رئیس مرکز آموزش خبرگزاری فارس: روزنامه‌نگاران جوان همواره دنبال یادگیری مهارت‌های تازه باشند/ هیچ‌وقت جواب‌های سطحی را نپذیرند و همیشه عمیق‌تر بگردند

شفقنا رسانه- روزنامه‌نگاری به عنوان یک حرفه پویا و در حال تغییر، نیازمند مجموعه‌ای از مهارت‌های خاص است. این مهارت‌ها نه تنها به خبرنگاران کمک می‌کند تا اطلاعات دقیق و موثری را جمع‌آوری کنند، بلکه آن‌ها را قادر می‌سازد تا در دنیای پرسرعت رسانه‌های دیجیتال رقابت کنند. الهه خوانساری، رئیس مرکز آموزش خبرگزاری فارس در این باره می گوید: رسانه‌ها به‌سرعت تغییر می‌کنند. روزنامه‌نگاران جوان اگر یاد نگیرند، عقب خواهند ماند. همواره دوره‌های آموزشی جدید را دنبال کنند و مهارت‌های تازه یاد بگیرند. همه می دانند که یک خبرنگار همیشه سوال دارد. بنابراین خبرنگاران جوان هیچ‌وقت جواب‌های سطحی را نپذیرند و همیشه عمیق‌تر بگردند.

گفت‌وگوی شفقنا رسانه را با الهه خوانساری، رئیس مرکز آموزش خبرگزاری فارس در ادامه بخوانید…

چه مهارت‌هایی را برای روزنامه‌نگاران جوان ضروری می‌دانید و چرا این مهارت‌ها در دنیای امروز اهمیت پیدا کرده‌اند؟

برای خبرنگارانی که قصد دارند در آینده، روزنامه‌نگارانی حرفه‌ای شوند، فقط بلد بودن نوشتن کافی نیست. دنیای رسانه امروز خیلی پیچیده‌تر از گذشته شده. از یک طرف، حجم اطلاعاتی که هر روز منتشر می‌شود هم سرسام‌آور است، از طرف دیگر تشخیص واقعیت از دروغ سخت‌تر از همیشه شده.  خبرنگاران تازه باید بدانند که برای موفقیت در این حرفه، باید ترکیبی از چند مهارت کلیدی را داشته باشند.

این روزها نمی‌شود هر چیزی را که می‌شنویم یا می‌خوانیم، باور کنیم. باید یاد بگیریم چطور اطلاعات را از منابع مختلف جمع کنیم، صحت‌شان را بسنجیم و بعد منتشر کنیم. به این مهارت تحقیق و راستی آزمایی می‌گوییم. اگر این مهارت را نداشته باشیم، ممکن است ناخواسته اطلاعات غلط را به مردم منتقل کنیم. خبرنگاری یعنی اعتمادسازی؛ و بدون راستی‌آزمایی، این اعتماد از بین می‌رود.

یک گزارش خوب فقط پر از آمار و نقل‌قول نیست. خبرنگاران باید بتوانند داستانی بسازند که خواننده را درگیر کند. هر خبری که می‌نویسند، باید آن‌قدر زنده و ملموس باشد که مخاطب خودش را درون آن حس کند. به جای کلی‌گویی، جزئیات بدهند. یادمان باشد که آدم‌ها به احساسات و تصویرسازی واکنش نشان می‌دهند، نه فقط به داده‌های خشک.

خبرنگاران جوان فراموش نکنند که آن‌ها فقط گزارشگر نیستند، بلکه نگهبان حقیقت‌اند. بی‌طرفی، انصاف و احترام به حقوق افراد، از اصولی است که نباید نادیده بگیرند. در دنیایی که پر از اخبار جعلی و اطلاعات تحریف‌شده است، مسئولیت سنگینی دارند. قرار نیست افکار عمومی را فریب دهند، بلکه باید با صداقت و دقت، اطلاعات درست را به مردم برسانند.

