اقتصاد۲۴- مذاکره با قدرت‌ها در دستور کار قرار دارد. این گزاره طی ماه‌های گذشته از سوی مقامات ارشد کشورمان تکرار شده است. مقدمات گفت‌و‌گو با کشور‌های اروپایی در حال انجام است و جلسه دوم گفت‌و‌گو بعد از پایان تعطیلات زمستانی احتمالاً در ژنو برگزار می‌شود. رئیس‌جمهور جدید آمریکا نیز کمتر از دو هفته آینده کار خود را آغاز خواهد کرد و ایران صرفاً به خاطر اینکه دونالد ترامپ بار دیگر به کاخ سفید می‌رود، مسیر مذاکره را مسدود نکرده است
به طور موازی، بررسی مجدد دو کنوانسیون پالرمو و CFT مربوط به تامین مالی تروریسم و مبارزه با جرایم سازمان‌یافته نیز روی میز مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفته. چراکه لزوم گشایش در روابط خارجی ایران در صحبت‌های رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه و تریبون دستگاه دیپلماسی، سخنگوی دولت، وزرای اقتصادی و دیگر اعضای ارشد دولت بار‌ها مورد تاکید قرار گرفته است.
FATF و مذاکرات در سوال رسانه‌ها
این دو مسئله در نشست دیروز سخنگوی دولت مورد توجه قرار گرفت. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در پاسخ به سوالی درباره ادامه روند تصویب اف.ای. تی. اف در مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفت: اف.ای. تی. اف شامل ۴۲ موافقتنامه است که ایران ۴۰ موافقتنامه آن را از سال‌های قبل اجرا می‌کرده است. تنها سی‌اف‌تی و پالرمو در ایران مصوب نشده است که آنها نیز با هماهنگی بین قوا و دستور مقام معظم رهبری در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی است. با درایتی که در این مجموعه هست و نگاهی که به مصالح ملی دارند، امیدواریم که نتایجی حاصل شود که مردم ایران از آن منتفع شوند.
مهاجرانی با تاکید بر اینکه پیوستن به اف.ای. تی. اف می‌تواند منجر به تسهیل سرمایه‌گذاری در کشور شود، تاکید کرد: «دو موافقتنامه باقی‌مانده مربوط به مبارزه با تروریسم و مقابله با پولشویی است که البته در حال حاضر در ایران اجرا می‌شود، بانک‌های ما پولشویی نمی‌کنند و لذا ان‌شاالله با تسلط نگاه حرفه‌ای و توجه به منافع ملی مسیری را در پیش بگیریم که بتوانیم بهترین دستاورد را در زندگی مردم شاهدش باشیم.»
وی درباره نقش مسئله اف.ای. تی. اف بر کنترل نرخ ارز، گفت: «نمی‌گوییم که تحریم‌ها هیچ اثری بر روی زندگی مردم ندارد. مسلماً بیشترین کسانی که تحریم‌ها را حس می‌کنند مردم هستند، اعم از صنعتگران و همه افرادی که در این کشور زیست می‌کنند تحت تاثیر تحریم هستند، لذا مذاکرات رفع تحریم‌ها مطابق دستور مقام معظم رهبری حتی ساعتی به عقب نیانداختیم. اگر در موضوع اف.ای. تی. اف اقدامی نکنیم مراودات‌مان حتی با کشور‌های دوست هم دچار خدشه خواهد شد لذا این دو تا موضوع را با هم دنبال می‌کنیم، به این جهت که معتقدیم زندگی مردم نباید معطل مذاکرات باشد.»
مهاجرانی در پاسخ به سوال خبرنگار دیگری درباره مذاکرات پیش رو گفت: «سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بر اساس تاکیدات رهبر انقلاب براساس سه اصل عزت، حکمت و مصلحت شکل می‌گیرد در این راستا آمادگی داریم که برای رفع تحریم با قدرت‌های جهانی مذاکره کنیم. ما ملت اهل مذاکره هستیم و کسی که قرارداد امضاشده را زیر پا گذاشت ایالت متحده آمریکا بود.»
مسیر پیچیده مقابل ایران
سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان چند بار بر این موضوع تاکید کرد که شرایط ایران و جهان با سال ۲۰۱۵ که توافق هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی به امضا رسید، بسیار متفاوت است. در نوبت پیشین که مذاکرات هسته‌ای بعد از حدود یک دهه درجا زدن به نتیجه رسید، پرونده‌های بین ایران و غرب تا این حد پیچیده نشده بود. وخامت وضعیت امروز را نیز تجربه نمی‌کردیم.
