تقویت برنامه های ایران خودرو در بهبود کیفیت قطعات و رضایت مشتری

گروه اقتصادی – محسن شمشیری: کاهش هزینه، جلوگیری از هزینه و افزایش درآمد عواملی است که می تواند انگیزه قطعه ساز و خودروساز در بهبود کیفیت را تقویت کند زیرا وقتی خودروساز و قطعه ساز با مشکل مالی مواجه نباشند نهایت تلاش خود را در بهبود کیفیت به کار می گیرند. ایران خودرو با کاهش ۶۰ درصدی ضایعات خطوط مونتاژ، کاهش هزینه شرکت های تابعه، خودروهای بی کیفیت و دارای نقص، همکاری با خودروسازان بزرگ و استفاده از مشوق های گمرکی دولت برای کاهش هزینه تلاش کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، برای جلب رضایت مشتریان از کیفیت خودرو و خدمات پس از فروش، از صنایع پیشین و تامین مواد اولیه و قطعه سازی، تا پیگیری شرکت ساپکو برای تهیه و تولید به موقع قطعات، حمل به موقع قطعات به خط مونتاژ، انبارداری و انباشت مناسب و به موقع و به اندازه قطعات، تامین بیش از 2500 قطعه در خط مونتاژ، اطمینان از کیفیت قطعات و مونتاژ خودرو، تحویل به مشتری، خدمات پس از فروش، صنایع پسین و تامین قطعات مورد نیاز تعمیر و نگهداری در بازار، یک زنجیره ارزش بزرگ را تشکیل می دهد تا مشتری و مصرف کننده به رضایت مورد نظر برسد.

این زنجیره ارزش بزرگ نه تنها میلیون ها شغل و نیروی انسانی را به کارگرفته بلکه موتور محرک بسیاری از صنایع دیگر است و به همین دلیل اگر محیط کسب وکار، متغیرهای کلان اقتصاد، تورم و هزینه ها، کیفیت مواد اولیه، تحریم و هر عامل محیطی دیگری در شرایط مناسب نباشد، روی کیفیت اثر می گذارد. اما از سوی دیگر، بازار، مشتری در صف انتظار، تشنه محصول جدید و مورد دلخواه مشتریان است.

به همین دلایل، در برخی مواقع، امکان تامین و تدارک به موقع مواد اولیه وقطعات و محصول نهایی مورد انتظار موجود نیست.

در نتیجه خودروسازان تلاش می کنند که در حد امکان، همان محصولی که امکان تولید دارند را به بازار عرضه کنند تا بیشترین میزان رضایت از مشتری را کسب کنند.

در سال های اخیر، ایران خودرو به نقش کیفیت قطعات و مواد اولیه در کیفیت خودرو و رضایت مشتری توجه بیشتری نشان داده واز مسیر افزایش تیراژ تولید و تجاری سازی و کاهش ضایعات و ارتقای کیفی محصولات به سه محور کاهش هزینه، جلوگیری از هزینه و افزایش درآمد توجه کرده و با مدیریت بهتر واقتصادی تر نسبت به سال های قبل در جهت بهره وری بیشتر و رضایت مشتریان و بهبود کیفیت اقدامات گسترده ای انجام داده است.

