال، نرخ بیکاری، سرمایه‌گذاری و خصوصاً در قیاس با دولت دوازدهم در آمار‌های مربوط به بخش اسمی اقتصاد خوب کنترل نقدینگی به طور خاص که اشاره هم شد یک جور‌هایی پایه نرخ تورم هست تا حد خوبی کنترل شد و سایر متغیر‌های اسمی آن مواردی است که روند نزولی شروع شد ولی به حد مطلوب خوب هنوز نرسیده ان شاءالله امیدواریم ادامه دهد.
سوال: مثل کدام متغیرها؟
روحانی: هم بحث بالاخره مدیریت نوسانات ارز و به طور خاص موضوع نرخ تورم که خوب روند نزولی اش در اسلایدها هم هست مشاهده می‌فرمایید روند نزولی شروع شد پیش بینی نهاد‌های بین‌المللی هم کاملاً روند نزولی را پیش‌بینی می‌کند هم برای تورم هم نوسانات ارز منتها طبیعتاً به آن آستانه مطلوب نرسیده‌ایم دیگر.
سوال: طبیعتاً سؤال بعدی ام از شما این بود که نقاط ضعف از نظر خودتان چیه که دوتا از شاخص‌ها را گفتید به جز اینها چیز دیگری است؟
روحانی: خلاصه نقطه قوت در بخش واقعی اقتصاد آن نقاطی که نیاز به واقع تکمیل و ادامه روند بهبود دارد.
سوال: فکر می‌کنید دولت چهاردهم چی‌کار باید بکند که این دو تا متغیری که ازش نام بردیم یکی مدیریت نوسانات ارز بود تورم را کنترل بکند؟
روحانی: ببینید عملکرد اقتصاد کشور اساساً حالا نمی‌خواهیم وارد بحث‌های سیاسی بشویم که حالا در چه وضعی دارد تحویل می‌شود، نمی‌شود اینها، عملکرد اقتصادی مثل یک در واقع دو امدادی است تا یک جایی را این دولت آورد جلو از اینجا به بعدش باید ادامه پیدا بکند توسط دولت بعد یک سری زیرساخت‌ها مثل اصلاحات آن حوزه نظام مالیاتی مثل زیرساخت‌های نظارت مالی بر بودجه اینها خوب در دولت شهید رئیسی تا حد خیلی خوبی پیش رفت یعنی اتفاقاتی که طی ده سال نیفتاده بود طی دو سال افتاد و مصداق هایش در موضوعات مختلف مثل حوزه مالیاتی، واحد خزانه و بخش‌های دیگر وجود دارد می‌خواهم بگویم در یک سری زیرساخت‌ها آماده شد و علت این روند نزولی هم دقیقاً همین زیرساخت‌هایی که ایجاد شد منتها خوب طبیعتاً برای کنترل کسری بودجه ما انواع نا ترازی‌ها را باهاش مواجه هستیم برای کنترل تورم که آن ناترازی‌ها دارد تحمیل می‌شود و خودش را به صورت تورم دارد بروز می‌دهد ناترازی بودجه، نظام بانکی و حوزه ارز این موارد اگر برویم به سمت کنترل ناترازی هایمان طبیعتاً کنترل تورم هم در پی آن ان‌شاءالله اتفاق می‌افتد.
سوال: یکی از آمار‌هایی که خیلی راجع بهش صحبت شد و رکورد‌های مختلفی عنوان می‌شد که زده و به سختی و در مقایسه با دهه نود بحث رشد اقتصادی بود، مشخصاً وضعیت رشد اقتصادی در دهه نود را بخواهید مقایسه کنیم با اتفاق‌هایی که مثلاً در سه سال گذشته افتاد آمار‌ها را بخشی با هم دیدیم، اما توضیحات جزئی‌تر را از زبان شما بشنویم؟
روحانی:خوب بین ما در دهه نود اگر اسلایدها را دوستان نشان دهند، اسلاید اول ما رشد اقتصادی، اسلاید دوم هم دقیقاً نرخ سرمایه‌گذاری است دو موردی که عملکرد دهه نود در این دو متغیر مهم بخش واقعی عملکرد نامطلوبی بود خوب ما بخوایهم مقایسه بکنیم، ببینید ما در سه ساله هزار و چهارصد هزار چهارصد و یک و هزار و چهارصد و دو میانگین رشد اقتصادی با نفت مان پنج و نیم درصد و بدون نفت هم چهار و هفت دهم درصد بوده خوب همین متغیرها در سه سال پایانی دولت قبل رشد بدون نفت ما یک و یک دهم درصد بوده و رشد با نفت منفی چهار درصد و رشد اقتصادی چرا مهم است به جهت اینکه آنچه که مردم و نهایتاً به صورت درآمد، درآمد واقعی باهاش مواجه می‌شوند دقیقاً حاصل رشد اقتصادی است یعنی اشتغال ایجاد می‌شود در پی آن و درآمد ایجاد می‌شود برای خانوار طبیعتاً ما وقتی چندین سال رشد منفی، صفر، نزدیک صفر داشته باشیم که دهه نود ما تقریباً با رشد نزدیک به صفر تمام شد و در کل دهه نود رشد سرمایه‌گذاری ما تقریباً منفی بود خوب این نشان می‌دهد که عملاً ظرفیت ایجاد درآمد ملی برای کل اقتصاد کشور دارد از بین می‌رود الحمد الله آن روند مخرب اصلاح شد دیگر در این سه سال اخیر هم آمار‌های رشد اقتصادی این را نشان می‌دهند اسلاید بعدی را اگر دوستان نشان بدهند.
