شفقنا رسانه- هوش مصنوعی به کمک روابط عمومی سازمانها آمده است. این فناوری میتواند احساسات مردم را بفهمد، محتوا تولید کند و حتی بحرانها را قبل از وقوع سریعتر، دقیقتر و هوشمندانهتر از قبل پیشبینی کند. در گفتوگویی اختصاصی با مریم سلیمی، دکترای علوم ارتباطات، پژوهشگر حوزه روابط عمومی و از مدرسان سوادهای مختلف از جمله سواد هوش مصنوعی، به بررسی فرصتها و چالشهای این فناوری نوظهور در حوزه روابط عمومی پرداختهایم. سلیمی با باور به اینکه روابط عمومی ایران در مرحله گذار است، به ارائه پیش بینی هایی از آینده روابط عمومی تا سال 2050 می پردازد و می گوید: روابط عمومی ها با توجه به تحولات تکنولوژیکی به خصوص با بهره گیری از تراشه های مغزی و رابط های مغز- کامپیوتر و هوش مصنوعی پیشرفته، امکانات شخصی سازی، استفاده از اینترنت اشیا، بلاکچین، واقعیتهای افزوده، مجازی و… وارد عصر نوینی از فعالیتهای خود میشوند و لازم است ضمن ارتقای مهارتها و به روز بودن دانش برای همگامی با تحولات و عملیاتیسازی آموختههای خود، بر ایجاد ارزش افزوده، خلاقیت، امور استراتژیک و تقویت ارتباطات انسانی تمرکز کنند.
متن گفتگوی شفقنا با دکتر مریم سلیمی را در ادامه بخوانید…
روابط عمومی ایران در مرحله گذار است
وضعیت روابط عمومی های کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟ و فکر می کنید که چگونه می توانند خود را به وضعیت مطلوب نزدیک کنند؟
روابط عمومی در حال حاضر در مرحله گذار است. مرحله ای که هنوز بر روشهای سنتی و روتین تأکید می شود ولی اشتیاق برای یادگیری و بهرهگیری از ابزارهای نوین و همگامی با تحولات تکنولوژیکی وجود دارد.
هنوز استفاده از ابزارهای نوین ابعاد عملی و کاربردی به خود نگرفته و در مرحله کسب تجربه، یادگیری و رفع کنجکاوی است. روابط عمومی در ایران نیازمند تغییرات جدی است و این تحقق نخواهد یافت مگر با تلاش مدیران و متخصصان روابط عمومی. با رصد تحولات، پیش بینی آینده و همگامی با دانش روز و تحولات باید بتوان به روز عمل کرد و سازمان و افکار عمومی و ذینفعان را با خود همراه کرد.
روابط عمومی ها نقش هدایتگری و مشاوره گری خود را تقویت کنند
در کنار این تلاشها، باید مدیران و تصمیم گیرندگان سازمان را متوجه تغییرات و تحولات کرد و سطح نگاه و انتظاراتشان را از روابط عمومی ارتقا داد. روابط عمومیها باید بیش از هر زمان نقش هدایتگری و مشاورهگری خود را افزایش دهند و به عنوان پیشران سازمان در همگامی با تحولات ایفا کنند. از سویی، باید استانداردهایی برای انتخاب مدیران روابط عمومی تعیین شود تا مدیرانی علاقمند، به روز و انگیزه مند و خلاق برای فعالیت در روابط عمومی ها انتخاب شوند تا به ارتقای واحد روابط عمومی و سازمان خود کمک کنند.
ایجاد واحد تحقیق و توسعه ارتباطی در روابط عمومی ها برای رصد تحولات، پیش بینی و…، ایجاد واحد تحلیل داده ها و داده کاوی، ایجاد واحد هوش مصنوعی و… ضروری هستند و این نشان می دهد که در عین آموزش نیروها، ارتقای سوادها و مهارتهای مختلف آنها، چارت سازمانی روابط عمومیها باید تغییر کرده و منعطف شوند.