بیشتر بخوانید:بدون FATF هیچ معاهده جهانی برای ایران فایده ندارد
در حال حاضر، اما ایران از لحاظ اقتصادی در معرض فشار شدید داخلی و خارجی است. طرف مقابل پرونده اتهاماتی که درباره مداخله در جنگ اوکراین به ایران نسبت می‌دهند را روی میز گذاشته و موضوع اسرائیل نیز تا حدی مطرح است. سوای ماجرای مذاکرات، روابط دوجانبه ایران با کشور‌های اروپایی از حالت سیاسی خارج شده و در ورطه امنیتی‌سازی افتاده است؛ مسیری که دو طرف تلاش می‌کنند آن را پایان بدهند. این بخشی از پیچیدگی مسیر مقابل ایران است.
آغاز هزینه‌سازی برای ایران
در این میان برخی تاریخ را تکرار می‌کنند و به تنظیمات زمان برجام برگشته‌اند. از زمانی که مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ در دهه ۹۰ به صورت جدی پیگیری شد و به نتیجه رسید، دو گروه در داخل و خارج از ایران با نتیجه گرفتن از این مذاکرات مخالفت می‌کردند: تندرو‌های آمریکایی و اسرائیلی در خارج و جریان تندرو داخلی که پیش و پس از توافق هسته‌ای تمام ظرفیت‌های خود را برای نابودی آن به کار بستند و دست آخر موفق شدند. بعد از آن نیز از مسیر‌های مختلف تلاش کردند جلوی احیای آن را بگیرند که آخرین تلاش‌شان تئوری «زمستان سخت» بود.
چند وقت پیش کیهان در واکنش به اظهارات مقامات دولتی مبنی بر لزوم مذاکره مستقیم با آمریکا و رسیدن به توافق در کنار حل مسئله FATF نوشت: «توئیت اخیر عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد دولت چهاردهم درباره نظر مثبت رهبر معظم انقلاب درباره طرح مجدد لوایح اف‌ای‌تی‌اف (FATF) در مجمع تشخیص مصلحت نظام، سخنان علی عبدالعلی‌زاده رئیس ستاد انتخاباتی پزشکیان و نماینده ویژه رئیس‌جمهور در حوزه اقتصاد دریامحور درباره تصمیم نظام برای مذاکره مستقیم و همچنین نقل‌قولی از یکی از اعضای شورای اطلاع‌رسانی دولت و فعال رسانه‌ای جریان مدعی اصلاحات درباره قطعیت یافتن مذاکره با آمریکا از سوی نظام، در ادامه این پدیده نوظهور، روند خطرناکی را ایجاد کرده که از پیش دولت را در برابر هر پاسخ‌گویی درباره عملکرد خود تبرئه کند.»
سپس به این می‌پردازد که آنچه درباره FATF گفته می‌شود برجسته‌سازی دروغین است و دیپلماسی برجامی شکست‌خورده، اما در نهایت به این نمی‌پردازد که اگر این مسیر شکست خورده بود، چرا دولت سیزدهم هم مسیر احیای برجام را ادامه داد، اما به دلایل مختلفی مسیر کارش مختل شد و به نتیجه نرسید. از کنار این تئوری می‌گذرند که گفته می‌شود ایران طرف معامله ارتش چین است نه شرکت‌های نفتی این کشور و به خاطر قرار داشتن کنار میانمار و کره شمالی در لیست سیاه FATF کشور‌های دوست و همسایه نیز با ما کار نمی‌کنند.
این را اضافه کنیم به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه ایران که کمر اقتصاد ایران را خم کرده است. این مسائل باید حل شوند حتی اگر برای آنها نیازمند تغییر روش‌ها و سیاست‌های پیشین باشیم. ایران نیازمند خروج از این وضعیت است. این حقیقتی است که تندرو‌ها و سنگ‌اندازان مقابل مسیر گشایش خارجی آن را نادیده می‌گیرند.
در نهایت باید با آمریکا توافق کرد
ابراهیم رحیم‌پور، معاون پیشین وزارت امور خارجه درباره راهبرد مذاکره رفع تحریم در دولت چهاردهم به خبرنگار «هم‌میهن» گفت: دولت چهاردهم با این دستور کار توانست از مردم رای بگیرد. با دوستان مروت، با دشمنان مدارا که از سوی آقای پزشکیان مطرح شد حرف زیادی در خود دارد. وقتی چنین راهبردی مطرح شده، قطعاً سیاست‌های کلان کشور را هم در نظر گرفتند و در حال حاضر نیز در نظر دارند. طرف دیگر این موضوع، گرفتاری‌ها و مشکلات عدیده‌ایست که ما از جهت اقتصادی در کشور داریم. راهبرد نمی‌تواند طوری نوشته شود که حل مسائل و مشکلات مردم را شامل نشود و آنها را باقی بگذارد.