سوال: مهمترین تغییری که رخ داد که از آن تغییر توانستیم آمار‌هایی که اشاره می‌کنید از منفی برسیم در یک دهه به آمار‌های رشد اقتصادی مثبت چه تغییری بود، چون در تحریم‌ها که تفاوت آن چنانی ایجاد نشد؟
روحانی: دقیقاً، شرایط بین‌المللی و شرایط تحریمی خیلی تفاوتی بین سه سال پایانی دولت قبل و سه سال ابتدایی دولت جدید ندارد، تقریباً همان شرایط تحریمی همچنان ادامه داشت منتها چند تا اتفاق افتاد که یکی خوب تغییر رویکرد بین‌المللی بود در صادرات نفت، صادرات میعانات گازی و این موضوعاتی که هم کمک کرد به مدیریت بودجه دولت و هم منابع ارزی ایجاد کرد برای توسعه زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری خصوصاً در اقتصاد که مجموع این شرایط به علاوه اصلاحاتی که در حوزه محیط کسب و کار انجام شد بحث مجوز‌ها و موضوعات متعدد دیگر و مدیریت ارزی که داشتیم در کشور عملاً همه اینها منجر شد به اینکه یک سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیربنایی خصوصاً صنعت و معدن افزایش جدی پیدا کرد هم در ماشین آلات هم در ساختمان که خوب تو اسلاید بعدی هست اگر دوستان نشان بدهند و می‌خواهم عرض کنم ما هم رشد در بخش نفتی اقتصاد داشتیم و هم در بخش صنعت و معدن که خوب کاملاً قابل تمایز است حالا باز این اسلاید نیستش در مجموع اسلایدها ولی خوب آمارش را عرض بکنم رشد گروه صنایع و معادن در مجموع دولت دوازدهم به طور میانگین منفی پنج و شش دهم درصد بوده منتها در سه ساله ابتدایی دولت شهید رئیسی شش و نه دهم درصد مثبت. خوب این نمی‌شود پس گفت که فقط ما رشد مبتنی بر نفت داشتیم در این دولت درست است که صادرات نفت احیا شد از شرایطی که بالاخره ما کشتی روی آب نگه داشته بودیم به عنوان مخزن میعانات گازی منتها هم اون مسیر پیش رفت و هم رشد در بخش صنعت و معدن و خدمات.
رشد خدمات ما هم به صورت میانگین بالاتر از پنج و چهار دهم درصد بود در دولت قبل حدود چهار درصد بود، من آمار‌های سرمایه‌گذاری را هم باز دوستان اگر تصویرش بیاورند در سه سال پایانی دولت قبل ما از رشد‌های منفی هجده و منفی نوزده درصد تا منفی سیزده و دوازده درصد داریم آن روند در هر سه سال هزار و چهارصد هزار و چهارصد و دو رشد‌های مثبت را دارد نشان می‌دهد و حالا به طور خاص در ماشین آلات در ساختمان به جز یک سالی که رشد منفی بوده و به طور میانگین رشد سه ساله ما مثبت بوده. سرمایه‌گذاری چرا مهم است؟ سرمایه‌گذاری پیش نیاز رشد اقتصادی آتی است یعنی اگر ما چند سال پیاپی رشد منفی سرمایه‌گذاری داشته باشیم در ه مثلاً سه چهار سال بعدش بسیار دشوار است که بتوانیم رشد اقتصادی قابل توجهی ایجاد بکنیم.
سوال: یک نکته‌ای که حالا مانده بود و می‌گویند مثلاً شما حالا داریم سه سال آخر تقریباً داریم می‌رویم می‌گویند که این تغییرات در رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری عمدتاً ناشی از فروش نفت است حالا بخشی را اشاره کردید و پایان همه‌گیری کرونا است که خیلی خوب توانست کمک کند تأثیر بگذارد روی عددی که داریم بهش اشاره می‌کنیم چه قدر این را صحیح و وارد می‌دانیم؟
روحانی: حتماً هر دو تا نکته، نکته درستی است منتها چه شد که صادرات نفت تغییر پیدا کرد و بالاخره اقداماتی که انجام شد همان ابتدای دولت برای کنترل همه‌گیری کرونا در شرایطی که ما تا نزدیک یک سال بعدش می‌بینیم در بقیه نقاط دنیا همچنان کرونا دارد تلفات می‌دهد اینها طبیعتاً اقدامات دولت است دیگر همش را که نمی‌توانیم بگوییم برون‌زا خود به خود کرونا مرتفع شد خود به خود صادرات نفت احیا شد خود به خود رشد اقتصادی انجام شد چرا پس قبلش این اتفاق نمی‌افتد حالا فکر میکنم یک کم بحث را سیاسی می‌کند اجازه بدهید ما بحث‌های اقتصادی‌تر.