آینده روابط عمومی ترکیبی از فناوریهای پیشرفته و مهارتهای انسانی خواهد بود
پیش بینی شما از آینده روابط عمومی چیست و فکر می کنید تا سال 2050 به چه سمتی می رود؟
با توجه به سرعت بالای تحولات تکنولوژیکی متأثر از سرعت بالای رقابتها، تغییرات و تحولات بسیاری را در حوزه های مختلف از جمله در حوزه روابط عمومی می توان انتظار کشید. همگرایی و ادغام بین پلتفرمها و فناوریها و بسترهای مختلف، هرچه تعاملیتر و شخصیسازیتر شدن، حرکت به سمت هوشمند و دیجیتالی شدن، بهره گیری از تراشه های مغزی و هوش مصنوعی پیشرفته، استفاده از واقعیتهای مختلفی همچون افزوده، مجازی، ترکیبی و توسعه یافته، هولوگرافی، فناوریهای پوشیدنی، اینترنت اشیا، فناوریهای زیستی، بهره گیری از ظرفیتهای بلاکچین، بیناییکامپیوتر، رایانش ابری، اینترنت اشیا، بیگ دیتا و متادیتا، اینترنت بدن و… تأثیرات عمیقی بر حوزه روابط عمومی و کارکردها، وظایف و نقشهای آن خواهد داشت.
در بعد رسانهای که تأثیرات آن شامل حوزه روابط عمومی نیز خواهد شد، شاهد شکل گیری رسانه ها و پلتفرمهای جدید خواهیم بود که ارتباطات را به طور کامل دگرگون خواهند کرد. شاید آنچه از رسانه، دروازهبانی محتوا و اخبار در آن، تأثیرات بر مخاطبان و کاربران و… امروز می شناسیم تا 25 سال آینده، ردی از آنها نباشد. بنابراین روابط عمومی ها نیز ممکن است با شیوه ها و روشهای خاص به تأثیرگذاری بر مخاطبان و افکار عمومی بپردازند که از این جمله ارتباطات مستقیم مغز با مغز و… باشد.
ارتباط مستقیم بین مغز انسان و دستگاههای دیجیتال چه مزایا و چالش هایی برای روابط عمومی دارد؟
یکی از جدی ترین تغییرات تکنولوژیکی بحث استفاده از تراشههای مغز و رابط های مغز و کامپیوتر است که امکان ارتباط مستقیم بین مغز انسان و دستگاههای دیجیتال را فراهم می کند. این تحول که خود انقلابی در حوزه ارتباطات ایجاد می کند، تأثیر بر افکار عمومی و امکان انتقال مستقیم اطلاعات و احساسات را به افراد تسریع می کند و در کل نحوه تعامل برندها با مخاطبان را به طور کامل می تواند تغییر دهد. به طوری که انتقال اطلاعات به صورت مستقیم بدون نیاز به واسطههای زبانی، نوشتاری، تصویری و… صورت خواهد گرفت. از طرفی این مهم، سرعت و دقت ارتباطات و اشتراکگذاری تجربیات را افزایش می دهد. البته نگرانیهایی نسبت به دستکاری افکار، هک و سرقت اطلاعات و دادههای ذهنی افراد، به خطر افتادن حریم خصوصی، اعتماد مخاطب و… در این ارتباط وجود دارد.
ارتباطات مغز با مغز بر فعالیتهای روابط عمومی ها در زمینه های مختلف تأثیر دارد اعم از تغییر در اطلاع رسانی و اطلاع یابی. در عین اینکه سرعت و دقت اطلاع رسانی افزایش می یابد، اطلاع یابی فوری به طور مستقیم و فوری محقق می شود. علاوه بر آن انتقال مستقیم افکار و احساسات، خطر دستکاری افکار عمومی را زیاد می کند در عین اینکه موجبات ایجاد جوامع یکدست و کاهش تنوع فکری را نیز فراهم می کند.
ارتباطات مستقیم مغز با مغز همچنین میتواند شفافیت را افزایش دهد. یا حتی در شرایط بحران، روابط عمومی ها به سرعت می توانند با مخاطبان ارتباط برقرار کرده و واکنشهای لازم را داشته باشند.
استفاده از هوش مصنوعی چطور؟
استفاده از هوش مصنوعی پیشرفته که قادر به انجام وظایف فکری انسان است می تواند امکان خودکارسازی فرایندهای پیچیده را فراهم کرده و به حل مسائل پیچیده بپردازد. علاوه بر آن انجام امور روزمره به راحتی به هوش مصنوعی واگذار شده و فرصت برای خلاقیت، انجام امور استراتژیک و… برای فعالان روابط عمومی فراهم می شود.
