شفقنا رسانه- فناوری به عنوان یکی از عوامل کلیدی در تحول نظام‌های آموزشی، می تواند تأثیر عمیقی بر فرآیند یادگیری دانش‌آموزان داشته باشد. از این رو با ورود ابزارهای دیجیتال و منابع آنلاین، روش‌های تدریس و یادگیری دچار تغییرات اساسی شده‌اند. وحید گلستان، دانشجوی دکترای تکنولوژی آموزشی می گوید: فناوری ها غالباً باعث ایجاد تنوع و امکان شخصی سازی و وورد جذابیت ذاتی به فرایند یادگیری می شوند به همین دلیل استفاده از هرکدام اگر در جای درست صورت بگیرد، از منظر طراحی آموزشی می تواند به انگیزه، سهولت یادگیری و حتی عمق یادگیری کمک کند.
گفتگوی شفقنا رسانه با وحید گلستان، دانشجوی دکترای تکنولوژی آموزشی را در ادامه می خوانید.
به عقیده شما، فناوری چگونه می‌تواند به بهبود فرآیند یادگیری دانش آموزان کمک کند؟
بزرگترین مشکل در فرایند آموزش در جهان مسئله انگیزه مخاطب است به همین دلیل هر روش، رسانه، محتوا، نظریه، فناوری و … بتواند که انگیزش یادگیرنده را افزیش دهد، بدون شک به کل فرایند یادگیری کمک می کند. از آنجایی که قالب فناوری ها در رسانه ها بخصوص رسانه های جدید، ذاتاً جذاب است، سبب می شود تا انگیزش بیشتری در فرایند یادگیری ایجاد کنند. بنابراین ورودشان به فرایند یادگیری باعث تقویت گفتمان یادگیرنده و معلم می شود. با توجه به اینکه برخی از رسانه ها توان ویژه ای دارند، سبب می شوند تا فراتر از کتاب و معلم به عنوان دو رسانه مهم، موثر و محوری آشنای قدیمی، فناوری و رسانه های جدید افزودن و ارزش های بیشتری را به این فرایند داشته باشند. برخی از تسهیل سازی ها، عینی سازی ها، گسترش تجارب غیرممکن، ایجاد تعامل و… در رسانه های جدید و مبتنی بر اینترنت امکان ویژه ای است که می تواند تاثیر عاطفی و یکسری تجربه را با خود به کلاس درس بیاورند.
فکر می کنید که معلمان چگونه می توانند این تاثیر را پررنگتر کنند؟
معلمان در وهله اول باید رسانه ها را بشناسند و بتوانند در طراحی آموزشی خود به آن ها نقش دهند. در شکل ویژه تر بر این باوریم که معلم زبده امروزی توان این را دارد که خود و دانش‌آموزش بتوانند یک تولید کننده محتوای رسانه ای برای کلاس درس باشند و صرفاً مصرف کننده نباشند. اگر معلم این توان و شناخت را داشته باشد و این فضا را هم خود ایجاد کند و هم از دانش آموزان بخواهد تا دانش و محتوا را از طریق هر رسانه ای، هر روش ارائه ای و هر روش گفتمان فناورانه ای تولید کنند، بی شک به توسعه، کیفی شدن، تعمیق فرایند یادگیری کمک کرده است.
با این اوصاف معتقدید که چه نوع فناوری‌هایی بیشترین تأثیر را بر یادگیری دانش‌آموزان دارند؟
اساساً چیزی به نام بهترین فناوری در آموزش نداریم. با توجه به مخاطب، سبک یادگیری او، قابلیت ارائه محتوا، شرایط رشدی مخاطب و شرایط ارائه آن می توان گفت که یک فناوری موثرتر و بهتر است. بنابراین بدون داشتن پیش فرض ها و نیازسنجی هرگز نمی توانیم بگوییم که کدام رسانه موثرتر است. معتقدم یکی از دلایلی که برخی رسانه ای را موثرتر یا برتر می دانند، می تواند به نشناختن توانمندی های سایر رسانه ها برگردد. بنابراین ما فناوری برتر در آموزش نداریم چون فناوری به عنوان وسیله یا ابزار در خدمت فرایند یادگیری قرار می گیرد و به طور مجرد و مجزا ماهیت ذاتی خودش را ندارد. به عنوان مثال فیلم، پادکست و… به عنوان یک اثر هنری وارد کلاس درس نمی شود بلکه به عنوان جزئی وارد می شود که قرار است فرایند یادگیری را تقویت کند.