ایران خودرو در سه دهه گذشته، در تمام بخش های مرتبط با تحقیق و توسعه، تامین قطعات، ارتباط های مالی و حتی بخش های رسانه ای و گفت وگو با صاحب نظران و متخصصان، به موضوع کیفیت توجه داشته و تجربه کشورهای پیشگام از جمله ژاپن، کره جنوبی، خودروسازان مطرح اروپایی را مورد توجه قرار داده و حتی با ترجمه کتاب ها و مقالات مرتبط با تولید لین و کیفیت در خودروسازی ژاپن، بحث های دامنه داری را در رسانه ها ارائه داده است. اما همواره موضوعات محیط کلان اقتصاد و فضای کسب وکار، تحولات بین المللی، مسائلی مانند محدودیت ارزی و نوسان نرخ ارز، افزایش نرخ بهره و هزینه های مالی بانک ها در تامین نقدینگی، تورم، تحریم ها، گشایش اعتبار و تجارت خارجی، فروش اعتباری داخلی و حتی مشکلات شماره گذاری، قیمت گذاری دستوری، فروش محصول در بورس کالا یا روش ثبت نام و قرعه کشی و… موانع عمده ای بوده که بیش از 70 درصد وقت مدیران خودروسازی را به خود اختصاص داده و وقت و حوصله کمتری را برای رسیدگی به قراردادها، نظارت بر عملکرد قطعه سازان و پیمانکاران و… باقی گذاشته است. براین اساس، هرچه دولت و مسوولان و سازمان های مختلف، مشکلات محیط کسب وکار را کاهش دهند به خودروسازن کمک خواهد کرد که به تولید بهتر و کیفیت بالاتر بیشتر توجه نمایند.

با این وجود، شرکت ایران خودرو در سال های اخیر، با جدیت بسیاری و کنترل ها و نظارت و روش های مختلف، به موضوع کیفیت محصول توجه داشته است.

در هر 30 ثانیه یک دستگاه خودرو در ایران خودرو تولید می شود، لازم است تا دوهزار و 500 قطعه برای هر خودرو به صورت مرتب و در زمان مقرر به سایت های تولیدی در سطح کشور واصل شود تا تولید دچار وقفه نشود. برای این منظور باید ضمن تامین و تدارک مناسب، جلوگیری از انباشت قطعات، تامین به موقع نیاز خطوط تولید، کاهش هزینه های مختلف، افزایش تولید و درآمد شرکت، مورد توجه باشد و همه آنها به برنامه افزایش تولید، ایجاد زیرساخت های لجستیک در حوزه های نرم افزار، سخت افزاری و آی تی نیاز دارد.

لازمه دست‌یابی به تولید باثبات روزانه سه هزار دستگاه خودرو توجه ویژه به زیرساخت‌های حمل و لجستیک است، و اقداماتی مانند ایستگاه آپرین با توجه به مزیت‌های موجود می‌تواند نقش موثری در تحقق این هدف و ارسال به موقع مواد اولیه و اقلام، به‌ویژه محمولات فولادی مورد نیاز سایت‌های تولیدی ایران‌خودرو داشته باشد.

کاهش هزینه های لجستیک و در نتیجه آن کاهش بهای تمام شده تولید به اقداماتی جهت اختصاص فضای بیش تر جهت انبارش مواد اولیه خودروسازان در گمرک آپرین در راستای افزایش سرعت در تولید نیاز داشته و اقداماتی از این قبیل باید انجام شود تا تدارک و پشتیبانی بهتر انجام شود. ایستگاه راه آهن آپرین بزرگ‌ترین بندر خشک در منطقه و دارای مزایای متعددی از جمله دسترسی به حمل ریلی، فضای بزرگ و گسترده و سوله های مجهز و مسقفی است که نزدیکی به ایران خودرو و شرکت‌های تولید کننده قطعات نیز مزیت زیادی برای این شرکت و دسترسی راحت تر به مواد اولیه و اقلام مورد نیاز تولید را فراهم کرده است.

افزایش تیراژ تولید به ترمیم زیرساخت‌های لجستیک و انبارداری نیازمند است که سبب تامین به موقع برای خطوط تولید شود.

طرح‌های ارتقای کیفیت و کاهش هزینه تولید

گروه صنعتی ایران خودرو به عنوان بزرگ ترین خودروساز کشور در جهت برنامه کاهش هزینه تولید در سه محور کاهش هزینه، جلوگیری از هزینه و افزایش درآمد پیشرفت‌های مهمی داشته در سال 1399 بیش از 3 هزار و 136 میلیارد تومان کاهش هزینه در ان شرکت محقق شد.

