فرارو–عبدالله باباخانی، کارشناس بین المللی بازار‌های انرژی: مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید در شش ماه ابتدایی ۱۴۰۳، بودجه نفتی دولت با کسری مواجه شده و رقمی معادل ۲۶ درصد کمتر وصول شده است و پیش بینی میکند که تا پایان سال فقط ۷۵ درصد قابل وصول باشد. همچنین رقمی که دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴ برای درآمد‌های صادرات نفت لحاظ کرده، بخشی از آن قابل تحقق نیست.
اما وضعیت صادرات نفت در بودجه ۱۴۰۴ چگونه در نظر گرفته شده است؟
در مجموع دولت برای سال آینده صادرات روزانه یک میلیون و ۸۵۰ هزار بشکه صادرات نفت با حدود ۶۲ دلار در نظر گرفته که شامل این موارد است:
یک میلیون و ۲۵۰ هزار بشکه با جزئیات سهم دولت ۴۷۰ هزار بشکه، سهم صندوق توسعه ملی ۶۰۰ هزار بشکه و سهم شرکت ملی نفت ۱۸۱ هزار بشکه در روز برآورده شده است.
بازپرداخت تعهدات ۵۰ هزار بشکه و نیرو‌های مسلح و طرح‌های خاص نیز ۵۵۰ هزار بشکه در روز از صادرات نفت سهم دارند.
اما نگاهی هم داشته باشیم به درآمد‌های نفتی در بودجه ۱۴۰۴:
- سهم دولت از صادرات نفت ۵۰۹ همت خواهد بود.
- سهم نیرو‌های مسلح ۶۸۷ همت خواهد بود.
- سهم طرح‌های خاص ماده ۱۲ نیز ۱۲۶ همت خواهد بود.
ذکر این نکته بسیار مهم است که بدانیم؛ علت اینکه حجم صادرات نفت دولت تقریبا دو برابر نیرو‌های مسلح است، اما درآمد آن کمتر از نیرو‌های مسلح در بودجه دیده شده، به این نکته برمی‌گردد که بخشی از درآمد ارزی دولت از محل صادرات نفت برای واردات کالا‌های اساسی با نرخ پایین اختصاص می‌یابد، اما نرخ تسعیر دلار برای نیرو‌های مسلح حدود ۵۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است.
چالش اصلی بودجه در سال ۱۴۰۴ چه خواهد بود؟
- احتمال ادامه دار بودن جنگ در همین سطح بین ایران و اسرائیل در سال آینده.
- پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا و گسترش تحریم‌های نفتی ایران.
- کاهش قیمت نفت جهانی به زیر ۶۵ دلار و در نتیجه امکان فروش نفت غیر رسمی ایران به حدود ۵۰ دلار.
- بازگشت روسیه با حجم زیاد به بازار و رقابت فروش نفت بین عربستان، روسیه، امارات، عراق و از دست رفتن بخش زیادی از بازار سیاه نفت ایران و مجبور به کاهش شدید قیمت.
- کاهش مصرف نفت چین بدلیل کاهش رشد اقتصادی، جایگزین خودرو‌های الکتریکی بجای احتراقی و مالکیت عربستان بر بخش بزرگی از پالایشگاه‌های قوری چین.
با توجه به اینکه امسال در شش ماه نخست، کشور درگیر بسیاری از چالش‌های بالا نبود و چین راحتر نفت ایران را می خرید، با اینحال حدود ۲۶ درصد کمتر از پیش بینی در بخش نفت فروش داشته ایم. اگر تنها چند عامل از چالش‌های بالا را در سال آینده داشته باشیم (که احتمالا داریم)، در سال ۱۴۰۴ احتمال دسترسی تا ۴۰ درصد کمتر از برنامه قابل تصور است. همچنین، «طبق برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس تا پایان سال، فقط ۷۵ درصد از درآمد فروش نفت و فراورده‌های نفتی۱۴۰۳ قابل دستیابی است» پیش بینی فروش نفت در بودجه ۱۴۰۳ روزانه ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار بشکه با نفت ۷۱ دلاری بود، که ۳۵ میلیارد دلار درآمد نفتی دیده بودند.
اکنون با برآورد ۷۵ درصدی این عدد به ۲۶ میلیارد دلار می رسد. با توجه به وضعیت بین الملل و اتفاقاتی که در حوزه منطقه در حال رخ دادن است و حتی چنانچه در این حالت جنگ با شعله پایین باقی بمانیم، مشکلات اقتصاد چین، کاهش جهانی قیمت نفت در سال آینده، ادامه تحریم ایران و عدم امکان استفاده از مزایای FATF حتی در صورتی که عضویت را ایران بپذیرد، پیش بینی می شود که در بخش نفت و میعانات، جمع صادرات به حدود ۱٫۲ میلیون بشکه با قیمت ۵۵ دلار بسختی، اما قابل دسترسی باشد؛ که عدد فوق حدود ۲۴ میلیارد دلار خواهد شد.
source