در این میان، هوش مصنوعی نه تنها تحلیل دادهها را انجام میدهد، بلکه قابلیتهای پیشبینی رفتار را بهبود میبخشد و این فرصتی عالی برای روابط عمومی ها در برنامه ریزی و اخذ تصمیمات بهتر است. هوش مصنوعی همچنین میتواند به افزایش شفافیت کمک کرده و امکانی برای مقابله با اخبار و محتواهای جعلی و تشخیص آنها را مهیا کند. ناگفته نماند که هوش مصنوعی خود ابزاری در خدمت دیپ فیکها، محتواهای جعلی و… نیز هست و خود از چالشهای پیش روی روابط عمومی هاست.
روابط عمومیها می توانند در رویدادهای مختلف، از دستیاران رباتیک خود استفاده کنند و از آنها در نقش راهنما و… در نمایشگاهها، کنفرانسها، برنامهها و… یاری بگیرند. همچنین از دستیاران رباتیک خبری میتوانند برای پوشش برنامهها به خصوص در مناطق دور و با شرایط سخت یا در شیفتهای شبانه و… استفاده کنند.
سپردن امور مختلفی همچون تهیه اخبار، گزارشها و…، تبدیل انواع فرمتها به یکدیگر همچون صوت به متن، متن به صوت، ویدئو، تصویر و… می تواند در کنار نظارت و خلاقیت، آثار ارزشمندتر و بهتری را به یاری هوش مصنوعی حاصل کند. همچنین یاری هوش مصنوعی در پاسخگویی خودکار و هوشمندانه به پرسشها و نگرانیهای مخاطبان و… از دیگر کمکهای هوش مصنوعی در روابط عمومی است. علاوه بر آن استفاده از ظرفیتهای آن در بررسی پوششهای خبری در رسانههای مختلف و در انواع محتواها حتی ویدئویی و… از دیگر این کمکهاست.
ارتباطات و تبلیغاتی که هر لحظه رنگ و بوی شخصی شدن می دهند
از تأثیرات دیگر فناوریها بر فعالیتهای روابط عمومی بگویید؟
علاوه بر موارد یاد شده، بهره گیری از واقعیتهای مختلف اعم از مجازی، افزوده، توسعه یافته و…، تغییراتی در نحوه تعامل افراد با دنیای دیجیتال و فیزیکی ایجاد کرده و فرصتهایی برای تجربیات جدید به مخاطبان روابط عمومیها میبخشد. به طورمثال، میتوان منتظر برگزاری کنفرانسهای مجازی یا ارائه محصولات در محیطهای مجازی، تبلیغات تعاملی و شخصی سازی شده و… بود.
با افزایش ظرفیتها و امکانات شخصی سازی، هوش مصنوعی پیشرفته و تحلیل دادهها به روابط عمومی ها امکان میدهند تا پیامهای خود را به طور کاملاً شخصیسازی شده و بر اساس نیازها و ترجیحات فردی به هر مخاطب ارسال کنند. حتی بسیاری از کمپینهای تبلیغاتی میتوانند با بررسی رفتار کاربران، ترندهای اجتماعی، پاسخ به کمپین های قبلی و… تهیه شوند.
در این میان، بهره گیری از ظرفیتهای بازیهای تعاملی مبتنی بر واقعیتها، محتواهای چندرسانه ای پیشرفته تعامل پذیر و… می توانند زمینه موثری برای انتقال جذاب محتوا و پیامها باشند. همچنین با استفاده از فناوریهای پیشرفته، روابط عمومی ها میتوانند احساسات و واکنشهای مخاطبان را در زمان واقعی تحلیل کرده و استراتژیهای خود را به سرعت تنظیم کنند. بهره گیری از داده های جمع آوری شده از طریق اینترنت اشیا و…، امکان درک بهتر از رفتار مخاطبان و نیازهای آنها برای روابط عمومی ها فراهم می سازد.
همچنین استفاده از بلاکچین با افزایش شفافیت در مدیریت دادهها و اطلاعات می تواند به اعتماد بیشتر در ارتباطات منجر شود و از دستکاری اطلاعات جلوگیری کند.
بهره گیری از اینفلوئنسرهای مجازی و رباتهای انسان نما
بهره گیری از اینفلوئنسرهای مجازی و رباتهای انسان نما، امکان دیگری است که تحولات تکنولوژیک می توانند به روابط عمومی ها برای تعامل و تأثیرگذاری بر مخاطبان و کاربران در حوزه های اطلاع رسانی، اطلاع یابی، آموزش، تبلیغات، بازاریابی و… ببخشند.