آیا استفاده از فناوری می‌تواند باعث کاهش تمرکز دانش‌آموزان شود؟
کم شدن تمرکز مشکل بسیار جدی نسل امروزی است که فقط مختص کودکان و نوجوانان نیست بلکه در دانشجویان هم وجود دارد و به نسبت نسل های پیشین خود این عدم تمرکز دیده می شود. این مسئله دلایل زیادی دارد و باید مهارت های جدید یادگیری عمیق و کاربردی کردن آن به کار گرفته شود تا امکان حفظ تمرکز بالا برود. یادمان باشد با کاربردی کردن و افزایش جذابیت تمرکز هم بالا می رود.
چگونه می‌توان از فناوری برای ایجاد انگیزه در دانش‌آموزان استفاده کرد؟
فناوری ها غالباً باعث ایجاد تنوع و امکان شخصی سازی و وورد جذابیت ذاتی به فرایند یادگیری می شوند به همین دلیل استفاده از هرکدام اگر در جای درست صورت بگیرد، از منظر طراحی آموزشی می تواند به انگیزه، سهولت یادگیری و حتی عمق یادگیری کمک کند. در این رابطه دو کلید واژه مهم قابل توصیه است؛ یکی بحث داستان سرایی و توسعه تجربه به واسطه فناوری و دیگری هم بحث تعامل در فناوری که امکان پسا اینترنتی است و در اختیار ما قرار گرفته و می تواند تعامل را در رسانه برای آموزش و یادگیری ایجاد کند.
با این اوصاف چه چالش‌هایی در پیاده‌سازی فناوری در کلاس‌های درس در کشورمان وجود دارد؟
در زمینه استفاده از فناوری ها در گام اول مشکل مدیریتی و در ذیل آن مشکل مدیریت رسانه داریم، در گام دوم مشکل طراحی آموزشی و برنامه ریزی درسی مبتنی بر فناوری ها داریم و سومین مشکلمان پشتیبانی و پرهیز از توسعه است. چهارمین مشکل هم به تبع موارد قبلی، در تولید محتوا انرژی و عزم کافی وجود ندارد.
آینده‌ی ادغام فناوری و آموزش در کلاس های درس در کشورمان را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
به دلیل بالا رفتن سطح دسترسی به ابزار فناورانه، ارزان تر شدنش، تغییر ذائقه نسل مخاطبان، دانش آموزان و دانشجویان، توسعه بیان آموزشی و افزایش تعامل به واسطه فناوری و امکانات جدید ارتباط گرایی، سیستم آموزشی در آینده تفاوت جدی خواهد کرد که بخشی از صدمات آن را در دوران کرونا و پسا کرونا دیده ایم.
در واقع در اکوسیستم جدید آموزشی دانش آموز یا دانشجو خود را با آموزش تطبیق نمی دهد بلکه آموزش خود را مطابق یادگیرنده می کند. پس ما با یک برنامه درسی مواجه هستیم که شخصی شده، سیال و متناسب با افراد است و این امکان را ایجاد می کند تا افراد بتوانند بر حسب نیاز شخصی شده محتوا را دریافت کنند. در چنین حالتی شکل محیط یادگیری و مدارس، محتواهای آموزشی، نوع ارزشیابی، گواهینامه های آموزشی تغییر خواهد کرد، شبکه های دیجیتالی، ارتباطی و پایگاه های داده جای برخی از روابط آموزشی فعلی را خواهد گرفت. البته این ها هم مزیت هایی دارند و هم مشکلات جدیدی را ایجاد خواهند کرد و باید با شناخت و تحلیل درست شرایط پیش رو از مزیت های آن استفاده و از آسیب های آن جلوگیری کنیم.
source