آیا خودروهای برقی می‌توانند به تنهایی بحران اقلیمی را حل کنند؟

جهان امروز بیش از هر زمان دیگری با بحران تغییرات اقلیمی مواجه است. پیامدهای گرمایش زمین، از جمله افزایش دمای جهانی، ذوب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن سطح آب دریاها، وقوع طوفان‌های سهمگین، خشکسالی‌های شدید و آتش‌سوزی‌های گسترده در سراسر جهان، نشان‌دهنده وضعیت اضطراری اقلیمی است که آینده بشریت را تهدید می‌کند.

در این میان، بخش حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین منابع انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان شناخته می‌شود. این بخش نه‌تنها در کشورهای صنعتی بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز به طور قابل توجهی در افزایش آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی نقش دارد. از سال 1990 تاکنون، انتشار گازهای گلخانه‌ای ناشی از حمل‌ونقل تقریباً دو برابر شده و اکنون خودروهای سواری، کامیون‌ها و اتوبوس‌ها دومین منبع بزرگ تولید این گازها هستند.

اما در دل این بحران جهانی، خودروهای برقی به‌عنوان یک راه‌حل مؤثر و پایدار مطرح شده‌اند. این خودروها می‌توانند نه‌تنها وابستگی به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند، بلکه به بهبود کیفیت هوا، کاهش بیماری‌های ناشی از آلودگی، و حتی رشد اقتصادی کمک کنند.

نقطه عطف در کاهش انتشار: آیا به اوج بحران رسیده‌ایم؟

براساس تحقیقات جدید شورای بین‌المللی حمل‌ونقل پاک (ICCT)، انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای ناشی از حمل‌ونقل جاده‌ای و مصرف سوخت‌های مایع احتمالاً تا سال 2025 به اوج خود خواهد رسید و پس از آن، روندی کاهشی را آغاز خواهد کرد. تخمین زده می‌شود که میزان این انتشار در اوج خود به حدود 9 گیگاتن در سال برسد و تا سال 2050 به 7.1 گیگاتن کاهش یابد.

این پیش‌بینی بسیار خوش‌بینانه است، زیرا بر اساس ارزیابی‌های قبلی انتظار می‌رفت این نقطه اوج در دهه‌های بعدی اتفاق بیفتد. اما شتاب‌گیری در پذیرش و فروش خودروهای برقی، همراه با سیاست‌های حمایتی دولت‌ها در بازارهای بزرگ جهانی، این روند را 25 سال سریع‌تر از پیش‌بینی‌های اولیه تسریع کرده است.

چنین پیشرفتی عمدتاً به لطف رشد سریع فروش خودروهای برقی و اجرای سیاست‌های قوی از سال 2021 در شش بازار بزرگ جهانی حاصل شده است. در واقع، کاهش انتشار در سه اقتصاد بزرگ—آمریکا، اتحادیه اروپا و چین—می‌تواند تأثیر افزایش انتشار در سایر کشورهای جهان را جبران کند.

چگونه خودروهای برقی این تغییر را رقم می‌زنند؟

رشد چشمگیر خودروهای برقی نتیجه ترکیبی از تحولات فناورانه، سیاست‌های حمایتی و تغییر نگرش مصرف‌کنندگان است. عوامل کلیدی که به این تغییر سریع کمک کرده‌اند عبارت‌اند از:

1. سیاست‌های دولتی مؤثر:
   

   بسیاری از کشورها از سال 2021 به بعد، قوانین سخت‌گیرانه‌تری در مورد انتشار گازهای گلخانه‌ای وضع کرده‌اند. این سیاست‌ها شامل ارائه مشوق‌های مالی برای خرید خودروهای برقی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های شارژ، و حتی ممنوعیت تدریجی تولید خودروهای بنزینی و دیزلی در برخی کشورها می‌شود.