نکته مهم دیگر اینکه روزهایی که خبرنگاران فقط متن می‌نوشتند، تمام شده است. اکنون باید بتوانند ویدیو بسازند، پادکست تولید کنند، گرافیک‌های ساده طراحی کنند و حتی کمی از تدوین و عکاسی سر دربیاورند. اگر در یکی از این حوزه‌ها قوی باشند، شانس بیشتری برای رشد در این حرفه خواهند داشت. امروزه رسانه‌ها دنبال خبرنگارانی هستند که بتوانند محتوای چندرسانه‌ای تولید کنند.

امروز شبکه‌های اجتماعی، همانند صفحه اول روزنامه‌های قدیمی هستند. اگر ندانند که چگونه محتوای خود را در این فضا منتشر کنند، خیلی زود فراموش خواهند شد. خبرنگاران جوان در هر رسانه‌ای که شروع به فعالیت می‌کنند، باید یاد بگیرند که چگونه از الگوریتم‌های اینستاگرام، توییتر و تلگرام به نفع خود استفاده کنند و چگونه با یک تیتر جذاب، یک کپشن هوشمندانه و محتوایی که قابلیت وایرال شدن دارد، توجه مخاطبان را جلب کنند.

 با این اوصاف چگونه می‌توانیم مهارت‌های نوشتاری و ویرایشی را در روزنامه‌نگاران جوان تقویت کنیم؟ آیا روش‌های تمرینی خاصی وجود دارد؟

خبرنگاران تازه کار اگر می‌خواهند خوب بنویسند، اول باید خوب بخوانند. روزنامه‌ها، گزارش‌های تحقیقی و تحلیل‌های حرفه‌ای را مطالعه کنند. ببینند که چگونه متن‌ها شروع شده، چگونه اطلاعات چیده شده و چگونه نویسنده خواننده را درگیر کرده است.
از طرف دیگر، نوشتن یک مهارت است و مثل هر مهارت دیگری با تمرین بهتر می‌شود. اگر هر روز یک خبر کوتاه، یک گزارش یا یک تحلیل بنویسند، بعد از چند ماه، خودشان متوجه پیشرفت‌شان خواهند شد. نوشته‌های قدیمی را دوباره بخوانند و سعی کنند که بهترشان کنند.

نکته مهم دیگر اینکه، یک نوشته تا زمانی که ویرایش نشود، کامل نیست. تازه‌کارها از افراد باتجربه بخواهند نوشته‌هایشان را بخوانند و نظراتشان را بگویند. گاهی یک نکته ساده می‌تواند آن‌ها را چند قدم جلوتر ببرد.

همچنین از آنجایی که متن خبری باید راحت فهمیده شود، باید جملات را کوتاه کنند، از واژه‌های ساده استفاده کنند و تا جایی که می‌شود، اضافه‌گویی نکنند. ضمنا یکی از بهترین راه‌های یادگیری نوشتن، شرکت در کارگاه‌های روزنامه‌نگاری است. این کارگاه‌ها معمولاً شامل تمرین‌های عملی، نقد و بررسی و یادگیری از اشتباهات است.

در عصر دیجیتال، کدام مهارت‌های فنی، مانند کار با ابزارهای آنلاین و رسانه‌های اجتماعی، برای روزنامه‌نگاران جوان ضروری است و چگونه می‌توان این مهارت‌های فنی را آموزش داد؟