در بخش کاهش هزینه‌ها گروه صنعتی ایران خودرو توانسته بخشی از کاهش هزینه ها را از مسیر کاهش و فروش ضایعات، استفاده از مواد خاص، تعمیر و نگهداری با کیفیت از امکانات موجود و عدم خریداری تجهیزات جایگزین غیر ضرور محقق کند.

کاهش ۶۰ درصدی ضایعات خطوط سواری شامل بدنه، رنگ و سالن‌های مونتاژ در سه ماهه نخست سال 1401 که بخش اصلی آن حاصل تولید بدون کسری و عبورمستقیم است، یکی از مصادیق افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه تولید در ایران‌خودرو است. و با حذف فرآیند برگشت دوباره خودروهای ناقص به خطوط تولید برای تکمیل‌کاری، از اتلاف منابع مالی و انسانی در این بخش جلوگیری شده است.

همچنین بر اساس برنامه ایران خودرو تمامی نیروهای تولیدی به‌منظور بهره‌وری بیش‌تر و افزایش تیراژ، در خطوط تولید متمرکز شده‌اند و این شرکت در حال طراحی مجدد سیستم تولید و پیاده‌سازی استانداردهای به‌روزتر در فرآیند تولید محصولات جدید و نظام لجستیک نوین است.

گروه صنعتی ایران خودرو افزایش درآمدها را نیز در دستور کار قرار داده است که بخشی از آن از طریق فروش اقلام راکد، فروش خدمات نو و آموزش هایی در مسیر جلوگیری از هزینه های غیر ضرور ایجاد شده است.

تامین به موقع ورق

یکی از ارکان مهم تولید خودرو تامین به موقع ورق است که با راه اندازی و افتتاح سایت سمندریل و تجمیع صورت گرفته قطعه مورد نیاز در سوله ها، این سایت می تواند کانونی برای تضمین افزایش تیراژ تولید ایران خودرو جهت تامین و توزیع به موقع این ورق ها در سایت های تولیدی سطح کشور باشد.

کاهش هزینه و افزایش کیفیت با تولید کامل خودرو

برای ارتقای کیفیت، طرح‌های متعددی تعریف شده که باید بیش از گذشته پی گیری و اجرا شود. مدیران ایران خودرو می گویند که لازم است با برنامه‌ریزی و دقت بیشتر برای کاهش هزینه‌ها بکوشیم در این باره ۲۵ تا ۳۰ درصد از تحویل محصول به مشتری را به طور مستقیم در سایت‌های تولیدی سراسر کشور انجام دهیم تا هم برای مشتریان جذابیت داشته باشد و از دیگر سو به کاهش هزینه‌ها بینجامد.

دو خودروساز بزرگ کشور که مجموعا در شرایط فعلی حدود ٧۰ درصد از بازار خودرو کشور را در اختیار دارند، در حقیقت زمینه ساز تولید در بخش های دیگر صنعت از جمله قطعه سازی هستند. به این معنا که ایران خودرو و سایپا مشتری اصلی قطعه سازان ایرانی به حساب می آیند و قطعه سازان به جز قطعات مورد نیاز برای تولید محصول، قطعات شبکه خدمات پس از فروش را نیز تامین می کنند.

به این ترتیب تا به اینجای کار قطعه سازان که زنجیره اصلی تولید و خدمات به حساب می آیند، مشترک هستند. حتی جالب است بدانید بسیاری از قطعات به کار رفته در خودروهای این دو تولید کننده مشترک هستند. زیرا بعضی از قطعات به طور کلی دارای استانداردهای بین المللی هستند و برای یک محصول از نو طراحی نمی شوند.

از منظر دانش فنی تعمیرات نیز باید به این نکته اشاره کرد که به دلیل داخلی بودن اغلب پلتفرم های ایران خودرو و سایپا، دانش فنی تعمیرات و عیب یابی این محصولات در داخل کشور وجود دارد و کافی است تکنیسین های دو خودروساز این اطلاعات را در قالب یک شبکه مرکزی با هم به اشتراک بگذارند. هر چند در صورت ادغام خدمات پس از فروش ایران خودروسایپا قطعا انتقال دانش فنی و عیب یابی محصولات دو خودروساز به یکدیگر الزامی است.