سوال: آقای ظهوریان ارتباطمان باهاش برقرار شده عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، شما از نظرتان اینکه مهمترین متغیرها و شاخص‌هایی که در دولت سیزدهم به عنوان نقطه قوت بشود ازش نام برد چه چیز‌های هستند؟
ظهوریان: عملکرد دولت سیزدهم را بخواهیم بررسی کنیم باید هم راه‌های رفته و هم راه‌های نرفته را در کنار هم قرار بدهیم تا به تحلیل درستی برسیم و دولت آینده هم عملکرد‌های مثبت و دستاورد‌های دولت سیزدهم را بداند هم احتمالاً اگر نقایصی وجود داشته سعی کند آن نقایص را هم جبران کند من پاسخ سؤال شما یعنی آن بحث مسیر‌های طی شده و اتفاقات خوبی که با شرایط اقتصادی در دولت سیزدهم افتاد خوب به نظر ما آن شاخص‌های اقتصادی را مرور کنیم شاخص‌های اقتصادی یک تحلیل خوبی به ما می‌دهند به ویژه در شاخص‌هایی مثل رشد اقتصادی ما در دهه نود در حالی که یک رشد نزدیک به صفر را تجربه کردیم در سه سال دولت سیزدهم در سال هزار و چهارصد و چهارصد یک، رشد‌های چهار را تجربه کنیم و در سال هزار و چهارصد و دو رشد شش درصد را بتوانیم تجربه کنیم که به معنی خروج از رکودی هست که نزدیک به یک دهه تقریباً اقتصاد ما را در بر گرفت و طبیعتاً این به مفهوم این نیست که تمام عقب‌ماندگی اقتصادی ما در این سه سال جبران شد، اما مسیر به سمت مثبت حرکت است و به سمت قطار حرکت قطار اقتصاد به سمت رشد شروع شد شاخص دیگری که می‌شود به نظرم جزء شاخص‌های مهم اقتصادی دانست بیکاری است که خوب اولین بار در سه سال اخیر توانستیم نرخ هفت درصد را بیکاری را وارد کانال هفت درصد شد در حالی که چهار دهه اخیر همچین امری بی‌سابقه بود و عمدتاً تا اقتصاد ما نرخ بیکاری چیزی بین ده تا دوازده درصد نوسان می‌کرد ولی در دوره اخیر وارد کانال هفت درصد شد به نظرم این هم اتفاق خوبی بود که اگر این را قرار بدهیم کنار شاخص ضریب جینی به عنوان شاخصی که بال خره توزیع درآمد را در اقتصاد مشخص می‌کند ما در ضریب جینی هم در سال اخیر پایین‌ترین ضریب جینی نیم قرن اخیر کشور را تجربه کردیم که فاصله درآمد بین دهک‌های طبقاتی را نشان می‌دهد که بعضاً یکی از اتفاقاتی که توانست کمک کند به این کاهش فاصله طبقاتی بحث هدفمند کردن حذف ارز‌های ترجیحی بودیم که دولت بالاخره فارغ از ایراداتی که در رویش اجرا داشت در حذف ارز چهار دویستی توانست به صورت یارانه نقدی به مردم بدهد خوب بهتر هم اگر اجرا می‌شد برکات بیشتری داشت، اما همین شکل هم بالاخره یک اشکال اقتصادی که بیشتر ساختاری در اقتصاد ما وجود داشت و عمدتاً بهره‌مندی اش هم مربوط به طبقات بالا بود خوب اصلاح این به نظرم کمک زیادی کرد تا ضریب جینی و فاصله طبقاتی بیشتر شود در سایر حوزه‌ها غیر از شاخص‌های اقتصادی هم به نظرم در حوزه مباحث مالیاتی اتفاقات خوبی در نظام مالیاتی کشور افتاد اصلاحات مالیاتی که در سالهای اخیر اجرا شد.
سوال: مشخصاً حوزه مالیات آن اصلاحی که می‌گویید و مد نظرتان چیه بفرمایید؟
ظهوریان: افزایش سهم مالیات در بودجه عمومی به نظرم جزو اتفاقات خوبی بود که افتاد خوب ما ما سال‌ها یکی از گله‌های جدی داشتیم از اتکای زیاد بودجه عمومی کشور به درآمد نفتی بود که در سالهای اخیر یک افزایش قابل توجهی در سهم مالیات در بودجه عمومی اتفاق افتاد و این افزایش هم از طریق فشار به واحد‌های تولیدی و بخش تولیدی نبود این به نظرم نکته مهمش این بود که این مالیات تولیدی‌ها در عین اینکه از بیست و پنج درصد به حدود هجده درصد کاهش پیدا کرد به دلیل معافیت‌هایی که به واحد‌های تولیدی داده شد و برخی واحد‌های تولیدی معافیت‌های بیشتری هم داده شد، اما در عین حال درآمد مالیاتی ما نسبت درآمد و بودجه عمومی درآمد مالیاتی و بودجه عمومی افزایش پیدا کرد به لحاظ کیفی هم خود سامان مؤدیانه در سطح تراکنش‌های بانکی یعنی ما در عین اینکه توانستیم فشار به تولید نیاوریم پایه‌های مالیاتی جدید ایجاد کردیم و توانستیم از طریق رصد بخشی از فرار‌های مالیاتی به نوعی کمک کنیم که درآمد مالیاتی کشور هم افزایش پیدا کند.
سوال: حالا در طرف مقابل نقاط ضعف را هم اگر بتونید خلاصه و کوتاه بفرمایید؟
ظهوریان شاخص‌ها مشخصا شاید آن راه‌های نرفته شاخص‌ها یکی از مهمترین شاخص‌ها شاخص تورم باشد خوب باشد.
