رازهای اجتماعی جزء بیستم قرآن کریم: برای رشد خوبی ها،تشویق خوبان ضروری است / آزادی بیان در خانواده یک ارزش است

شفقنا –در جزء بیستم قرآن کریم، به مسائل اجتماعی مهمی پرداخته شده است، قرآن کریم با بیان پاداش‌های نیکوکاران و عذاب بدکاران، انسان‌ها را به انجام اعمال نیک و دوری از اعمال بد تشویق می‌کند. این آموزه، نقش مهمی در ایجاد جامعه‌ای اخلاقی و مبتنی بر ارزش‌های الهی دارد هم چنین قرآن کریم به آزادی بیان در خانواده تأکید می‌کند و به فرزندان اجازه می‌دهد که در امور خانوادگی مشارکت کنند و نظرات خود را بیان نمایند. داستان دختران حضرت شعیب(ع) و پیشنهاد آنها به پدرشان، نمونه‌ای از این آموزه است.

برای رشد خوبی ها،تشویق خوبان ضروری است

مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ«89»

هر کس کار نیکی بیاورد،پس برای او(پاداشی)بهتر از عملش خواهد بود، و آنان از هراس آن روز ایمن هستند.

وَ مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِی النّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاّ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ«90»

و هرکس که کار بدی بیاورد،پس به رو در آتش(دوزخ)سرنگون شوند، (به آنان گفته شود:)آیا جز آنچه می کردید سزا داده می شوید؟

نکته ها(تفسیر نور):

کلمه ی«کبت»به معنای سرنگون شدن است.

لذّت ها،طغیان ها و تندروی هایی که در اثر گناه در دنیا پیدا می شود،در قیامت با سوختن در آتش،به ذلّت و خواری تبدیل خواهد شد.

یکی از برکات قرآن آن است که راه را برای رشد و سعادت همگان باز کرده و فرموده است:

هر کس کار نیکی انجام دهد،پاداشی بهتر از آن به او عطا می شود؛بدون این که سنّ و نژاد و جنسیّت در کار باشد.نیکی را نیز مطلق بیان کرده«الحسنه»تا تمام نیکی ها را شامل شود، قبول رهبری حقّ،راه حقّ،کلام حقّ،شغل حقّ،انتخاب حقّ و…که در روایات به بعضی از این نمونه ها اشاره شده است،لکن هر کار نیکی از هر کسی که باشد،اگر با ریا،غرور،عجب و گناه از بین نرود و سالم به مقصد برسد،پاداش مضاعف دارد. «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ»

در دو آیه قبل خواندیم که بعد از نفخه ی صور همه در هراسند،جز آن کس را که خداوند بخواهد.در این آیات می فرماید:خداوند کسانی را از هراس و فزع درامان قرار می دهد که نیکی را با خود به صحنه ی قیامت بیاورند.

پیام ها:

1- علم خداوند به کارهای نیک ما،عامل تشویق به انجام نیکی ها است. «إِنَّهُ خَبِیرٌ بِما تَفْعَلُونَ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ»

2- مهم تر از انجام کار نیک در دنیا،بردن آن به صحنه ی قیامت است. «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها»

3- آینده در گرو اعمال ماست. مَنْ جاءَ … فَلَهُ …(هر عملی عکس العملی دارد).

4- نیکی ها را قبل از منکرات مطرح کنیم. «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ» ،سپس «مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ»

5-برای رشد خوبی ها،تشویق خوبان ضروری است. «مَنْ جاءَ – فَلَهُ خَیْرٌ مِنْها»

6- تشویق و تهدید،در کنار هم موثرند. «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ – مَنْ جاءَ بِالسَّیِّئَهِ»

7- پاداش های الهی برتر از کار ماست.(پاداش بعضی کارها دو برابر است،

«الضِّعْفِبعضی چند برابر «أَضْعافاً»بعضی ده برابر «فَلَهُ عَشْرُ»تا هفتصد برابر و بیشتر،که «خَیْرٌ مِنْها» همه ی آنها را شامل می شود.8-نیکوکاری،عامل نجات در قیامت است. «مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ – مِنْ فَزَعٍ یَوْمَئِذٍ آمِنُونَ»

9- بهتر بودن پاداش های الهی مطلق است،هم از نظر زمانی ابدی است و هم از نظر مقدار،چند برابر عمل ماست. «خَیْرٌ مِنْها»

10- بالاتر از عذاب،خواری انسان است. «فَکُبَّتْ وُجُوهُهُمْ»

11- کیفرهای الهی بازتاب اعمال و تجسّم عملکرد ماست.آری کسانی که بعد از شنیدن حقّ،روی خود را از آن بر می گردانند،در آن روز با صورت به دوزخ می افتند. «هَلْ تُجْزَوْنَ»

12- پاداش های الهی،چند برابر است؛ «خَیْرٌ مِنْها» ولی کیفرهای او یک برابر و عادلانه است. «ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»

13- معاد جسمانی است. «وُجُوهُهُمْ»

14- اعمال انسان در قیامت مجسّم شده وانسان را گرفتار می کند. «هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاّ ما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»

_________________

آزادی بیان در خانواده،یک ارزش است

قالَتْ إِحْداهُما یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ«26»

یکی از آن دو(دختر،خطاب به پدر)گفت:ای پدر! او را استخدام کن،زیرا بهترین کسی که(می توانی)استخدام کنی،شخصِ توانا و امین است.

نکته ها(تفسیر نور):

*امام رضا علیه السلام فرمود:«حضرت شعیب از دخترش پرسید:چگونه امانت داری این جوان را

فهمیدی که او را امین می خوانی؟ گفت:وقتی دعوت شما را به او ابلاغ کردم،به من گفت:از پشت سر من،مرا راهنمایی کن». تا مبادا به قامت من چشم بدوزد.

پیام ها:

1- دختران نیز در خانواده بر اساس منطق و حکمت،حقّ پیشنهاد دارند و فرقی با دیگران ندارند. «قالَتْ إِحْداهُما یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ»

2- روابط حسنه میان والدین و فرزندان و آزادی بیان در خانواده،یک ارزش است. «یا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ»

3- همه ی اعضای خانه پیشنهاد بدهند؛ولی تصمیم نهایی با سرپرست خانواده است. «اسْتَأْجِرْهُ»

4- زنان عفیفه به دنبال آنند تا کمتر از منزل خارج شوند. «اسْتَأْجِرْهُ» (برای کارهای سخت خارج از منزل،از مرد استفاده شود.)

5-کار،عار نیست،اولیای خدا نیز کار می کرده اند. «اسْتَأْجَرْتَ»

6- در گزینش ها،به بهترین ها توجّه کنیم. «خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ»

7- برای استخدام،دو عنصر توانایی(تخصّص)و امانتداری(تعهّد)،لازم است.

«الْقَوِیُّ الْأَمِینُ»

8-توانایی ها و امانتداری ها را باید در شرایط عادّی و بدون توجّه طرف، شناسایی و احراز کرد. «الْقَوِیُّ الْأَمِینُ»

(غالب افراد با تصنّع،تملّق و ریاکاری،واقعیّت خود را می پوشانند؛امّا حضرت موسی در یک صحنه ی طبیعی،با یک کار حمایتی و برخورد عفیفانه،خود را نشان داد.)