اقتصاد ۲۴- “محمد الجولانی” رهبر جدید سوریه در تاریخ ۳۱ ژانویه در دمشق با خبرنگاران نشریه “اکونومیست” دیدار داشت.
او در مورد چشم انداز سوریه در پنح سال آینده می‌گوید: “پنج سال آینده برنامه حول محور بازسازی دولت بر پایه‌های جدید و مدرن خواهد بود. قرار است عدالت و مشاوره ترویج شود و براساس مشارکت همه اقشار جامعه در اداره کشور باشد. ما امیدواریم که بتوانیم بر همه این مشکلات و موانع به شکلی هموار فائق آییم و بر خرد مردم سوریه که از سوی همه اقشار سوری‌ها نشان داده شده حساب می‌کنیم.
در مورد اقتصاد، همه بخش‌های اقتصادی تقریباً ویران شده‌اند، زیرا رژیم پیشین برای اقتصاد کشور کار نمی‌کرد بلکه سعی داشت ثروت کشور را غارت کرده و پول جمع آوری کرده و آن را به صورت غیر قانونی به خارج از کشور بفرستد. در سطح سیاسی و از نظر سیاست خارجی، سوریه در زمان رژیم گذشته در انزوای شدید به سر می‌برد. در سطح همسایگان، رژیم بعثی مشکلات زیادی در داخل لبنان ایجاد کرد. همه رهبران مهم احزاب و شخصیت‌های مهم لبنان که کشته شدند، به دست رژیم قبلی سوریه در لبنان کشته شدند. بنابراین، مداخله آن رژیم در لبنان درست نبود.
در مورد اردن، رژیم سابق سوریه آن کشور را با صادرات مستقیم مواد مخدر هدف قرار داد و وقتی صحبت از عراق به میان می‌آید، در زمان صدام حسین و پس از حضور آمریکا در زمان اشغال عراق توسط آمریکایی ها، میان سوریه و عراق دوری و جدایی وجود داشت. ترکیه نیز با رژیم سابق مشکلات بزرگی داشت و کشور‌های حاشیه خلیج فارس از حضور ایران در سوریه متاثر شدند. اروپایی‌ها نیز شاهد قاچاق انسان در دوره اسد به کشور‌های خود بودند.
نکته دیگر آن است که سوریه نیاز به ایجاد یک اقتصاد قوی دارد. ما امروز روی احیای اقتصاد در کشور کار می‌کنیم. هم چنین، چالش امنیتی برای کنترل تسلیحات در کشور وجود دارد و ما در مورد کنترل تسلیحات در کشور راهی طولانی را پیموده‌ایم، به جز منطقه تحت کنترل نیرو‌های دموکراتیک سوریه و منطقه تحت اشغال پ ک ک در شمال شرق سوریه. ما در حال مذاکره با آنان هستیم و امیدواریم که مسائل بدون هیچ گونه تقابلی حل شوند”.
او در ادامه اشاره کرده که تداوم تحریم‌های آمریکا و حضور نظامی اسرائیل در خاک سوریه دو موضوعی هستند که در آینده می‌توانند رنج مردم سوریه را افزایش دهند. جولانی در ادامه درباره چشم اندازی که برای اقتصاد سوریه در نظر دارد می‌گوید: “من تا حد امکان تلاش می‌کنم که سوریه با کمک و حمایت زندگی نکند، بلکه اقتصاد خود را بسازد. سوریه فرصت عظیمی برای سرمایه گذاری دارد و کشور‌های خارجی می‌توانند از طریق صندوق‌های دولتی خود سرمایه گذاری‌های گسترده‌ای در سوریه انجام دهند. در اینجا فرصت‌های زیادی برای آنان وجود دارد. عربستان سعودی و قطر کشور‌هایی هستند که سوریه را بسیار دوست دارند و از همان لحظه اول برای حمایت از مردم سوریه شتافتند. ما در حال بحث با آنان در مورد پروژه‌های سرمایه گذاری بزرگی هستیم که زیرساخت‌ها را ایجاد و فرصت‌های شغلی درست می‌کند و در عین حال از طریق بازگشت سرمایه پروژه‌هایی که عملیاتی می‌کنند به آنان سود می‌رساند”.