ایجاد فرصتهای حضور در متاورس و تداوم ارتباطات واقعی در محیط های دیجیتالی
ایجاد مدلهای دیجیتالی از محصولات یا اماکن که میتوانند برای شبیهسازی و آزمایش واکنشهای مخاطبان به تغییرات مختلف استفاده شوند نیز فرصتی است تا روابط عمومی ها بتوانند به یاری قُلهای دیجیتالی در محیط هایی مانند متاورس، برای ارتباطات دیجیتالی در امتداد ارتباطات واقعی بهره گیرند.
به طور خلاصه می توان گفت که آینده روابط عمومی ترکیبی از فناوریهای پیشرفته و مهارتهای انسانی خواهد بود. هوش مصنوعی و رباتها برخی از وظایف روابط عمومی را خودکار خواهند کرد، اما ارتباطات انسانی، خلاقیت و تفکر استراتژیک همچنان نقش کلیدی خواهند داشت. متخصصان روابط عمومی باید خود را با این تغییرات تطبیق دهند و مهارتهای جدیدی کسب کنند تا در عصر دیجیتال موفق باشند. این نکته را اضافه کنم که آینده روابط عمومی تا 2050 به تکنولوژیهای نوین وابسته خواهد بود، اما نیاز به انسانمحوری، اخلاق و اعتماد همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند.
لزوم تربیت کارشناسان و متخصصان روابط عمومی برای روابط عمومی فردا
با این اوصاف روابط عمومی ها چگونه می توانند خود را با این تحولات همگام کنند؟
فعالان و متخصصان حوزه روابط عمومی نیاز به یادگیری مداوم خواهند داشت تا با تکنولوژیهای جدید همگام باشند. نقش آنها از صرفاً مدیریت ارتباطات به سمت نقشهایی همچون تحلیلگر دادهها، مشاور تکنولوژی و استراتژیستهای تعاملی و… تغییر خواهد کرد. در مواجهه با حجم وسیع داده ها، متخصصان روابط عمومی ناچارند به استراتژیستهای داده تبدیل شوند و توان تحلیل داده ها را داشته باشند. یا نیاز است به درک عمیقتری از تکنولوژی برسانند تا بتوانند به شرکتها در استفاده بهینه از آنها برای اهداف ارتباطی مشاوره بدهند. انتظار میرود روابطعمومیها وظایفی فراتر از روابطعمومی سنتی داشته باشند و به مدیریت تجربه مشتری به یاری شخصی سازی ارتباطات و پیشبینی نیازهای مخاطبان، مدیریت بحران پیشرفته، کمک به توسعه محصول مبتنی بر درک نیازها و رفتارهای مصرف کننده، نظارت بر برند و پاسخگویی شرعی به نیازها و نگرانیهای مرتبط با برند و… بپردازند.
با آنچه از تغییرات و تحولات احتمالی یاد شد، ساده ترین اتفاق اتوماسیون وظایف تکراری است. بسیاری از وظایف روتین و تکراری مانند پاسخ به پرسوجوهای ساده، نظارت بر رسانههای اجتماعی، تولید محتوای ساده و تحلیل دادههای اولیه میتوانند توسط هوش مصنوعی یا رباتها انجام شوند. متخصصان روابط عمومی دیگر نیازی به صرف زمان زیاد برای این وظایف تکراری نخواهند داشت و میتوانند بر روی کارهای استراتژیک و خلاقانه تمرکز کنند. در حوزه هایی مانند تحلیل حجم وسیعی از داده ها که هوش مصنوعی در آن یاریگر خواهد بود، تفسیر این داده ها و تبدیل آنها به استراتژیهای ارتباطی موثر، تفکر انسانی را طلب خواهد کرد.
آیا شاهد تعیین نقشهای جدید برای انسانها در حوزه روابط عمومی خواهیم بود؟
بله، با تغییرات یاد شده باید منتظر تعیین نقشهای جدید برای انسانها باشیم. به طور مثال، انسانها به عنوان استراتژیستهای ارتباطی، مشاوران و مدیران بحران که میتوانند با درک عمیق از مخاطبان و فرهنگ، پیامهای مؤثر بسازند، همچنان مورد نیاز خواهند بود.
ارتباطات انسانی، تعاملات شخصی، همدلی و درک زمینه فرهنگی و اجتماعی مخاطبان، مهارتهایی هستند که هنوز به طور کامل توسط تکنولوژی جایگزین نشده و نقش انسانها را طلب خواهد کرد. تولید محتوای خلاقانه و نوآوری در استراتژیهای روابط عمومی همچنان نیازمند دخالت انسان خواهند بود. البته باید تأکید کنم که این شرایط تا جایی ادامه خواهد یافت که هوش مصنوعی توان و ظرفیت پوشش آنها را نداشته باشد.