2. پیشرفت فناوری باتری:

   قیمت باتری‌های لیتیوم-یونی، که بخش عمده هزینه تولید خودروهای برقی را تشکیل می‌دهند، به طور مداوم در حال کاهش است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2025 قیمت این باتری‌ها به کمتر از 100 دلار به ازای هر کیلووات ساعت برسد که نقطه عطفی در رقابت‌پذیری اقتصادی خودروهای برقی با خودروهای بنزینی خواهد بود.

3. افزایش آگاهی زیست‌محیطی:

   مصرف‌کنندگان بیش از گذشته به تأثیرات زیست‌محیطی انتخاب‌های خود توجه دارند. نگرانی از آلودگی هوا، تغییرات اقلیمی و حتی هزینه‌های بالای سوخت‌های فسیلی، انگیزه‌های قوی برای روی آوردن به خودروهای پاک‌تر ایجاد کرده است.

4. رشد زیرساخت‌های شارژ:

   یکی از موانع اصلی استفاده گسترده از خودروهای برقی، کمبود ایستگاه‌های شارژ بود. اما سرمایه‌گذاری‌های عظیم در زیرساخت‌های شارژ سریع، به‌ویژه در کشورهای پیشرفته، این مانع را به‌سرعت برطرف کرده است.

نقش سیاست‌های دولتی در تسریع تغییرات اقلیمی

یکی از یافته‌های مهم گزارش ICCT این است که سیاست‌های دولتی می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی بر روند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشند. بر اساس این تحلیل:

• سیاست‌های اتخاذ شده از سال 2021 تاکنون می‌توانند از انتشار 23 میلیارد تن گازهای گلخانه‌ای تا سال 2050 جلوگیری کنند.
• اگر دولت‌ها به تعهدات خود در زمینه کربن‌زدایی پایبند باشند، این کاهش می‌تواند به 13 میلیارد تن برسد.

اما خطر بزرگی نیز وجود دارد: هرگونه عقب‌نشینی در سیاست‌های اقلیمی می‌تواند این پیشرفت را معکوس کند. اگر کشورها به جای سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک به حمایت از سوخت‌های فسیلی بازگردند، روند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای به شدت کند خواهد شد.

شتاب خیره‌کننده فروش خودروهای برقی در جهان

بازار جهانی خودروهای برقی در حال تجربه رشد بی‌سابقه‌ای است:

• در سال 2024، فروش جهانی خودروهای برقی و هیبریدی پلاگین شده بیش از 25 درصد افزایش یافت و از مرز 17 میلیون دستگاه گذشت.
• چین به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار خودروهای برقی، رشد 40 درصدی را تجربه کرد و فروش خود را به بیش از 11 میلیون خودرو رساند.
• اروپا و آمریکای شمالی نیز با فروش میلیون‌ها خودرو برقی، سهم قابل‌توجهی در این رشد جهانی داشتند.

طبق پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، تا سال 2035، بیش از 50 درصد از کل خودروهای فروخته‌شده در جهان، برقی خواهند بود.

مزایای اقتصادی خودروهای برقی: کاهش هزینه‌ها و رشد اقتصادی

فراتر از مزایای زیست‌محیطی، خودروهای برقی تأثیرات مثبتی بر اقتصاد جهانی دارند:

1. کاهش هزینه‌های مصرف‌کننده:
   

   شارژ یک خودروی برقی معمولاً ارزان‌تر از پر کردن باک یک خودروی بنزینی است. این امر نه‌تنها هزینه‌های خانوارها را کاهش می‌دهد، بلکه در مقیاس کلان به کنترل تورم نیز کمک می‌کند.

2. رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال:

   پیش‌بینی می‌شود ارزش بازار جهانی خودروهای برقی تا سال 2030 به حدود 8.8 تریلیون دلار و تا سال 2050 به بیش از 56.7 تریلیون دلار برسد.

   
   

   همچنین، خودروسازان در حال برنامه‌ریزی برای سرمایه‌گذاری 1.2 تریلیون دلار در توسعه تولید خودروهای برقی و فناوری‌های باتری هستند.