او درباره تمایلش به خروج نیرو‌های آمریکایی از سوریه گفته است: “با توجه به دولت جدید سوریه، من معتقدم که هرگونه حضور نظامی غیرقانونی نباید ادامه یابد. هرگونه حضور نظامی در یک کشور مستقل باید بر اساس یک توافق خاص انجام شود و چنین توافقی بین ما و ایالات متحده آمریکا وجود نداشته است. ما اکنون در حال ارزیابی مجدد حضور نظامی روسیه هستیم و ممکن است با آنان به توافق برسیم یا نرسیم. هرگونه حضور نظامی باید با توافق کشور میزبان باشد”.
اعلام آمادگی بانک زراعت ترکیه برای حضور در بخش بانکی سوریه
در همین حال، همزمان با اظهارات جولانی درباره آینده اقتصاد سوریه، رسانه‌های ترکیه از انتظار بانک “زراعت” آن کشور برای اعلام موافقت دولت تازه سوریه به منظور حضور در بخش بانکی آن کشور خبر داده‌اند.
“آلپاسلان چاکار” مدیر کل بانک زراعت ترکیه در این باره گفته است: “بانک زراعت به عنوان بزرگترین بانک ترکیه در ارتباط نزدیک با مقام‌های دولتی در رابطه با افتتاح شعبه جدید در سوریه است. ما آماده‌ایم. ما حضور خود را در آنجا تثبیت خواهیم کرد. این هدف ماست”. او در جریان سخنرانی در نشست مالی خبرگزاری “آنادولو” که با مشارکت مرکز مالی استانبول در روز سه شنبه سازماندهی شد، به مسائل اقتصادی جاری پرداخت و به سوالات خبرنگاران پاسخ داد.
چاکار با تاکید بر اینکه ۲۰ درصد تجارت خارجی ترکیه از طریق بانک زراعت انجام می‌شود افزوده بود: “این بانک در ۱۲۷ نقطه در ۲۰ کشور جهان فعالیت می‌کند. روند توسعه شعب رومانی و آلبانی این بانک ادامه دارد و بانک زراعت از نزدیک تحولات مربوط به افتتاح شعبه جدید در سوریه پس از سقوط بعثی در آن کشور را دنبال می‌کند”.
او افزوده بود: “حجم کل دارایی بانک زراعت به ۵.۷ تریلیون لیر ترکیه رسیده که این بانک را پیشتاز همه شاخص‌های کلیدی در بخش بانکداری ترکیه ساخته است”. بانک زراعت اخیرا اولین شعبه خود را در الجزایر افتتاح کرد و بیستمین حضورش در یک کشور خارجی را به ثبت رساند.
آیا شرکت‌های چند ملیتی به سوریه سرازیر خواهند شد؟
سایت تحلیلی “کانورسیشن” در مقاله‌ای تازه با طرح این پرسش که آیا سرمایه گذاران خارجی حاضر به حضور در سوریه و سرمایه گذاری خواهند شد؟ می‌نویسد: “کشور‌هایی مانند سوریه که از درگیری بیرون آمده‌اند، با این چالش مواجه هستند که سرمایه گذاران را متقاعد کنند که محیط امنی برای سرمایه گذاری هستند. به طور کلی، کشور‌های پس از جنگ که کمک‌های خارجی بیش تری دریافت می‌کنند، متعاقباً سرمایه گذاری خارجی بیش تری را جذب خواهند کرد.
سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی معمولاً شامل شرکت‌های چند ملیتی می‌شود که کارخانه‌ها را می‌سازند، فروشگاه‌ها را افتتاح می‌کنند یا سرمایه‌ای را در کسب‌وکار‌های خارج از کشور سرمایه‌گذاری می‌کنند. این می‌تواند برای کشور‌های در حال توسعه بسیار مفید باشد. سرمایه گذاری مستقیم خارجی پایدارترین منبع تامین مالی بین المللی است و عموما اثرات بلندمدت مثبتی بر رشد اقتصادی و کاهش فقر دارد. مهم‌تر از آن، برای دولت‌های مستقر، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی اثرات مثبت کوتاه‌مدتی بر اشتغال داخلی، تأمین مالی، مخارج دولت و ذخایر ارزی دارد.
هم چنین، سرمایه گذاری مستقیم خارجی تأثیر مثبت بالقوه‌ای بر میزان تأیید دولت دارد، زیرا جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی می‌تواند نشانه‌ای از صلاحیت دولت برای حکمرانی و نمایش آن به مخاطبان داخلی باشد. این دلایل باعث می‌شوند که تقریباً همه دولت‌ها برای جذب این جریان‌های مالی با یکدیگر رقابت کنند. سرمایه گذاری مستقیم خارجی به ویژه در کشور‌های پس از مناقشه مهم است. جنگ‌های داخلی معمولاً ظرفیت تولید کشور‌ها را از بین می‌برند یا به طور جدی به آن آسیب می‌رسانند. در سوریه، درگیری‌ها به ارزش ده‌ها میلیارد دلار زیرساخت‌های را ویران کرد و بیش از نیمی از شبکه برق آن کشور را از کار انداخت. جنگ اغلب دسترسی یک کشور به مبادلات اقتصادی بین المللی که به رشد اقتصادی آن کمک می‌کند را مختل می‌سازد.
از زمان آغاز درگیری‌های سوریه در مارس ۲۰۱۱، صادرات سالانه سوریه از ۸.۸ میلیارد دلار (۷.۱ میلیارد پوند) به یک میلیارد دلار به دلیل جنگ و تحریم‌های مرتبط با جنگ کاهش یافته است. هم چنین، اقتصاد این کشور ۵۴ درصد کوچک شده است. سرمایه گذاری خارجی می‌تواند کمک قابل توجهی به بازسازی اقتصاد کند. با این وجود، کشور‌های پس از جنگ ممکن است برای سرمایه گذاران خطرناک به نظر برسند. شرکت‌های خارجی گاهی اوقات از کشور‌هایی که گرفتار خشونت، بی ثباتی سیاسی یا خطرات سیاسی هستند اجتناب می‌ورزند. درگیری ممکن است دوباره در سوریه ظهور کند و شرکت‌های چند ملیتی احتمالاً نمی‌خواهند تجارت شان در مکانی باشد که کارخانه‌ها بمباران یا مشتریان کشته شوند”.
بیشتر بخوانید: گذار سوریه پسا اسد به اقتصاد بازار آزاد؟/ دولت نجات سوریه به اقتصاد لیبرال باور دارد
چه چالشی پیش روی سوریه برای جذب سرمایه گذاری خارجی وجود دارد؟
این سایت در ادامه با اشاره به موانع و چالش‌های پیش روی سوریه برای جذب سرمایه گذاران خارجی می‌نویسد:”مناطق پس از درگیری محیط‌های نسبتاً ضعیفی از نظر اطلاعات هستند و تلاش‌ها برای جمع‌آوری داده‌ها را با مشکل مواجه می‌سازند. در چنین شرایطی دولت‌هایی که نیاز مبرم به سرمایه دارند، ممکن است انگیزه‌ای برای ارائه اطلاعات نادرست درباره وضعیت واقعی اقتصاد یا قدرت نظام سیاسی کشورشان داشته باشند. در مورد سوریه، ناظران خارجی نمی‌دانند که در مورد دولت تازه آن کشور که از اعضای “هیئت تحریر الشام” گروهی پیش‌تر قرار گرفته در فهرست سازمان‌های تروریستی تشکیل شده چه تصمیمی اتخاذ کنند. در حالی که به نظر می‌رسد جامعه بین‌المللی می‌خواهد از سوریه حمایت کند، برای مثال، بریتانیا در مورد قصد خود برای کمک به سوریه صریح بوده است، ناظران در مورد محیط و چگونگی تغییر سوریه در سالیان آینده مطمئن نیستند.