آینده روابط عمومی در گروی همکاری انسانها، ماشینها و تکنولوژیهای پیشرفته است
به نظر شما، فرجام روابط عمومی ها و تکنولوژیهای پیشرفته چه خواهد شد؟
واقعیت این است که چه بخواهیم چه نخواهیم، آینده روابط عمومی بیشتر به سمت همکاری میان انسانها و تکنولوژیهای پیشرفته پیش خواهد رفت و هوش مصنوعی برای بهبود کارایی و اثربخشی امور یاری خواهد کرد. با این حال، باید تأکید کرد که در مواقع بحران یا تصمیمات استراتژیک، قضاوت و تصمیمگیری انسانی همچنان بیبدیل است.
همچنین انسانها برای برقراری ارتباطات شفاف، صادقانه و برای ساختن اعتماد با مخاطبان ضروری هستند، چیزی که هوش مصنوعی هنوز (تأکید می کنم هنوز!) در آن نقص دارد. به طور کلی، تکنولوژیهای جدید به روابط عمومی اجازه میدهند تا نقشی پویاتر و استراتژیکتری در سازمانها داشته باشند، اما این نقشها نیز با مسئولیتها و چالشهای جدیدی همراه است. انتظار می رود هوش مصنوعی و رباتها بتوانند بخشهایی از کار روابط عمومی را متحول کنند و در این میان، کلید موفقیت در آینده، ترکیب مؤثر تکنولوژی و مهارتهای انسانی خواهد بود.
با توجه به تحولات تکنولوژیکی و پیشرفتهای هوش مصنوعی، بر چه ضرورتهای آموزشی تأکید دارید؟
فعالان و متخصصان روابط عمومی ها نیازمند ارتقای مهارتها و سوادهای مختلفی خود هستند اعم از بهره گیری از ظرفیتهای اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و دادهکاوی، امنیت سایبری، مهارتهای تحلیلی اعم از تحلیل داده و تفکر استراتژیک، داستانسرایی با داده ها، ارتباطات چند رسانه ای، مدیریت بحران و… . براین اساس، طراحی دورههای آموزشی علمی کاربردی در این حوزهها و نیز تغییر در سرفصلهای درسی و آموزشی ضروری است. به طوری که دانشگاهها و مؤسسات آموزشی باید سرفصلهای درسی خود را برای شامل شدن دروسی مانند تحلیل دادهها، هوش مصنوعی، امنیت سایبری، اینترنت اشیا، بلاکچین، اخلاق دیجیتال و… بهروز کنند.
نیازمند آموزشهای ترکیبی در حوزه روابط عمومی هستیم که ترکیبی از مهارتهای فنی (مانند کدنویسی، تحلیل دادهها) و مهارتهای نرم (مانند ارتباطات، رهبری، مدیریت تیم) است. همچنین نیاز است تا فعالان روابط عمومی سواد دیجیتال پیشرفته خود، خلاقیت و تفکر استراتژیک، مدیریت بحران در فضای دیجیتال و… را در خود ارتقا دهند.
این تغییرات آموزشی، نه تنها به تربیت نیروهایی با مهارتهای متناسب با آینده کمک میکند، بلکه به نوآوری و پیشرفت در زمینه روابط عمومی نیز منجر خواهد شد. متخصصان روابط عمومی نیاز به دانش فنی بیشتری خواهند داشت تا بتوانند از تکنولوژیهای جدید بهره ببرند و در این فضای دیجیتالی شده موفق باشند.
با این اوصاف چه توصیهای به فعالان حوزه روابط عمومی دارید؟
برای روابط عمومیها که میخواهند با آیندهای که در آن هوش مصنوعی، تراشهها و تکنولوژیهای پیشرفته و… نقش آفرینی جدی دارند، سازگار شوند، میتوانم پیشنهادهایی داشته باشم که در رأس آنها آموزش و توسعه مداوم یادگیری و نیز کسب مهارتهای جدید در حوزه کدنویسی پایه، استفاده از ابزارهای تحلیل، درک اساسی از هوش مصنوعی و… است.