میثم ظهوریان؛ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی: دولت سیزدهم بخش رکودش را توانست حل کند از طریق افزایش رشد اقتصادی، اما ما از سال ۹۷ که وارد کانال ۴۰ درصد در حوزه تورم شدیم در سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ هم در تورم سالیانه از همین کانال ۴۰ درصد خارج نشدیم. اگر چه در تورم نقطه به نقطه یک کاهشی اتفاق افتاد؛ حدود ۶۰ درصد در شهریور ۱۴۰۰ به حدود ۳۸ درصد رسیدیم در سال جاری، اما بالأخره خود تورم سالیانه همچنان در کانال ۴۰ درصد مانده، ضمن این که بخشی از سیاست‌های خروج از تورم هم به نظرم سیاست‌های قابل نقدی است و ما نیاز داریم یک مقدار حرکت کنیم به سمت سیاست‌های خروج پایدار از تورم. مشخصاً بالا بردن بیش از حد سود بانکی تا حدود ۳۰ درصد یا سیاست‌هایی که در حوزه کنترل رشد ترازنامه اتفاق افتاد، اینها سیاست‌هایی بود که در عین این که کمک کرد یک مقدار تورم نقطه به نقطه کاهش پیدا کند، اما یک سیاست‌هایی است که ذاتاً ممکن است در بلندمدت رشد اقتصادی را متأثر کند یا مثلاً در حوزه یارانه‌های انرژی به نظرم دولت به سمت اصلاحات اساسی حرکت نکرده، ما یک نظام ناعادلانه انرژی داریم که بهره‌مندی طبقات بالا در این نظام از یارانه‌های انرژی به شدت بالاتر است، درآمد‌هایی که گزارش‌های رسمی منتشر شده نشان می‌دهد دهک بالای طبقاتی ۲۵ برابر از این یارانه‌ها بیشتر بهره‌مند است و ما نیازمند این هستیم که حرکت کنیم به سمت عادلانه کردن و توزیع عادلانه این یارانه بین طبقات مختلف بدون این که بخواهیم شوک‌های قیمتی وارد کنیم به سمت جامعه، به نظرم یک اتفاقی که سال ۹۸ افتاد در ماجرای آبان ۹۸، باعث شد که دولت بیش از حد احتیاط کند در حرکت به سمت اصلاح این نظام یارانه‌های انرژی که عرض کردم. یا مثلاً یکی از موضوعات دیگری که خیلی جا دارد ورود کند دولت؛ بحث سامان‌دهی شرکت‌های دولتی است که دولت فرصت نکرد ورود جدی و مؤثری به این شرکت‌ها داشته باشد. عملاً بخش زیادی از این شرکت‌ها تبدیل به حیاط خلوت احزاب سیاسی و جناح‌ها شدند، بعضاً با بهره‌وری بسیار پایین فعالیت می‌کنند. شاخص‌های اقتصادی آنها مثل ROA یا نرخ بازده دارایی را اگر مطالعه کنیم، عدد‌ها واقعاً عدد‌های قابل تأسفی است، یعنی ما بالأخره وقتی از بودجه صحبت می‌کنیم، طبیعتاً صرف منابع بودجه هم یکی از اتفاقات مهم است که ۶۰ درصد از بودجه عمومی ما را در حال حاضر شرکت‌های دولتی تشکیل می‌دهند و ما ۱۱ برابر این هم شرکت‌هایی داریم که اساساً در بودجه ما نمی‌آید؛ یعنی شرکت‌های وابسته به دولتی هستند که در قالب قانون تجارت و بخش خصوصی دارند فعالیت می‌کنند، طبیعتاً تمرکز بر بودجه وقتی بیش از حد در سمت مصارف است، سمت افزایش منابع بودجه یا سمت منابع بودجه که بخش عمده‌ای در شرکت‌های دولتی است یک مقداری دچار بی‌توجهی بوده است.
سؤال: شما هشدار رشد اقتصادی، فعالیت‌های مالیاتی و متغیر‌های دیگری را مثال زدید، در حوزه نقاط قوت دولت سیزدهم و نقاط ضعفی را مطرح کردید، خیلی خلاصه اگر بفرمایید برای این که اولویت دولت چهاردهم چه باشد برای رفع آن نقاط ضعفی که اشاره کردید و این که چه کار کند که بتواند تداوم دهد آن نقاط قوتی که به آن اشاره کردید مثل رشد اقتصادی، کاهش نرخ بیکاری و اصلاح سیاست‌های مالی، چیست؟
ظهوریان: به نظرم مهمترین نکته؛ درس گرفتن از تجربیات است. ما یک سری اشتباهاتی است که دولت‌های مختلف دارند دائماً در بازه‌های مختلف آن را تکرار می‌کنند. یکی از نمونه‌های آن؛ همین سیاست‌های بانکی است که گاهاً باعث شده ما تورم را در بانک‌ها ذخیره کنیم و در بازه‌های زمانی که فشار اقتصادی وارد می‌شود، ناگهان این تورم به صورت دفعی تخلیه شود روی جامعه یا بحث زیرفروشی‌هایی که در بازار‌های مختلف مثل ارز و سکه اتفاق می‌افتد برای کنترل بازار، تجربه نشان داده این سیاست‌ها معمولاً نه تنها موفق نبوده بلکه بعداً به دلیل دامن به زدن به تقاضای کاذب در بازار، خود بعضاً یک سری متغیر‌های تورمی هم در اقتصاد ما ایجاد کرده، به نظرم درس گرفتن از گذشته، مدیریت دانش، بحث ثبت تجربه‌ها، با استفاده از تجربه‌ها کمک خواهد کرد که ان‌شاءالله ما نقاط مثبت دولت قبل را استمرار دهیم و هم راه نرفته را بتوانیم در بخش‌های پازل اقتصادمان تکمیل کنیم.