در چنین شرایطی، سرمایه گذاران بین المللی به سیگنال‌های مختلفی نگاه می‌کنند. یک سیگنال کلیدی آن است که آیا دولت‌های دیگر کمک‌های رسمی برای توسعه به کشور‌های پس از جنگ ارائه کرده‌اند یا خیر. تصمیم برای ارسال کمک به یک کشور نشان دهنده اعتماد اهداکنندگان کمک به مقام‌های محلی کشور دریافت کننده آن کمک است. آن چه اهمیت دارد ارائه آن کمک است خواه به هدف مورد نظر دست یابد یا دست نیابد”.
چرا سوریه نباید نسبت به طرح‌های ترامپ نگران باشد؟
این سایت در ادامه با اشاره به این که بررسی دهه‌ها داده جهانی نشان می‌دهند که رابطه‌ای قوی بین کمک‌های خارجی و سرمایه گذاری‌های بعدی در کشور‌های پس از جنگ وجود دارد، به این موضوع می‌پردازد که یک استثنای قابل توجه در این باره وجود داشته و آن مرتبط با سرمایه گذاری آمریکاست.
این سایت می‌نویسد: “به نظر نمی‌رسد رابطه‌ای بین کمک‌های ایالات متحده و سرمایه گذاری خارجی وجود داشته باشد. از آنجایی که بسیاری از کمک‌های خارجی ایالات متحده ژئواستراتژیک است و برای تقویت اتحاد‌ها یا دسترسی ایمن به مناطق خاص می‌باشد، به نظر نمی‌رسد سرمایه گذاران آن را سیگنالی ارزشمند در مورد کشور دریافت کننده کمک تلقی کنند. بنابراین، سوریه نباید بیش از حد نگران برنامه “دونالد ترامپ” رئیس جمهور جدید آمریکا برای قطع کمک‌های خارجی آمریکا باشد. اگر کمک‌های دیگر کمک‌کننده‌های دولتی کماکان جریان داشته باشد، این موضوع می‌تواند سرمایه گذاران خارجی را تشویق به سرمایه گذاری در سوریه کند”.
“کانورسیشن” در ادامه می‌نویسد: “خوشبختانه برای سوریه، برخی کشور‌ها و سازمان‌های بین‌المللی پیش‌تر وعده کمک داده‌اند، از جمله بریتانیا که ۵۰ میلیون پوند کمک بشردوستانه برای این کشور و پناهندگان سوری اعلام کرده است. به نظر می‌رسد این نشانه خوبی برای آینده سوریه است. این سیگنال خوبی را به سرمایه گذاران خارجی ارسال می‌کند. سیاست‌های داخلی خاص که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را تشویق می‌کند و نهاد‌های قوی‌تری ایجاد می‌کند، برای تضمین سرمایه‌گذاری در بلندمدت ضروری هستند. سوریه باید تعهد خود را به حاکمیت قانون و حقوق مالکیت نشان دهد و در عین حال یک محیط باثبات برای سرمایه گذاری ایجاد کند. اگر کمک‌های خارجی تعهد شده محقق شوند و اگر کشور‌های بیشتری وارد سوریه شوند این وضعیت می‌تواند به منافع اقتصادی قابل توجهی برای سوریه منجر شود”.