تقویت مهارتهای نرم مانند مهارتهای ارتباطی، همدلی، خلاقیت، تفکر استراتژیک و نیز کسب توانایی بیان داستانهای جذاب و معنادار از طریق دادهها و تحلیلهای تکنولوژیک از دیگر این پیشنهادهاست. تلاش برای تعامل با تکنولوژی و همکاری با هوش مصنوعی و استفاده از تکنولوژی برای تحلیل داده ها، مدیریت اعتماد و شفافیت در جریان استفاده از تکنولوژی، کسب مهارتهای پیش بینی و مدیریت بحران و واکنش سریع و انسانی به بحرانها، کسب توان سازگاری و ارتقای آمادگی برای مواجهه با تغییرات سریع، استفاده از تکنولوژی برای خلق روشهای جدید در ارتباطات، تلاش برای پایبندی به اصول اخلاقی و حرفه ای، کسب مهارتهای شخصی سازی و بهره گیری از این مهم در حوزه روابط عمومی و… از جمله این پیشنهادهاست.
برای همگامی با تحولات، تغییر ساختار و چارت سازمانی روابط عمومیها، اضافه شدن بخشی به عنوان تحقیق و توسعه برای رصد تحولات، پیش بینی آینده، همگامی روابط عمومی و سازمان با تحولات و… از دیگر این پیشنهادهاست.
اگر امروز واحدهای دیجیتال و مجازی را به چارت سازمانی خود اضافه میکنیم، شاید روزی تلاشمان به حفظ یک واحد ویژه ارتباطات انسانی باشد. در همه شرایط و احوال، ارتباطات انسانی، تقویت خلاقیت و… باید در اولویت فعالیتهای روابط عمومی باشد. استفاده از تکنولوژیها برای تقویت فعالیتهای خود عالی است ولی نقش انسانی ما، نگاه خلاقانه مان، نظارتهای دقیق و… در این میان ضروری است. یادمان باشد که تکنولوژیهایی همچون هوش مصنوعی دارای سوگیری، خطا و… هستند و نظارت و اعمال نظر انسانی در این میان یک ضرورت است.
پیشنهاد بعدیام پیوستن به انجمنهای جهانی و داشتن تعاملات سازنده با حوزه روابط عمومی جهانی است. حضور در رسانه های اجتماعی مانند لینکدین ویژه متخصصان حوزه های مختلف و… می تواند ما را به روز نگاه دارد. آشنایی با تحولات تکنولوژیک باید با رعایت چارچوبها و اصولی جنبه عملیاتی یابد و آموزهایمان ما را با شرایط سازگار کند.
هوش مصنوعی در حوزه ارتباطات انسانی و خلاقیت، فعلاً جایگزین انسان نخواهند شد
به نظر شما آیا هوش مصنوعی و رباتها جای مشاغل روابط عمومی را خواهند گرفت؟
به نظر من هوش مصنوعی و رباتها برخی از وظایف روابط عمومی را خودکار خواهند کرد، اما فعلاَ به طور کامل جایگزین متخصصان این حوزه نخواهند شد. چنانچه اشاره کردم ما در حوزههای مرتبط با اعتماد و همدلی، مدیریت بحران، روابط با رسانه ها و ذینفعان همچنان به ارتباطات انسانی موثر نیازمندیم. در حوزههایی که نیاز به خلاقیت و تفکر استراتژیک است نیز همچنان ضرورت حضور انسانها و تخصص آنها حس می شود.
اگر بناست تا حضور انسانها در روابط عمومیها تقویت شود، متخصصان روابطعمومی باید مهارتهای جدیدی مانند کار با ابزارهای هوشمصنوعی، تحلیل دادهها و مدیریت پروژههای دیجیتال را بیاموزند. همچنین باید بر روی کارهایی تمرکز کنند که هوشمصنوعی نمیتواند انجام دهد، مانند خلاقیت، استراتژی و ارتباطات انسانی. از طرفی باید تعامل و همکاریهای ارزشمندی بین انسان و تکنولوژیهای پیشرفته شکل گیرد تا موجبات پیشبرد اهداف را حاصل کند.
آینده را اکنون بدانیم
در پایان باید تأکید کنم که برای هرگونه تغییر و تحولی باید آمادگی داشته باشیم و هرگز آینده را دور ندانیم چون در عصری به سرمی بریم که در آن به این نکته تأکید میشود: «آینده اکنون است». نباید اجازه دهیم در میان کارهای روتین و اجرایی غرق شویم به طوری که به طور غافلگیرانه، سونامی تحولات ما را با خود ببرد.
source