از طرفی تجربه ارایه خدمات مشترک به محصولات دو خودروساز در گذشته نیز وجود داشته است. این همکاری که در ایام نوروز سالیان گذشته به صورت مقطعی صورت گرفته بود، نتایج خوبی را در بر داشت که در نهایت موجب رشد شاخص رضایت مندی مشتریان شد.

البته این همه مزیت های همکاری مشترک دو خودروساز کشور نیست. زیرا با توجه به زمزمه‌های همکاری های گسترده ای ان خودرو و سایپا در بخش های فنی و حتی شکل گیری پلتفرم مشترک، بی شک در آینده نزدیک شاهد ورود خودروهایی از طرف این دو خودروساز به بازار هستیم که از نظر فنی شباهت های بسیار زیادی با هم دارند و این تجربه در سال های قبل نیز با تولید محصولات رنو در دو خودروساز وجود داشته است. به طور کلی در جمع بندی موضوع باید گفت ارایه خدمات پس از فروش مشترک بین دو خودروساز کشور و به معنایی واضح تر ادغام این بخش از فعالیت های آنها باعث ارایه خدماتی سریع تر، با نرخ منطقی تر، کاهش هزینه های توسعه زیرساختی و شبکه و در نهایت رضایت بیشتر مشتریان خواهد شد.

افزایش تولید خودروهای اتوماتیک

ایران خودرو، به عنوان یکی از بزرگترین خودروسازان کشور، در نظر دارد با سرمایه‌گذاری بیشتر در خطوط تولید و افزایش ظرفیت کارخانه‌ها، تولید خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک را به طرز چشمگیری افزایش دهد. این شرکت با همکاری با تأمین‌کنندگان داخلی و بین‌المللی، به دنبال بهبود تکنولوژی و استفاده از قطعات با کیفیت بالاتر است تا بتواند خودروهای اتوماتیک با استانداردهای جهانی تولید کند.

یکی از برنامه‌های اصلی ایران خودرو در این راستا، افزایش تعداد مدل‌های اتوماتیک در سبد محصولات خود است. در حال حاضر خودروهایی مانند دنا پلاس اتوماتیک و پژو 207 اتوماتیک از جمله محصولات پرفروش این شرکت هستند، اما برنامه‌های جدید شامل عرضه مدل‌های بیشتری از خودروهای اتوماتیک در بازار خواهد بود.

افزایش بهره‌وری خطوط تولید

یکی دیگر از اقدامات ایران خودرو برای افزایش تولید خودروهای اتوماتیک، بهینه‌سازی خطوط تولید و افزایش بهره‌وری آنهاست. این شرکت با به‌کارگیری تکنولوژی‌های پیشرفته در فرآیند تولید و آموزش نیروی کار، تلاش می‌کند تا زمان تولید هر خودرو را کاهش دهد و تولیدات بیشتری را در زمان کمتری انجام دهد. همچنین، برنامه‌های جدید این شرکت شامل بهبود کیفیت تولید و کاهش ضایعات در فرآیند تولید است.

کاهش هزینه سربار تولید

 ایران خودرو در تلاش است با تعریف پروژه هایی در داخل مجموعه که برخی از آن ها نیز از گذشته تاکنون وجود داشته در بحث کاهش قیمت تمام شده و ارتقای بهره وری و داخلی سازی قطعاتی که پیش از این از طریق واردات تامین می شد نسبت به کاهش قیمت سربار و هزینه تولید اقدام کند.

به لحاظ درآمدهای اقتصادی، حوزه صنعت در بسیاری از بخش ها زیان ده شده و قابل رقابت با صنایع دیگر دنیا نیست؛ ورود به حوزه بین الملل به تحولات عمده نیاز دارد. روش های کاهش هزینه ها و افزایش درآمدزایی باید به روز شود.