سوریه به مثابه کیکی که همه می‌خواهند یک اسلایس از آن را داشته باشند
رسانه خبری “بیزینس نیوز یوروپ” (bne intelliNews) نیز با اشاره به این که دولت و بازیگران خارجی عرصه سیاست و اقتصاد قصد دارند حضور قابل توجهی در سوریه داشته باشند می‌نویسد: “سوریه دستخوش تحولی عمیق است که با تغییرات سیاسی قابل توجه و برنامه اصلاحات اقتصادی بلندپروازانه‌ای مشخص شده که توجه جهانی را به خود جلب کرده و سرمایه گذاران بین المللی را به سوی خود جلب کرده است. رهبران و دیپلمات‌های بین‌المللی به دمشق می‌روند و امیدوارند با دولت تحت رهبری جولانی به توافق دست یابند. او دیگر لباس خاکی نمی‌پوشد و از کت و شلوار استفاده می‌کند. این تغییر پوشش و ظاهر بسیاری را در جهان شگفت زده کرده است. دیپلمات‌ها و سیاستمداران جهان برای دیدار با او عجله دارند. پس از دیدار دیپلمات‌های بریتانیایی با او، ترک‌ها و فرانسوی‌ها از جمله رئیس سازمان اطلاعات ترکیه به دیدار جولانی رفتند.
سوریه به سرعت در حال تغییر موقعیت خود به عنوان یک مقصد سرمایه گذاری جذاب است و از دهه‌ها سیاست انزواطلبانه و سوسیالیستی تحت کنترل دولت در زمان زمامداری بعثی‌ها دور می‌شود. املاک و مستغلات سوریه نیاز به بازسازی دارند و ترک‌ها با کامیون‌های سیمانشان با عجله از مرز عبور می‌کنند تا جای خالی ایرانی‌ها و روس‌ها را پر کنند و در این زمینه پیشتاز هستند. به نظر می‌رسد مذاکرات روس‌ها با جولانی شکست خورده و او به مسکو برای خارج کردن دارایی‌های باقی مانده آن کشور از طرطوس فشار آورده است. این به معنای پایان یافتن کار تنها پایگاه مدیترانه‌ای روسیه است”.
این رسانه خبری در ادامه می‌نویسد: “ماهر خلیل الحسن، وزیر تجارت داخلی و حمایت از مصرف کننده سوریه، در یک مجمع اقتصادی مهم در دمشق، چشم انداز بلندپروازانه بازار آزاد را تشریح کرد. وی با تاکید بر سیستمی که عرضه و تقاضا قیمت‌ها را با حداقل مداخله دولت تعیین می‌کند، اعلام کرد: “اقتصاد بازار آزاد رقابتی، ستونی اساسی برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار است”. او رویکرد جامع برای تحول اقتصادی از جمله تشویق سرمایه گذاری خارجی، توسعه زیرساخت ها، تقویت سیستم مالی، تقویت آموزش و آموزش، نیروی کار و ایجاد قوانین حمایت از مصرف کننده برای جلوگیری از اقدامات انحصاری را مورد تاکید قرار داد”.
علاقه سرمایه گذاری بین المللی در سوریه
این رسانه اروپایی در ادامه می‌نویسد: “قطر و ترکیه به عنوان محرک‌های اولیه در بازار سرمایه گذاری نوظهور سوریه ظاهر شده‌اند. آن دو کشور به پروژه‌های زیرساختی حیاتی، از جمله استقرار کشتی‌های تولیدکننده برق برای رفع کمبود‌های مزمن برق متعهد شده‌اند”.
“احمد رحمان” یک تحلیلگر اقتصادی خاورمیانه مستقر در دوحه می‌گوید: “این چیزی بیش از سرمایه گذاری زیرساختی است. این نشان دهنده یک تغییر موقعیت استراتژیک توسط قدرت‌های منطقه‌ای است که به دنبال سرمایه گذاری از تولد مجدد اقتصادی بالقوه سوریه هستند. سرمایه گذاران بریتانیایی و اتحادیه اروپا نیز علاقه فزاینده‌ای از خود نشان می‌دهند”.