مردم کمتر از قبل متن‌های بلند می‌خوانند. روزنامه‌نگاران جوان اگر بتوانند ویدیوهای کوتاه و تأثیرگذار بسازند یا حداقل تصاویر مناسبی برای مطالب‌شان انتخاب کنند، خبرهایشان بیشتر دیده می‌شوند. کار با ابزارهایی مثل Canva، InShot  یا Adobe Premiere یک امتیاز ویژه برای آن‌هاست که آنها را نسبت به سایر همکاران و رقبای حرفه‌ای‌شان جلوتر می‌اندازد.
خوب است بدانیم که بعضی از بهترین گزارش‌های امروزی بر اساس داده ساخته می‌شوند. اگر خبرنگاران بلد باشند اطلاعات را تحلیل کنند و در قالب گرافیک‌های جذاب ارائه دهند، حرفه‌ای‌تر به نظر خواهند رسید. نکته مهم دیگر که بنظرم نباید از آن غافل شد این است که وقتی خبر خبرنگاران در گوگل دیده نشود، انگار اصلاً وجود ندارد. دانستن اصول سئو مثل استفاده درست از کلمات کلیدی، لینک‌سازی و تیترهای جذاب، باعث می‌شود که محتوای آن‌ها بیشتر خوانده شود.

چگونه می‌توان روزنامه‌نگاران جوان را به تحقیق و جمع‌آوری اطلاعات دقیق تشویق کرد؟ آیا تمرینات خاصی وجود دارد که به این هدف کمک کند؟

یکی از اولین درس‌هایی که یک خبرنگار باید یاد بگیرد این است که کدام منابع معتبرند و کدام نه. اعتماد به هر چیزی که در اینترنت منتشر می‌شود، ساده‌ترین راه برای انتشار اطلاعات غلط است.

یک راه خوب برای تقویت مهارت تحقیق این است که موضوعی را به خبرنگاران تازه‌کار بدهیم و از آنها بخواهیم اطلاعات دقیق درباره آن جمع کنند. بعد بررسی کنیم که آیا منابعشان قابل اعتماد بوده یا نه.

گاهی اوقات بهترین راه برای یادگیری، بررسی نمونه‌های اشتباه است. مثلا یک خبر جعلی پیدا کنیم و با هم تحلیل کنیم که چه نشانه‌هایی دارد و چطور می‌توان تشخیص داد که واقعی نیست.

یادمان نرود که تحقیق فقط جستجو در اینترنت نیست. یک خبرنگار واقعی باید یاد بگیرد چطور سراغ منابع انسانی برود، مصاحبه کند و اطلاعات دست اول بگیرد.

چه توصیه‌ای برای روزنامه‌نگاران جوان دارید تا بتوانند مهارت‌های خود را بهبود بخشند و در این حرفه موفق شوند؟

رسانه‌ها به‌سرعت تغییر می‌کنند. روزنامه‌نگاران جوان اگر یاد نگیرند، عقب خواهند ماند. همواره دوره‌های آموزشی جدید را دنبال کنند و مهارت‌های تازه یاد بگیرند.
همه می دانند که یک خبرنگار همیشه سوال دارد. بنابراین خبرنگاران جوان هیچ‌وقت جواب‌های سطحی را نپذیرند و همیشه عمیق‌تر بگردند.

یک نکته مهم که گاهی یادمان می‌رود درباره اهمیت آن به جوان‌ترها بگوییم، این است که روزنامه‌نگاری فقط درباره نوشتن نیست، درباره آدم‌ها هم هست. یادشان نرود که با حرفه‌ای‌های این حوزه در ارتباط باشند، یاد بگیرند و از تجربه‌هایشان استفاده کنند.

و نکته‌ای مهم‌تر که همواره باید مد نظر داشته باشیم این است که این حرفه، مسئولیت دارد. نگذارند که فشارها و منافع شخصی باعث شود که صداقت را کنار بگذارند. مخاطب اگر احساس کند که به او دروغ می‌گویند، دیگر به آن‌ها اعتماد نخواهد کرد. در مجموع، بهترین راه یادگیری روزنامه‌نگاری را، انجام دادن آن می‌دانم. روزنامه‌نگاران جوان، بدون نگرانی و ترس، بنویسند، گزارش تهیه کنند، مصاحبه کنند. هرچقدر بیشتر تجربه کنند، حرفه‌ای‌تر خواهند شد.