سؤال: آقای روحانی در حوزه فقر مشخصاً شاخص‌هایش چقدر بهبود پیدا کرد در دولت سیزدهم؟
سیدعلی روحانی؛ معاون سیاست‌گذاری اقتصادی وزارت اقتصاد: قبل از این که نکته مرتبط با فقر را بگویم، نکته آخر آقای ظهوریان؛ ناظر به شرکت‌های دولتی بود، ما همین الان آمار‌هایی که ایشان اشاره کردند به نسبت‌های مالی شرکت‌های دولتی، ابتدای دولت شهید رئیسی تقریباً همه صورت‌های مالی همه شرکت‌های دولتی محرمانه بود، یعنی خود بنده به عنوان یک پژوهشگر، به عنوان یک مدیر پژوهشی اگر می‌خواستم روی حوزه شرکت‌های دولتی کار کارشناسی انجام دهم، گزارشی را منتشر کنم، نمی‌توانستم. الان در شرایطی باهم صحبت می‌کنیم که دوهزار شرکت دولتی و شرکت‌هایی که دولت در آنها می‌تواند صندلی مدیریتی تعیین کند، صورت‌های مالی آنها شفاف برای عموم مردم قابل دسترس است، لذا این که عرض میکنم یک سری زیرسازی‌ها انجام شد، از همین جنس است، بالأخره قضاوت در مورد عملکرد مدیران شرکت‌های دولتی الان دیگر مبتنی بر آمار‌ها و عدد و رقم‌ها می‌تواند باشد. ادامه آن استعداد؛ بحث نرخ فقر را هم داشتیم، ولی باز قبل از آن؛ در مورد بحث رشد اقتصادی من نکته تکمیلی عرض کنم؛ ما عملکرد هم در حوزه رشد اقتصادی و هم در حوزه نرخ بیکاری، می‌توانیم عملکرد دولت را با پیش بینی سازمان‌های بین‌المللی در مورد عملکرد مقایسه کنیم. یعنی اگر ما مثلاً فرض کنید در سال ۱۴۰۱ هستیم و صندوق بین‌المللی پول رشد ۱۴۰۲ ما را دارد پیش بینی می‌کند، اگر در عمل سال آینده در ۱۴۰۲ عملکردی فراتر از پیش بینی صندوق داشته باشیم، طبیعتاً اقدام قابل دفاعی است. جدول بعدی در اسلایدها؛ مقایسه عملکرد رشد اقتصادی با پیش بینی سازمان‌های بین‌المللی بود، هم بانک جهانی و هم IMF که در هر سه سال عملکرد رشد اقتصادی ما که در سطح سوم هر دو جدول است، نسبت به پیش بینی‌هایی که آن سازمان‌ها در گزارش‌های خود منتشر کردند، بالاتر بود؛ هم در حوزه نرخ رشد اقتصادی این موضوع صادق است، هم در نرخ بیکاری، یعنی در نرخ بیکاری هم ما فراتر از انتظار سازمان‌های بین‌المللی توانستیم عمل کنیم. حالا من موضوع بحث نرخ فقر که شما پرسیدید باز به استناد گزارش بانک جهانی من نرخ فقر را هم روند گذشته‌اش و هم پیش بینی آینده آن را می‌خواهم عرض کنم؛ تقریباً در ابتدای دولت نرخ فقر رسیده بود به بیش از ۲۹ درصد، یعنی حدود ۲۹ درصد زیر خط فقر؛ خط نسبی فقر قرار داشتند. این روند، یک روند صعودی بود در سالهای پایانی دولت قبل که با مجموعه‌ای از سیاست‌هایی که اتفاق افتاد هم در حوزه بهبود تجارت خارجی، هم در حوزه بهبود نظام توزیع در داخل کشور، اصلاح سیاست‌های حمایتی که داشت اتخاذ می‌شد، یک روند پیوسته کاهش نرخ فقر را ما با آن مواجه هستیم. باز عرض میکنم به استناد گزارش‌های بانک جهانی عرض میکنم و به حدود ۲۰ تا ۲۱ درصد رسیده در سال گذشته. آماری هم که در مورد ضریب جینی که بحث نابرابری را نشان می‌دهد ارائه شد در همان اسلاید‌های ابتدایی، بر اساس آمار‌های مقدماتی بانک مرکزی، سال ۱۴۰۲ ضریب جینی باز یک کف تاریخی را دارد، یعنی حدود ۳۶ درصد ضریب جینی ما؛ براورد بانک مرکزی است که تقریباً می‌شود گفت در چند دهه اخیر این نرخ بی‌سابقه است. البته آمار‌های نهایی هم باید بیاید. در اسلاید بعدی پیش بینی روند آتی نرخ فقر و درآمد سرانه باز به استناد گزارش بانک جهانی ارائه شده، یعنی آن دو خط یشمی رنگ و سبز رنگ، رنگ سبز؛ پیش بینی درآمد سرانه در سالهای آینده است که باز ملاحظه می‌کنید یک روند صعودی دارد، در حالی که تقریباً تا ابتدای دولت، روند؛ روند نوسانی و نزولی بود. نرخ فقر هم همین طور، از ابتدای دولت؛ روند نزولی داشته و پیش بینی ادامه مسیر، همان رنگ تقریباً یشمی، روند کاهشی را برای نرخ فقر پیش بینی کرده است. اگر سؤالاتی است یا این که من روی آمار‌های بعدی…؟
سؤال: مشخصاً سؤال این است؛ یک این که بفرمایید مهمترین عاملی که باعث شد این اختلاف طبقاتی کاهش پیدا کند، چه بود؟ تا من سؤآل بعدی را بپرسم.
روحانی: شاید بشود گفت؛ مهمترین آن، مجموعه‌ای از اصلاحات است در حوزه سیاست‌های حمایتی. تجربه چند دهه اخیر هم نشان داده که در هر دوره‌ای ما نوع حمایت‌مان را از حمایت‌های قیمتی به حمایت‌های حالا نقدی یا ترکیب نقدی- کالایی تغییر دادیم، به شدت وضع دهک‌های پایین یعنی یک تا سه درآمدی بهبود پیدا کرده، یعنی آن یارانه نقدی که به دهک یک و دو دارد داده می‌شود، سهم قابل توجهی در درآمدش دارد، یک دفعه می‌بینید درآمدش را نزدیک دو برابر کند و این به شدت آن فاصله طبقاتی بین دهک یک و دهک ۱۰ را کاهش دهد. شاید بشود گفت مهمترین عامل کاهش فاصله طبقاتی؛ این بوده، طبیعتاً در کنار بزرگ کردن کیک اقتصاد که همان خودش را در آمار‌های رشد اقتصادی نشان می‌دهد. یعنی در عین این که این فاصله دارد کم می‌شود، کیک اقتصاد هم دارد بزرگ می‌شود.