بیشتر بخوانید: نسخه ۲۰۲۵ جولانی برای شام؛ تحریرالشام برای اداره سوریه به دنبال برند‌سازی استراتژیک
چرا جولانی ریاض را به عنوان اولین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرد؟
همزمان با تمایل کشور‌های خارجی و منطقه به بررسی امکان سرمایه گذاری در سوریه مقام‌های سوری نیز به دنبال دیدار‌های دیپلماتیک با رهبران خارجی هستند.
“غسان شربل” سردبیر روزنامه “الشرق الاوسط” در یادداشت تازه خود در آن روزنامه به طرح این پرسش پرداخته که چرا “جولانی عربستان سعودی را به عنوان اولین مقصد سفر خارجی خود انتخاب کرد”؟
او می‌نویسد: “این سفر یک پیام صریح به داخل و از خارج از سوریه انتقال داد. انتخاب ریاض به عنوان اولین مقصد سفر خارجی جولانی نه تنها مربوط به وجود عربستان سعودی به عنوان یک وزنه سنگین اقتصادی و سیاسی در سطوح عربی، اسلامی و بین المللی بود بلکه نشانه از اهمیت عربستان سعودی نوین است که طی چند سال اخیر بازتر شده و شاهد اصلاحات و پیشرفت‌های سریع بوده است.
جولانی با انتخاب عربستان به عنوان اولین مقصد خود نشان داد که نسبت به توازن قوای جدید قدرت در منطقه کاملا آگاه است. جولانی گفته که کشوری واحد را می‌خواهد نه کشوری که از جناح‌های مختلف و با دسته بندی تشکیل شده باشد. او نمی‌خواهد کشورش را به جنگ‌ها و نبرد‌های بی پایان بکشاند. ظهور او در دمشق بسیار مهم بود. بسیاری بیم آن را داشتند که انتقام‌جویی صورت گیرد، اما هیچ اتفاقی نیفتاد. او نقش تعیین کننده‌ای در جلوگیری از بروز فاجعه داشت. ناظران خارجی اکنون مردی را در او دیده‌اند که با عملگرایی رو به جلو حرکت می‌کند. او کاملاً آگاه است که هر گام اشتباهی می‌تواند کشورش را در انزوای جدید یا درگیری‌های داخلی قرار دهد که جهان را از کمک به آن منصرف خواهد کرد.
کسانی که با او گفتگو کرده‌اند گفته‌اند که جولانی فردی است که توانایی گوش دادن به سخنان و متقاعد شدن را دارد. در واقع او هم محکم است و همزمان انعطاف پذیر. این نشان می‌دهد او از این توانایی برخوردار است که دیگران را بپذیرد و از اصرار بر تحمیل یک دیدگاه یکجانبه در کشوری از نظر قومیتی و مذهبی متنوع، چون سوریه پرهیز کند. آنان متوجه شده‌اند که جولانی منطقه و جهان را به خوبی می‌شناسد. آنان خاطرنشان کرده‌اند که جولانی در تله پاسخ دادن عجولانه به حمله اسرائیل به کشورش نیفتاد”.
شربل در ادامه می‌نویسد: “جولانی عربستان سعودی را به خوبی می‌شناسد. او در ریاض به دنیا آمد و دوران کودکی خود را در آنجا گذراند. او هم چنین عربستان کنونی را می‌شناسد که منبع ثبات و مرکز مشارکت‌های سرمایه گذاری و رونق است. او از نقش پادشاهی سعودی برای کاهش تحریم‌های وضع شده علیه سوریه پیش از لغو کامل آن آگاه است. او از کمک‌هایی که عربستان سعودی می‌تواند به کشورش در دوره زمامداری ترامپ ارائه دهد آگاه است”.
منبع: اکونومیست، الشرق الاوسط، کانورسیشن، بیزینس نیوز یوروپ
source