جانمایی اشتباه سایت های زباله؛ از سراوان تا جاسک/ خطر آلودگی آب شرب استان‌ها به شیرابه پسماند

معضل پسماند در برخی استان‌ها به نوعی بحران محیط‌زیستی تبدیل شده است. جانمایی اشتباه سایت ‌های زباله، به‌ویژه در شمال کشور، نگرانی‌ها و اعتراضات زیادی برانگیخته است؛ اما موضوع فقط منحصر به گیلان، مازندران و گلستان نیست و استان‌های مختلفی درگیر آن هستند. 

در این میان، انتقال زباله برخی از مناطق به استان‌های همجوار نیز گاه اعتراضاتی ایجاد می‌کند.

جانمایی اشتباه سایت های زباله؛ از شمال تا جنوب

موضوع جانمایی نادرست سایت های زباله مختص شهر و روستای خاصی نیست و استان‌های مختلف از شمال تا جنوب کشور درگیر آن هستند. 

یکی از چالش‌برانگیزترین سایت‌های دفن زباله در جنگل سراوان استان گیلان قرار دارد که سال‌هاست وعده‌های تکراری در مورد بهسازی یا انتقال آن مطرح می‌شود. نمایندگان استان در مجلس و کارشناسان محیط زیست می‌گویند جانمایی این سایت در دو کیلومتری محل زندگی مردم، علاوه بر چالش بوی بد و طغیان حشرات در محیط، افزایش بیماری‌هایی مانند سرطان و مشکلات پوستی را نیز برای اهالی رقم زده است.

همچنین در مازندران، یکی از سایت های زباله که انتقادات زیادی برانگیخته، متعلق به شهرستان آمل است. مسئولان و کارشناسان محیط زیست به‌ویژه نگران نزدیکی این سایت به سد در حال ساخت هراز و احتمال آلودگی آب شرب مردم به شیرابه زباله هستند. 

تلف شدن دام‌ها در جوار سایت زباله جاسک

هرمزگان و کهگیلویه و بویراحمد نیز از جمله استان‌هایی در مناطق جنوب و جنوب غرب ایران محسوب می‌شوند که با معضل جانمایی اشتباه یا حتی نبود سایت های زباله مواجه‌اند. 

باشگاه خبرنگاران جوان، امروز گزارشی در مورد مخاطره‌های محیط‌زیستی سایت پسماند در جاسک (استان هرمزگان) منتشر کرده است. آتش زدن زباله‌ها و رها کردن آنها در محل چرای دام‌ها بدون حصارکشی، هم هوا را آلوده کرده و هم باعث تلف شدن حیوانات شده است. مسئولان محیط زیست هرمزگان می‌گویند این سایت مجوز دارد اما استانداردهای محیط‌زیستی و هوای پاک را رعایت نمی‌کند.

سایت پسماند یاسوج، آب شرب را آلوده می‌کند

یاسوج نیز از جمله مراکز استان در کشور است که با مشکل جانمایی اشتباه سایت های زباله دست‌وپنجه نرم می‌کند. رسانه محلی کبنا، چندی پیش به نقل از مسئولان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد نوشته بود سایت پسماند یاسوج، آب شرب مردم را آلوده می‌کند و خطرات محیط‌زیستی دارد اما کسی به هشدارهای آنها توجهی نمی‌کند.

این شهرستان حتی کارخانه‌ای برای بازیافت پسماند دارد که پیش از این به شکل صوری افتتاح شده بود اما کارایی چندانی برای حل چالش زباله ندارد.

در این میان، یاسوج در دو حوزه مشکل جدی دارد؛: جمع‌آوری و دفع پسماند‌های عفونی از بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان و انباشت زباله و نخاله‌های ساختمانی. این در حالی است که به‌ویژه مورد اول، می‌تواند خطرات جدی برای سلامت شهروندان به بار آورد.

شرق، غرب و مرکز کشور هم از چالش زباله در امان نیستند

در مناطق دیگر کشور هم چالش مدیریت پسماند یا جانمایی اشتباه سایت های زباله وجود دارد. برای مثال، در غرب کشور، سایت دفن زباله نازلو یکی از معضلات بزرگ محیط‌زیستی ارومیه محسوب می‌شود. جایگاه دفن زباله سنندج نیز به محلی برای آتش زدن پسماندها و نفوذ شیرابه‌های سمی به خاک تبدیل شده است.

همچنین در شرق کشور، مدیریت پسماند و شکل‌گیری کوه‌هایی از زباله در بیرجند خراسان جنوبی و زاهدان سیستان و بلوچستان، گلایه مردم را در پی داشته است.

قم و یزد هم از جمله استان‌هایی در مناطق مرکزی کشور هستند که با چالش‌هایی در حوزه مدیریت زباله مواجه‌اند. جمع‌آوری و دفع پسماندهای صنعتی در قم از جمله معضلات اساسی استان محسوب می‌شود.

خطر شیرابه و نگرانی از آلودگی آب و خاک

همه اینها در حالی است که جانمایی اشتباه سایت های زباله یا وضعیت غیراستاندارد آنها، آلودگی‌های محیط‌زیستی زیادی تولید می‌کند؛ از نفوذ شیرابه‌های سمی پسماندها به خاک، منابع آب‌های زیرزمینی و کانال‌های آبیاری کشاورزی گرفته تا تولید بوی بد و طغیان آفات، حشرات و جوندگان.

کارشناسان افزایش بیماری‌ها در میان شهروندان، کاهش کمیت و کیفیت محصولات کشاورزی و آلودگی آنها و همچنین احتمال مرگ‌ومیر دام‌ها را از جمله پیامدهای این شرایط به حساب می‌آورند. 

اعتراض به انتقال پسماند به استان‌های همجوار

ماجرا اما یک بعد دیگر نیز دارد؛ چالش‌های مدیریت پسماندها در برخی مناطق باعث انتقال آنها به سایت های زباله در شهرستان‌ها یا استان‌های دیگر شده است.

این موضوع، در مقاطعی صدای اعتراض اهالی شهر یا استان مقصد را بلند کرده است؛ به گونه‌ای که برخی افراد، کمپین‌هایی را در همین رابطه در سایت کارزار ثبت کرده‌اند. از جمله در مخالفت با انتقال سایت های زباله‌‌ استان گیلان، از سراوان به رودبار یا ارسال پسماندهای مازندران به گلستان.

از جمله موضوعات خبرساز در این زمینه نیز انتقال زباله‌های ساری به آرادکوه در استان تهران بوده است که هم انتقاداتی را در فضای مجازی برانگیخت و هم به اعلام ‌جرم حوزه قضایی کهریزک علیه مسببان این موضوع منجر شد.

به گزارش تجارت‌نیوز، معضل مدیریت پسماند و جانمایی اشتباه سایت های زباله خطرات زیادی دارد و به اعتقاد برخی از کارشناسان، در برخی مناطق فرصت چندانی برای ساماندهی موضوع و نجات محیط زیست و شهروندان از این آسیب‌ها باقی نمانده است.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش «ابرتهدید زباله» بر سر استان های شمالی پیشنهاد می‌شود.