سؤال: ارتباطمان با آقای زمانیان عضو هیأت علمی دانشگاه امیر‌کبیر برقرار شده، آقای زمانیان تا اینجا شاخص‌های خیلی متعددی را صحبت کردیم با کارشناسان؛ آقای ظهوریان آمدند نکاتی را مطرح کردند، تقریباً روی رشد اقتصادی و مالیات و نرخ بیکاری تقریباً متفق‌القول تا این جا رفتیم که نقاط قوت دولت سیزدهم بودند در حوزه اقتصاد، همین که شما نظرتان را بیان کنید در این خصوص، همین که بفرمایید چرا درک این پیشرفت‌ها و این نقاط قوت‌ها در زندگی عادی و روزمره اکثر مردم، یک خرده کم‌رنگ است، خیلی قابل درک و ملموس برای آنها نیست، به لحاظ بهبود شاخص‌ها و متغیر‌های اقتصادی؟
مرتضی زمانیان؛ عضو هیأت علمی دانشگاه امیر‌کبیر: فکر میکنم در مورد آمار‌ها مفصل صحبت شد، این نکته شاید یک مقدار از جنبه دیگری هم باید مورد توجه قرار بگیرد. به هر حال آمار‌های اقتصادی یک اعداد و ارقامی هستند که همیشه می‌شود در مورد آنها صحبت‌های مختلفی کرد. در برنامه هم اشاره شد؛ بعضی وقت‌ها گفته می‌شود این شاخص‌ها به کرونا مربوط بوده، به فضای جهانی مربوط بوده، دولت‌های مختلف در شرایط مختلفی دولت را تحویل می‌گیرند و ضمن این که این شاخص‌ها مهم هستند، اما فکر میکنم آن چیزی که در کنار بررسی شاخص‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد و شاید حتی مهم‌تر از اندازه اسمی شاخص‌های مختلف است، آن اقدامات اساسی است که دولت‌ها انجام می‌دهند. یعنی همه کسانی که با ادبیات اقتصاد آشنا هستند، بر این نکته متفق‌القول؛ همراه هستند در این مورد که اگر دولتی اقدامات اساسی و زیرساختی انجام دهد ولو این که در کوتاه‌مدت شاخص‌ها یک مقدار بدتر هم بشود، ولو این که شاخص‌ها بدتر هم شود، یک دستاورد بزرگ است و به همین خاطر فارغ از این که ما در مورد خود این اعداد و ارقام صحبت می‌کنیم، به نظرم این باب را هم باید داشته باشیم و این بحث را کنیم که دولت سیزدهم از منظر اقدامات اساسی و اصلاحات اساسی که در اقتصاد پیگیرش بود، چه شرایطی را داشت. به نظرم اینجا از دو منظر می‌شود به داستان نگاه کرد؛ یکی تحلیل و ارزیابی خود دولت سیزدهم و یکی هم آن چیزی که باید برای دولت چهاردهم در مورد این ما توصیه کنیم و آن چیزی که ما یاد می‌گیریم از دولت سیزدهم. در مورد بعضی از اقدامات اشاره شد، من دوست دارم اینها را یک مقدار پررنگ‌تر کنم. بعضی از اصلاحات اقتصادی مثل اتفاقاتی که در نظام مالیاتی ما در چند سال اخیر در حال بروز و ظهور بود، این که نظام مالیاتی ما از فردمحوری تغییر کند به نظام مالیاتی هوشمند، سامانه‌محور، این که ما حرکت کنیم از این فضا که صرفاً یک مؤدی یا یک اظهارنامه سنتی را دیگر مبنا قرار ندهیم، برویم به سمت این که بدون دخالت فرد و مبتنی بر داده‌ها و اطلاعات موثق حاکمیتی بتوانیم نظام مالیاتی را مدیریت کنیم. به نظرم یک حرکت بسیار رو به جلو و مهم بود. فارغ از این که بگوییم حالا در کوتاه مدت، شاخص مالیاتی چه اتفاقی برایش افتاد، دومین ماجرا و به نظرم نکته مهمی که می‌شود اینجا اشاره کرد؛ مسأله سامانه نظام مجوز‌ها بود. نظام مجوز‌ها هم باز در موردش صحبت شد، اگر ما با دست فرمان گذشته شاید می‌رفتیم با همان نظام دستی سنتی پر از احیاناً فسادی که وجود داشت، شاید هیچ وقت ما نمی‌توانستیم در مورد رشد سرمایه‌گذاری افزایش اشتغال صحبت کنیم، پس این یک اقدام؛ یک اقدام زیرساختی بود. خود حذف ارز ۴۲۰۰ که متأسفانه بعداً دولت آمده در یک قالب دیگری، بخش‌های دیگری از دولت آن را تحمیل کردند و به شکل دیگری ادامه دادند….