3. کاهش قیمت باتری:

   قیمت باتری‌های لیتیوم-یونی، که بخش بزرگی از هزینه خودروهای برقی را تشکیل می‌دهند، از سال 2008 تا 2023 بیش از 90 درصد کاهش یافته است. انتظار می‌رود این قیمت‌ها تا سال 2025 به کمتر از 100 دلار به ازای هر کیلووات ساعت برسد که نقطه عطفی در ارزان‌تر شدن خودروهای برقی در مقایسه با خودروهای بنزینی خواهد بود.

تأثیرات زیست‌محیطی خودروهای برقی: هوای پاک‌تر، زندگی سالم‌تر

یکی از مهم‌ترین مزایای خودروهای برقی کاهش چشمگیر آلودگی هوا است. برخلاف خودروهای بنزینی و دیزلی که آلاینده‌های خطرناکی مانند اکسید نیتروژن (NOx)، مونوکسید کربن (CO) و ذرات معلق (PM2.5) تولید می‌کنند، خودروهای برقی فاقد اگزوز هستند و هیچ‌گونه آلاینده مستقیمی تولید نمی‌کنند.

براساس تحقیقات ICCT:

• آلودگی هوا ناشی از وسایل نقلیه در سال 2015 باعث حدود 385,000 مرگ زودرس در سراسر جهان شد.
• حتی اگر برق مورد استفاده برای شارژ خودروهای برقی از منابع فسیلی تأمین شود، این خودروها هنوز هم نسبت به خودروهای بنزینی و دیزلی، آلودگی کمتری تولید می‌کنند.

کاهش آلودگی هوا تأثیر مستقیمی بر سلامت عمومی دارد، از جمله کاهش بیماری‌های تنفسی، بیماری‌های قلبی-عروقی، و حتی برخی از انواع سرطان.

چالش‌های پیش رو: راهی طولانی تا تحقق اهداف اقلیمی

با وجود پیشرفت‌های قابل توجه، چالش‌های زیادی در مسیر کربن‌زدایی کامل حمل‌ونقل وجود دارد:

• برای دستیابی به اهداف توافق پاریس، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای باید تا سال 2050 به 2.3 گیگاتن در سال کاهش یابد.
• اگر نرخ رشد مصرف خودروهای شخصی از پیش‌بینی‌ها فراتر رود یا اگر سیاست‌های اقلیمی تضعیف شوند، خطر بازگشت روند افزایشی انتشار گازهای گلخانه‌ای وجود دارد.

بنابراین، لازم است دولت‌ها، صنایع و شهروندان به طور هم‌زمان و هماهنگ در راستای تحقق این اهداف تلاش کنند.

خودروهای برقی، راهی به سوی آینده‌ای پاک‌تر و پایدارتر

خودروهای برقی بیش از یک فناوری جدید هستند؛ آن‌ها نماد یک تغییر پارادایمی در نحوه تعامل بشر با محیط زیست هستند.

• آن‌ها می‌توانند وابستگی ما به سوخت‌های فسیلی را کاهش دهند.
• به کاهش آلودگی هوا و نجات جان انسان‌ها کمک کنند.
• اقتصاد جهانی را متحول کرده و میلیون‌ها شغل جدید ایجاد کنند.

به نقل از فوربس، در نهایت، خودروهای برقی تنها بخشی از راه‌حل هستند. ما باید به توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر، بهبود بهره‌وری انرژی، و ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل پایدار نیز توجه کنیم. اکنون زمان آن است که تصمیمات جسورانه و آگاهانه بگیریم، زیرا آینده زمین به انتخاب‌های امروز ما بستگی دارد. آینده‌ای پاک‌تر و سالم‌تر در انتظار ماست، اگر بخواهیم.

اخبار حوزه محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی را در صفحه اقتصاد سبز تجارت‌نیوز بخوانید.