پرداخت بانکی از طریق صدور چک یکی از روش‌های متداول انجام امور بانکی است. چک ورقه‌ای است که به اعتبار آن، شخصی که چک در وجه او صادر شده می‌تواند مبلغ مشخصی را از بانک دریافت کند. امروزه خرید بسیاری از کالا‌ها و خدمات نیز از طریق صدور چک انجام می‌شود و در اختیار داشتن چک برای پرداخت‌های بانکی با مبالغ بالا، نیاز است.
طبق ضوابط بانک مرکزی اعطای دسته چک تنها به افرادی که حساب قرض‌الحسنه جاری در یکی از بانک‌های عامل داشته و از اعتبار بانکی مناسبی برخوردارند امکان پذیر است. در مواردی افرادی هم که موفق به دریافت دسته چک نشده‌اند یا نیازی به دریافت آن ندارند برای پرداخت‌های خود نیازمند صدور چک هستند. برای رفع نیاز این افراد به چک، بانک مرکزی امکان دریافت چک «موردی» را مطرح کرده است.
چک موردی چیست
چک «موردی» امکانی است که به منظور کاهش تقاضا برای دسته چک و رفع نیاز اشخاص به ابزار پرداخت وعده دار (چک) ایجاد شده تا افرادی که دسته چک ندارند بدون نیاز به اعتبارسنجی، رتبه بندی اعتبار و استفاده از دسته چک امکان برداشت مستقیم از حساب جاری خود را به صورت چک موردی داشته باشند.
تبصره دو ماده ۶ قانون صدور چک
(الحاقی ۱۳ آبان ۱۳۹۷) – «به منظور کاهش تقاضا برای دریافت دسته چک و رفع نیاز اشخاص به ابزار پرداخت وعده دار، بانک مرکزی مکلف است ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون، ضوابط و زیر ساخت خدمات برداشت مستقیم را به صورت چک موردی برای اشخاصی که دسته چک ندارند، به صورت یکپارچه در نظام بانکی تدوین و راه اندازی کند تا بدون نیاز به اعتبارسنجی، رتبه‌بندی اعتباری و استفاده از دسته چک، امکان برداشت از حساب این اشخاص برای ذی‌نفعان معین فراهم شود. در صورت عدم موجودی کافی برای پرداخت چک موردی، صاحب حساب تا زمان پرداخت دین، مشمول موارد مندرج در بند‌های (الف) تا (د) ماده (۵) مکرر این قانون و نیز محرومیت از دریافت دسته چک، صدور چک جدید و استفاده از چک موردی است.»
شرایط دریافت چک موردی چیست
حسام‌الدین حقگو استاد دانشگاه در حوزه حقوق بانکی، در این رابطه و شرایط دریافت دسته «چک موردی» گفت: افرادی که دسته چک نداشته، اما در طی سال نیاز به دو یا سه فقره چک داشته باشند قانون گذار برای حل مشکل این افراد راه کاری را پیش بینی کرده است. زمانی که شما حساب جاری دارید، ولی دسته چک ندارید می‌توانید با مراجعه به بانک، چند فقره چک «موردی» در اختیار شما قرار داده شود. در هر بار مراجعه به بانک می‌توان تا دو فقره چک درخواست کرد، و همچنین در طی سال نیز نهایتاً ۵ فقره چک را می‌توانید از شبکه بانکی مطالبه کنید. چک‌های مطالبه شده از بانک باید جهت تأیید حتماً در سامانه صیاد بانک مرکزی به ثبت رسیده باشد.
این استاد دانشگاه گفت: همچنین لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که برای دریافت چک موردی حتماً باید دارای حساب جاری بدون دسته چک در آن باشید.
وی درباره تفاوت «چک‌های موردی» با دسته چک‌های عادی موجود در بازار گفت: دسته چک‌های «موردی» قابلیت انتقال به غیر را ندارند، و واریزی وجه صرفاً به حساب شخصی ریخته می‌شود که مشخصات اش در چک آورده شده است. به عبارت دیگر فردی که چک در وجه او صادر شده است امکان وثیقه گذاشتن یا واگذار کردن چک به شخص ثالث را ندارد.
حقگو بیان کرد: تمامی آثار و ویژگی چک‌های عادی در خصوص موردی نیز لازم اجراست به غیر از مواردی که قانون‌گذار آن را پیش بینی کرده است.
وی در پایان در خصوص اینکه برخی از افراد هستند که از دریافت چک موردی ممنوع شده‌اند گفت: یکسری از اشخاص مانند افراد ورشکسته، اشخاصی که به موجب آرا دادگاه معسر از پرداخت محکوم به شده‌اند، اشخاصی که دارای چک برگشتی‌اند، همچنین اشخاصی وکالت از صاحب حساب دارند و چک شأن برگشت خورده و مورد آخر افرادی هستند که به موجب حکم دادگاه حساب شأن مسدود بوده و یا از داشتن هرگونه دسته چک موردی نیز ممنوع شده‌اند.
اعسار از پرداخت محکوم به چیست
وقتی فردی در دادگاه محکوم به پرداخت بدهی یا ضرر و زیان آن است، در اصطلاح به آن مالی که به پرداخت آن محکوم شده است، «محکوم به» می‌گویند. اما همیشه اینگونه نیست که فرد محکوم بتواند محکوم‌به را پرداخت کند. یا به عبارت دیگر فرد ناتوان از پرداخت است. به این فرد در اصطلاح معسر گفته و به این حالت اعسار می‌گویند. در این زمان دو راه در پیش دارد. یا مدعی عدم توانایی پرداخت محکوم‌به به طور کامل می‌شود، که در حال حاضر چنین ادعایی از افراد پذیرفته نخواهد شد و فرد بر اساس قانون حبس خواهد شد.
source