سؤال: منظورتان ۲۸۵۰۰ است؟
زمانیان: بله، ۲۸ و ۵۰۰ است. این خودش به هر حال یک دستاورد بزرگی بود، یک میراث بدی بود که از دولت گذشته به جا مانده بود. به هر حال عرضم این است که این اقدامات آن چیز‌هایی است که به نظرم اقدامات اساسی و کلان است که شاید بعضی از اینها ما نتیجه‌اش را در سالهای آینده ببینیم. زمانی ببرد که ما به نتایج اینها واقف شویم. پس این یک سمت و یک نکته داستان. اما من می‌خواهم یک شاید ایرادی هم که در دولت سیزدهم وجود داشت که شاید زمان بیان و دست گرفتن، همین الان است و همین روز‌هایی که دولت جدید دارد کابینه خود را معرفی می‌کند، به نظرم باید به این نکته توجه کنیم. ضمن این که این اتفاقات مثبت در دولت سیزدهم افتاده، باعث شد ما امروز، ما شاید آن روزی که شهید رئیسی به پاستور رفتند ما خیلی نگران پدیده ابرتورم در ایران بودیم. شاید به خاطر همین زحمات و تلاش‌هاست که ما امروز نگران ابرتورم نیستیم. دیگر کسی این را خطر نزدیک برای اقتصاد کشور نمی‌داند. اینها به جای خود، اما در بعضی از حوزه‌ها هم دولت سیزدهم نتوانست آن اصلاحات اساسی مد نظر خود را انجام دهد.
سؤال: کدام حوزه ها؟
زمانیان: شهید رئیسی شاید محدود یا شاید تنها رئیس جمهوری بود در ایران که از همان ابتدای کار، یک سند ساختارمند و منسجمی تحت عنوان سند راهبردی دولت؛ به عنوان سند تحول دولت مردمی علیرغم مخالفت‌های درون خود دولت که چرا باید دولت خودش را این قدر صریح، شفاف و تیز در بند یک سری برنامه‌ها ببرد، علیرغم همه این انتقادات درون دولتی، در یک اقدام خیلی به نظرم شجاعانه، این سند را ابلاغ کردند. سندی که به نظرم هم از منظر ساختار در سازگاری نظری و هم ورود صریح و غیرعوام‌گرایانه به موضوعات اصلی اقتصاد ایران، واقعاً یک سند کم‌نظیری بود. من اصلاً نمی‌خواهم در مورد محتوای آن ورود کنم، ولی به هر حال این که این قدر ساختارمند، منضبط، این قدر با یک پشتوانه نظری یک سندی ابلاغ شد این خیلی اتفاق مثبتی بود، اما چرا در خیلی از حوزه‌ها این سند اجرایی نشد؟ چرا در حوزه انرژی در بعضی از حوزه‌های رفاهی؛ در آن بخش نقش و کارکرد‌های دولت، در بخش بسیاری از ناترازی‌ها در نهایت آن اتفاقاتی که در آن سند ذکر شده بود و خود رئیس جمهور هم تا آن روزی که بودند واقعاً جدی پیگیر اجرای این بودند. پیگیر اجرایی سازی‌اش بودند. برخی از احکام این را به عنوان پیوست حکم ابلاغ کردند به وزرای خودشان، نتوانستند بعضی از این بخش را اجرایی کنند.
سؤال: می‌شود مصداقی بگویید برای بیننده‌ها مهمترین بخش‌هایی که فکر می‌کنید اجرایی نشد؟
زمانیان: به نظرم مهمترین آن؛ همین بحث یارانه‌ها، بخش ناترازی انرژی و خود بخش ناترازی انرژی یکی از مسائل خیلی بزرگش بود. در بحث صندوق‌های بازنشستگی، در بخش هدفمندسازی یارانه‌های مختلفی که در کشور است، مثل یارانه ارز ترجیحی که دوباره متأسفانه برگشت. یارانه گندم و یارانه حامل‌های مختلف انرژی، حتی در موضوعاتی مثل بخش هواپیمایی و یارانه‌های این بخش دولت واقعاً نتوانست مسائل بزرگ کشور را حل کند، یک دلیلی داشت، من فقط می‌خواهم این را به عنوان ختم کلام ذکر کنم.
سؤال: جمع‌بندی هم بفرمایید.
زمانیان: این را می‌خواهم عرض کنم که انتخاب اعضای کابینه دولت سیزدهم مبتنی بر یک نظریه سیاستی حاکم بر دولت نبود، یعنی ابلاغ این سند و ابلاغ برنامه دولت بعد از این اتفاق افتاد که وزرای دولت رفتند و رأی گرفتند و در کابینه نشستند. من به نظرم بخش قابل توجهی از توان دولت، من البته با یک دیدگاه کارشناشی برون دولتی این را عرض میکنم. امثال دوستان آقای روحانی شاید خیلی نظر دقیق‌تری به این موضوع داشته باشند؟ بخش زیادی از توان دولت صرف اصطکاک‌هایی بود در درون کابینه که ناشی از اختلافات نظری و سیاستی وزرای دولت بود.
سؤال: در همین حوزه‌هایی که به آن اشاره کردید؟ ناترازی انرژی و…؟
زمانیان: بله، به همین خاطر ما می‌بینیم که تا آخر وزارت اقتصاد، نفت و بقیه دستگاه‌ها شاید نتوانستند روی این موضوعات به جمع بندی برسند.ای کاش در ابتدای دولت شهید رئیسی این مانیفست خودشان را ابلاغ می‌کرد و انتخاب وزرای خودشان را مبتنی بر هم‌راستایی با این مانیفست انجام می‌دادند. به قول این دوستان که این جمله معروف که هر کسی به دولتی می‌پیوندد؛ باید یکی از آن دولت باشد، یعنی یکی از افراد متعهد به چارچوب نظری آن دولت باشد. به نظرم این اتفاق یک نقطه لغزشی بود در دولت سیزدهم که مانع از این تحقق این دستاورد‌های بزرگ شد. خیلی از این دستاورد‌های اقتصادی که ما می‌گوییم در درون وزارت اقتصاد اتفاق افتاد. لااقل خود بنده این طور اعتقاد دارم. چرا؟ چون ما یکپارچگی را در داخل وزارت اقتصاد می‌دیدیم. این یک پارچگی می‌بینیم در درون یک وزارتخانه چه اتفاقات مهمی را رقم می‌زد.ای کاش این یکپارچگی در تمام دولت از لحاظ سیاستی وجود داشت. من امروز این جمله آخرم را عرض کنم؛ این به نظرم مهمترین توصیه و آموزه برای دولت چهاردهم است. همین امروز که وزرای دولت دارند تعیین می‌شوند، اگر فقط نگاه‌ها به این باشد که دولت‌ها باید هم‌راستایی سیاسی با محوریت دولت و شخص رئیس جمهور داشته باشند، ما احتمالاً وزرایی را خواهیم داشت که از لحاظ اقتصادی، از لحاظ سیاستی به شدت اختلاف نظر ممکن است داشته باشند، اما هم از لحاظ سیاسی مشی واحدی داشته باشند. این ترکیب فردا نخواهد توانست مشکلات بزرگ کشور که چند تای آن را ذکر کردم را حل کند. من امیدوارم دولت چهاردهم این را سرلوحه قرار دهد، پیش از معرفی وزرا به مجلس، به این مانیفست و یکپارچگی را توجه بیشتری کند.