دولت‌ها می‌آیند که مشکلات مردم را حل کنند نه اینکه فقط شعار بدهند.» او ادامه داد: «بنابراین طبیعی است که سخنگوی دولت، وزیر خارجه و وزرای اقتصادی در اظهارنظرهایشان به این موضوع توجه نشان بدهند. برخی رسانه‌ها یا سیاستمداران برای خدشه وارد کردن به این راهبرد، بر بحث خنثی‌سازی تحریم‌ها پافشاری می‌کنند.
اینکه با همین تحریم‌ها بتوانیم زنده بمانیم یا زندگی کنیم و بعد تلاش کنیم آنها را رفع کنیم، مکمل یکدیگر هستند نه متضاد. طبیعتاً اگر می‌شد که تحریم‌ها را سریع برداشت، نیاز به زندگی با تحریم نبود. تحریم سریع برطرف نمی‌شود برای همین باید آب و نان مردم را تامین کرد و به قول آنهایی که بدبین هستند تحریم‌ها را دور زد. در نهایت باید این تحریم‌ها را رفع کنیم. این حتماً جزو سیاست‌هایی بوده که دنبال می‌شود و در نتیجه بتوانیم به قول آقای ظریف بازی برد – برد داشته باشیم.»
سفیر پیشین ایران در هند تاکید کرد: «این نکته باید مدنظر قرار بگیرد که ما در مذاکرات فقط گیرنده امتیاز نیستیم، بلکه دهنده و گیرنده هستیم. این بده‌بستان نیز با توجه سیاست‌ها، چارچوب‌ها و خطوط قرمز مشخص می‌شود. شکی در این موضوع نیست که باید از این وضعیت خارج شویم. هیچ شکی نیست که مردم چنین چیزی می‌خواهند. یک رفراندوم میان مردم درباره این موضوع تحریم‌ها برگزار کنیم تا متوجه شویم که مردم چه می‌خواهند.
نمی‌توانیم جشن بگیریم یا خوشحال باشیم از اینکه تحریم هستیم. تحریم ظالمانه یا غیرظالمانه، هر چه هست مردم ما را به زحمت و گرفتاری انداخته است. بنابراین، حاکمیت باید راهی برای بیرون رفتن از این وضعیت پیدا کند. مشخص است که دور زدن تحریم کافی نبوده و مشکلات مردم را حل نکرده. دور زدن تحریم این‌طور عمل کرده که فقط مردم از مشکلات نمیرند، اما حلال مشکلات عدیده کشور نیست. در نهایت باید آن‌طور که شایسته است در این دنیا زندگی کنیم.»
معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه یادآور شد: «با آمدن دوباره ترامپ که به عنوان مبتکر پاره کردن و آتش زدن برجام، به نظر می‌رسد باید برجام را از ذهن خارج کنیم. این توافق در مقطعی اتفاق افتاد و تقریباً در نطفه خفه شد. تا ایران آمد به فوایدش برسد مشکلات شروع شد، آقای ترامپ هم آمد و تیر خلاص را زد. اواخر دولت آقای روحانی تلاش‌های زیادی شد و آقای عراقچی به عنوان معاون، مذاکرات را انجام داد و به جا‌های خوبی رسید. خیلی استدلال کردند که اجازه بدهید مذاکرات عراقچی نهایی شود، توافق در دولت سیزدهم به امضا برسد. در دولت سیزدهم هم آقای باقری به جای درستی در این موضوع رسید و پکیج خوبی آماده شد. اما در نهایت آن هم به دلیل چند اتفاقی که رخ داد، به سرانجام نرسید.»
رحیم‌پور ادامه داد: «با آمدن ترامپ مشخص است که مذاکرات جدیدی باید شکل بگیرد. حالا می‌توانیم اسم آن را هر چیزی بگذاریم. مذاکره با ۱+۵ یا دو کشور بیشتر یا کمتر. اما مشخص است که وزن آمریکا از پنج طرف دیگر این مذاکرات بیشتر است. وزن‌شان قابل مقایسه نیست. دفعه پیش هم در نهایت آقای ظریف و جان کری توافق را نهایی کردند. این را که نمی‌شد کتمان کرد؛ بنابراین در وضعیت جدید باید میزی با سلایق دو طرف چیده و مذاکرات شروع شود. برخی می‌گویند مذاکره مستقیم امکان ندارد، اما اکثر کارشناسان می‌گویند مذاکرات باید مستقیم باشد.