کاهش ضایعات و خودروهای ناقص

بخشی از این هزینه ها ناشی از تولید و دپوی خودروهای ناقص بوده و جمع آوری ضایعات است. گروه صنعتی ایران خودرو با تغییر رویکرد از تولید خودروهای ناقص به عبور مستقیم محصولات از ماه های پایانی سال گذشته گام مهی در مسیر بهبود کیفیت، رشد عرضه و کاهش هزینه های سربار ناشی از مراجعه مشتریان به شبکه خدمات پس از فروش برداشته است.

کاهش هزینه شرکت های تابعه

یکی از عوامل رشد هزینه های ایران خودرو، رشد شدید شرکت های تابعه، اموال، دارایی های مختلف بوده که هزینه های جاری بسیاری روی دست این شرکت گذاشته است و لذا باید برخی فعالیت ها با برون سپاری و کوچک سازی شرکت ها، انجام شود تا هزینه ها کاهش یابد.

از طرفی شرکت‌های تابعه سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو، باید نقش واقعی خود را به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی برای ارتقای کیفیت تولیدات و خدمات، کسب سود و توسعه بازار محصولات، به‌صورت جدی در دستور کار قرار دهند. اصلاح ساختار و فرآیندها در شرکت های خودروساز و حذف شرکت های غیر ضروری فرعی تابعه باعث جلوگیری از انتقال عمومی سود از شرکت اصلی به شرکت های فرعی می شود. بنابراین با اصلاح ساختار و فرآیندها در شرکت های خودروساز و حذف شرکت های فرعی و انتقال وظایف و کارکرد و تجمیع آنها در یکی از معاونت های ذی ربط از زیان ده شدن این شرکت جلوگیری خواهد کرد.

کاهش خودروهای بی کیفیت و دارای نقص

عرضه خودروهای بی کیفیت یکی دیگر از مواردی است که با حذف آن می توان به کاهش هزینه ها کمک کرد؛ این موضوع علاوه بر افزایش نارضایتی مشتریان، زمینه رشد هزینه سربار شرکت های خودروسازی در شبکه خدمات پس از فروش و به خصوص دوره گارانتی را افزایش می دهد. البته با تغییر سیاست های این گروه صنعتی، حل این معضل آغاز شده و آمار کاهش مراجعه به نمایندگی ها به منظور تعویض قطعات گواه این موضوع است.

انتقال دانش بین شرکت های داخلی و خارجی و استفاده از محصول ها و بومی سازی در سایه اعمال دقیق مدیریت، امکان پذیر خواهد بود. از طرفی گسترش و تقویت فعالیت های تحقیق و توسعه ای R&D ، گسترش مراکز تست و کنترل کیفی و تهیه و تدوین استانداردهای اجباری و نظارت بر حسن اجرای آن ازجمله مواردی هستند که در رضایت مشتری و در پی آن در جهت توسعه صادرات موثر خواهد بود.

مشوق های گمرکی دولت برای کاهش هزینه

کاهش هزینه تولید راهکارهای متنوع و مختلفی را می‌تواند داشته باشد از جمله اینکه هزینه مواد اولیه و قیمت تمام شده آنها با استفاده از سازو‌کارهایی که در اختیار قانون گذار است مانند تعرفه گمرکی و نظایر آن کاهش یابد. شرایط کشور ما خاص و متفاوت از شرایط باثبات کشورهایی است که با ظرفیت های بالا در خودروسازی فعال هستند. نوسانات سریع نرخ ارز و نرخ تورم هر برنامه ریزی را با شکست مواجه می کند و یا از تاثیرپذیری آن می کاهد. البته دولت هم باید بسته سیاستی مناسبی را برای مدیریت جریان نرخ ارز بر قیمت‌ها و کاهش هزینه تولید ارائه دهد. با حمایت دولت چنانچه هرگونه افزایشی در نرخ ارز و هزینه‌ها صورت می‌گیرد انتظار می‌رود شاهد کاهش هزینه تولید باشیم.‍