سؤال: آقای روحانی جمع‌بندی شما؟
روحانی: اگر اجازه دهید من دو تا سه اصلاح دیگر که ناظر بر عملکرد بخش‌های دیگر اقتصادی هم بوده را عرض کنم. یکی در حوزه بانکی؛ ما در دهه ۹۰ مواجه بودیم با اوضاع بسیار نابسامان و ناترازی شدید در بانک‌های کشور؛ در شبکه بانکی که به اذعان همه کارشناسان اقتصادی، این اتفاق افتاد. از نیمه اول دهه ۹۰ شروع شد و ادامه داشت تا پایان دهه ۹۰ و چه بسا آن آمار‌های نامناسب سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی؛ بخش قابل توجهی بر‌می‌گشت به همین معضل ناترازی شبکه بانکی. اتفاقی که در این سه سال افتاد، بله دقیقاً همین نمودار، ما بیش از حدود ۲۷۰ هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه‌ای بود که در مجموعه بانک‌های دولتی و اصل چهل و چهاری اصطلاحاً، یعنی بانک‌هایی که دولتی بودند و خصوصی شدند انجام شد. این افزایش سرمایه در دهه ۹۰ هم در مقاطعی اتفاق افتاد، در همین ستون‌هایی که ملاحظه می‌کنید، منتها یک تفاوت بسیار مهم بود در افزایش سرمایه‌های دهه ۹۰ و خصوصاً این سالهای پایانی و آن این که می‌شود گفت بیش از حدود ۹۴ درصد آن افزایش سرمایه‌ها از محل تجدید ارزیابی بود. حالا کارشناسان بیننده حتماً این را در جریان هستند. یک موقع شما دارایی که دارید را یک ملکی، ارزی را دارید، این را تجدید ارزیابی می‌کنید، از آن محل افزایش سرمایه می‌دهید، این جا هیچ منبع جدیدی برای بانک ایجاد نمی‌شود، از محل سود‌هایی که شناسایی کردید افزایش سرمایه داده نشده، منتها در افزایش سرمایه‌های سه سال ۱۴۰۰، ۴۰۱ و ۴۰۲ تنها ۱۵ درصد آن از محل افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی بود و الباقی از محل شناسایی سود بود. این در حالی اتفاق افتاد در شبکه بانکی که از آن طرف شبکه بانکی توانست یک نقش جدی را خصوصاً بانک‌های دولتی و اصل چهل و چهاری توانستند نقش جدی‌تری را در تأمین مالی خانوار، در پرداخت تسهیلات خرد قرض‌الحسنه ایفا کنند. سهم خانوار از تسهیلات از حدود ۱۳ درصد در سال ۹۹ رسید به حدود ۲۱ درصد در سال ۱۴۰۲ و این روند بهبود سرمایه ادامه دارد در شبکه بانکی. نکته بعدی که فکر میکنم مناسب است ذکر آن، در اسلاید بعدی که شما به آن اشاره کردید….
سؤال: یک دقیقه فرصت داریم، اگر…؟
روحانی: پس اسلاید انتهایی را ذکر کنم؛ ما در مجموعه شاخص‌های بودجه‌ای‌مان، عملکرد قابل دفاع و مناسبی را داشتیم. شما نمودار نسبت درآمد‌های مالیاتی به کل منابع دولت را آوردید، آن یک رکورد باز ۱۰ تا ۱۵ ساله را ثبت کرد. منتها ما مجموعه شاخص‌های دیگر که یکی از مهمترین شاخص‌ها در حوزه بودجه؛ نسبت کسری بودجه به هزینه‌های جاری است. آن روند صعودی که در سالهای پایانی داشت اتفاق می‌افتاد کاملاً تبدیل شد به یک روند نزولی.
سؤال:، چون یک دقیقه فرصت مانده، فقط یک نکته‌ای که آقای زمانیان در آخر صحبت‌هایشان اشاره کردند، اگر آن هم پاسخ دهید، نظر خودتان هم بگویید در خصوص این که آن سند تحولی که عنوان شد، گفتند که خیلی منطبق نشد با آن چیزی که اجرا شد؟
روحانی: در بعضی از حوزه‌ها این اتفاق افتاد، یعنی مثلاً فرض کنید ما در بعضی حوزه‌ها؛ مثل تجارت خارجی، مثل صادرات، سرمایه‌گذاری خارجی، اگر سیاست‌ها به گونه دیگری در حوزه ارزی پیش می‌رفت، حتماً عملکرد‌هایی به مراتب بهتر از این می‌توانستیم در دولت داشته باشیم.
source