بیشتر بخوانید:آیا اقتصاد ایران به ریل اصلی باز می‌گردد؟
در نهایت حاکمیت تصمیم می‌گیرد که این تشریفات به چه شکل باشد. این را هم بدانیم آن که قدرت بیشتری دارد، حرفش پای میز مذاکره خریدار پیدا می‌کند. ما باید برای این مذاکرات آماده و از قبل در داخل کشور هماهنگ باشیم. نه این که مذاکرات شروع شود، سپس هر دوره بیاییم، گزارش کنیم و بعد مشخص شود که باید چه کنیم. این روش سرعت لازم را ندارد. فردی که انتخاب می‌شود، باید چارچوب و خط قرمز به او ابلاغ شود و اختیار داشته باشد که توافق را امضا کند.»
وی خاطرنشان کرد: «به این نکته توجه داشته باشید که بخشی از خواسته‌ها یا نگرانی‌های غرب تقریباً حل شده و شاید مثل قبل در میان شروط جدی و حتی آنها نباشد و این مسئله، منطقه است. استنباط‌شان این است که ایران دیگر در منطقه اهرم خیلی قوی ندارد که آنها بخواهند آن را از ما بگیرند. تحولاتی که اتفاق افتاد این ابزار‌ها را از ما گرفت یا به نحوی آنها را کُند کرد. بعد از آن مسئله هسته‌ای و سلاح‌های کشتارجمعی‌ست که نظرات ما با هم متفاوت است.
مسائلی مانند حقوق بشر نیز در درجه‌های بعدی قرار می‌گیرد. در مجموعه‌ای که ما مذاکره خواهیم کرد، امیدواریم که به صورت موازی مسائلی مانند اوکراین که به ایران ارتباط رسمی ندارد، اما بر مذاکرات تاثیر می‌گذارد، همزمان پیگیری شود. مشکلات آمریکا، روسیه و چین باید در پکیج دیگری پیگیری شود.»
برای کار با چین هم به FATF نیاز داریم
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپلیتیک درباره نیاز ایران به FATF گفت: «عضویت در FATF راهی برای سیستم بانکی کشور باز می‌کند که بتواند از محدودیت‌های مربوط به پولشویی و موارد دیگر خارج شود. حتی اگر ما بتوانیم در رابطه با مسئله هسته‌ای با غرب به توافق برسیم، باز هم در رابطه با سیستم بانکی و تبادلات مالی دچار مشکل خواهیم بود. در آن شرایط هم، چون ما در لیست سیاه هستیم، آنها آمادگی ندارند با ما کار کنند. الان که رئیس‌جمهور مجوز را از رهبری گرفتند که لوایح باقی مانده FATF مجدد در مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی شود.
مشخص هم نیست که خروجی این بررسی مجدد مثبت باشد. اگر ما بتوانیم مذاکرات را جلو ببریم و به چشم‌انداز امیدواره‌کننده‌ای نسبت به حل مشکلات با غرب برسیم آن هم در شرایطی که می‌خواهند فشار حداکثری تحریم‌های نفتی را ایجاد کنند، به همان میزان احتمال حل مشکل FATF بیشتر می‌شود. موضوع FATF به یک مسئله سیاسی تبدیل شده است. هم از لحاظ اینکه با سیاست خارجی ایران گره خورده و هم از آن جهت که در درگیری‌ها و تضاد‌های سیاسی داخلی وارد شده است.»
سفیر سابق ایران در نروژ تاکید کرد: «ما برای کار کردن با شرق هم به FATF نیاز داریم. الان یک ایرانی در چین نمی‌تواند با بانک‌های این کشور کار کند. این معاملات نفتی هم ربطی به شبکه بانک‌های چین ندارد. یک منفذ خارج از شبکه بانکی خودشان باز کردند که بتوانند همین مقدار کار را با ایران انجام دهند. ایران اگر بخواهد از طریق بانک‌هایش با ایران کار کند همان مسئله‌ای برایش ایجاد می‌شود که برای کشور‌های دیگر رخ می‌دهد. چینی‌ها در عوضِ این نفت هم، پول به ما نمی‌دهند بلکه به صورت‌های دیگر این معامله‌ها صورت می‌گیرد.»
منبع: هم میهن
source