افزایش شرکت های تامین قطعات

یکی از مشکلات اصلی گروه صنعتی ایران خودرو تامین قطعات بوده که راهکار برون رفت از این مسئله، قدرت گرفتن شرکت های زیر مجموعه مانند ساپکو با ماموریت‌های جدید در حوزه تأمین قطعات متناسب با شرایط، تامین به موقع با هزینه کم و کیفیت بالا است. در حال حاضر در بسیاری از کشورها شرکت‌های واسطه‌ای به‌دلیل افزایش هزینه خرید و همچنین بوروکراسی زیاد، توسط خودروسازان بین‌المللی از چرخه تامین حذف شده‌اند و جای آنها را مجموعه سازان یا هلدینگ‌های قطعه‌سازی گرفته اند. در واقع هلدینگ‌های قطعه‌سازی که به آنها OEM می‌گویند، وظیفه تامین قطعات را برای شرکت‌های خودروساز بر عهده گرفته‌اند.

در صورت ایجاد هلدینگ های قطعه سازی، هزینه های خودروسازی به شکل چشمگیری کاهش می یابد چرا که قطعه سازان نسبت به ایجاد هلدینگ های خود اقدام کرده و قطعات از طریق یک منبع به خودروساز تحویل داده می شود که در این شرایط شاهد حذف واسطه ها و هزینه های زاید خواهیم بود.

همکاری خودروسازان بزرگ در تامین قطعات

شرکت های بزرگ خودروساز ایران می‌توانند با ادغام های مشترک در تامین قطعات، تحقیق و توسعه، ارائه خدمات و… هزینه های خود را کاهش دهند. از آنجا که فاصله شرکت های بزرگ در جاده مخصوص اندک است، بسیاری از کارها را می توان از طریق شرکتهای مشترک و حتی افرادمشترک انجام داد و هزینه ها را کم کرد.

شرکت های بزرگ می توانند ابتدا بر تولید مشترک قطعات اصلی خودرو و سپس روی پلتفرم مشترک توافق و تمرکز کنند. به‌عنوان مثال هر کدام از این دو شرکت به‌صورت جداگانه در حال طراحی و تولید یک موتور جدید با راندمان بالا و مصرف سوخت پایین هستند، این پروژه‌ها با یکدیگر ادغام شده و با همکاری دو طرف یک موتور ملی برای استفاده هر دو شرکت تولید شود.

در همین راستا اخیراً سایپا و ایران خودرو در راستای همکاری های استراتژیک خود، اقدام به امضا تفاهمنامه توسعه همکاری های مشترک در زمینه موتور و گیربکس کردند. بر این اساس تامین ۱۰ هزار موتور خودرو شاهین برای مدت یک سال به صورت مشترک انجام می شود و بدین منظور موتور TUP و گیربکس ۶ دنده اتومات در پلتفرم شاهین استفاده می شود.

همچنین درتحقیق و توسعه طراحی خودرو و قوای محرکه نیاز به آزمایشگاه ها و دستگاه هایی است که ایجاد آنها بسیار هزینه بر است و در همکاری استراتژیک این مورد دیده شده که دو شرکت از توان موجود یکدیگر استفاده کرده و نتیجه آن افزایش کیفیت محصول خواهد بود.

علاوه ‌بر آن در صورت تولید مشترک قطعات اصلی خودرو از سوی دو خودروساز یزرگ کشور، تیراژ قطعات تولیدی به شدت افزایش یافته و به همان نسبت هزینه‌های تمام شده آن کاهش می‌یابد. قطعاتی مانند موتور، گیربکس، اکسل، ‌سیستم فرمان، سیستم ترمز و جعبه دنده از قطعات اصلی تشکیل‌دهنده پلت‌فرم خودرو است که در حال حاضر این دو شرکت خودروساز هر کدام به‌صورت جداگانه کار طراحی، تولید و تامین این قطعات را انجام می‌دهند.