اوراق گواهی طلا چیست و چه زمانی منتشر می‌شود؟

نویسنده:
رضا عبدی

اوراق گواهی طلا، ابزارهای مالی هستند که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند بدون نیاز به نگهداری فیزیکی طلا، در این فلز گران‌بها سرمایه‌گذاری کنند. این اوراق نشان‌دهنده مالکیت مقدار مشخصی طلا هستند که در خزانه‌های معتبر نگهداری می‌شود. با توجه به تصمیم اخیر بانک مرکزی ایران برای انتشار اوراق گواهی طلا، آشنایی با این ابزار مالی اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است.​

تعریف اوراق گواهی طلا

اوراق گواهی طلا، اسنادی هستند که مالکیت مقدار معینی طلا را بدون نیاز به تحویل فیزیکی آن به دارنده اعطا می‌کنند. این اوراق توسط بانک‌ها یا مؤسسات مالی معتبر صادر شده و به‌عنوان یک ابزار سرمایه‌گذاری مطمئن و شفاف در بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

بانک مرکزی ایران قرار است با هدف اعمال سیاست‌های پولی، مدیریت نقدینگی، هدایت اعتبار و مدیریت بازار طلا، تا قبل از پایان سال 1403 اوراق گواهی طلا با سررسید 6 ماهه منتشر کند. ارزش هر ورقه در این طرح  معادل 0.1 گرم طلای با عیار ۷۵۰ در هزار در نظر گرفته شده و سررسید این اوراق هم پایان شهریورماه ۱۴۰۴ خواهد بود. هم‌چنین انتشار اوراق گواهی طلا نیز از طریق سامانه معاملات طلای مرکز مبادله ایران به نشانی market.ice.ir صورت خواهد گرفت.

آیا اوراق گواهی طلای بانک مرکزی نیاز به مجوز بورس دارد؟

بانک مرکزی بر اساس جزء سوم بند (ب) ماده 4 قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران از این اختیار برخوردار است که به طراحی و انتشار انواع اوراق مالی و خرید و فروش آن‌ها و سایر اوراق بهادار به منظور مدیریت (کنترل) حجم نقدینگی و اعتبارات اقدام کند و به نحو موکد و صریح این موضوع در فراز پایانی بند (الف) ماده 44 قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز توسط قانون‌گذار بیان شده است.

همچنین بر اساس تبصره 2 ماده 26 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب یک اردیبهشت 1394، انتشار اوراق بهادار قابل بازخرید قبل از سررسید توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران که با هدف مدیریت نظام پولی کشور انجام می‌‏شود، مجاز است.

نکته: اوراق گواهی طلای بانک مرکزی دارای سررسید 6 ماهه و بدون بازار ثانویه است. بنابراین نیازی به تایید شورای عالی بورس و سایر نهادها ندارد و این مساله در چارچوب وظایف بانک مرکزی تعریف می‌شود.

از نظر قانونی چه ایراداتی بر اوراق گواهی طلای بانک مرکزی وارد است؟

۱) طبق ماده ۲۰ قانون بازار اوراق بهادار، انتشار اوراق در بازار اولیه نیاز به ثبت در سازمان بورس دارد. هرگونه عرضه عمومی اوراق بهادار به هر طریق بدون رعایت مفاد این قانون نیز ممنوع است.

2) بر اساس ماده ۴۶ همان قانون، انتشار اوراق بدون مجوز سازمان بورس جرم است و مجازات دارد.

3) طبق بند (ج) ماده ۳۶ قانون احکام دائمی توسعه، عرضه اوراق کالاهایی که در بورس کالا پذیرفته شده‌اند، تابع قوانین بازار سرمایه است.

درنهایت، به نظر می‌رسد بین دو نهاد ناظر بازار سرمایه و بازار پول به دلیل قوانین متضاد، تعرض وظایف و اختیارات وجود داشته باشد. اما باید منتظر بود و دید که با ورود مجلس به موضوع انتشار اوراق گواهی طلا چه اتفاقی خواهد افتاد.