در حالی که جهان به سمت کاهش آلودگی و استفاده از انرژی‌های پاک پیش می‌رود، اتوبوس‌های برقی به یکی از ستون‌های اصلی حمل‌ونقل عمومی سبز تبدیل شده‌اند. این اتوبوس‌ها نه‌تنها آلودگی هوا را کم می‌کنند، بلکه با کاهش سر و صدا و هزینه‌های سوخت، کیفیت زندگی در شهرها را بهبود می‌بخشند.
به گزارش تجارت نیوز، جهان امروز بیش از هر زمان دیگری به راه‌حل‌هایی برای کاهش آلودگی هوا، مقابله با تغییرات اقلیمی و بهبود کیفیت زندگی در شهرها نیاز دارد. در این میان، اتوبوس‌های برقی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای حمل‌ونقل عمومی سبز، نقش کلیدی ایفا می‌کنند. این اتوبوس‌ها نه‌تنها گازهای گلخانه‌ای را کاهش می‌دهند، بلکه با کم کردن سر و صدا و هزینه‌های سوخت، زندگی شهری را دلپذیرتر می‌کنند. در همین راستا، برخی کشورها با برنامه‌ریزی دقیق، سرمایه‌گذاری هدفمند و حمایت مردمی، در این زمینه به موفقیت‌های بزرگی دست یافته‌اند و الگویی برای دیگر نقاط جهان شده‌اند.
در این گزارش، به بررسی تجربه کشورهای پیشرو مانند چین، فرانسه، هلند، نروژ و حتی یک نمونه جالب از ایسلند می‌پردازیم. هدف ما این است که با زبانی ساده و قابل فهم، نشان دهیم چگونه این کشورها توانسته‌اند حمل‌ونقل عمومی را سبز کنند و چه درس‌هایی برای ایران و جهان دارند.
وضعیت کنونی حمل‌ونقل عمومی سبز در جهان
تا سال ۲۰۲۵، استفاده از اتوبوس‌های برقی در بسیاری از کشورها به یک روند اصلی تبدیل شده است. این تغییر نه فقط به خاطر مسائل زیست‌محیطی، بلکه به دلیل پیشرفت فناوری باتری‌ها، کاهش هزینه‌های تولید و فشار عمومی برای هوای پاک‌تر رخ داده است. کشورهایی که در این گزارش بررسی می‌کنیم، با ترکیب اتوبوس‌های برقی با سیستم‌های دیگر مثل مترو، تراموا و دوچرخه‌سواری، شبکه‌ای جامع از حمل‌ونقل سبز ساخته‌اند. این شبکه‌ها نه‌تنها آلودگی را کم کرده‌اند، بلکه باعث شده‌اند مردم کمتر به ماشین‌های شخصی وابسته باشند و شهرها قابل زندگی‌تر شوند.
تجربه کشورهای موفق در استفاده از اتوبوس های برقی
چین: غول اتوبوس‌های برقی در جهان
چین بدون شک رهبر بلامنازع در استفاده از اتوبوس‌های برقی است. تا سال ۲۰۲۲، این کشور بیش از ۴۰۰ هزار اتوبوس برقی داشت و با توجه به سرعت رشدش، احتمالاً تا ۲۰۲۵ این عدد به بیش از ۵۰۰ هزار رسیده است. شهر شنژن، یکی از اولین شهرهایی بود که در سال ۲۰۱۹ تقریباً همه اتوبوس‌هایش را برقی کرد و این روند را ادامه داده است. این کار باعث شده آلودگی هوا در شهرهای بزرگ چین به‌طور قابل‌توجهی کم شود و سلامت مردم بهتر شود. دولت چین با دادن یارانه‌های کلان به شرکت‌ها، تشویق تولید داخلی و ساخت هزاران ایستگاه شارژ، این موفقیت را رقم زده است. اما مشکلاتی هم هست؛ مثلاً بعضی از اتوبوس‌ها کیفیت پایینی دارند و زود خراب می‌شوند. همچنین، چون بخشی از برق چین هنوز از زغال‌سنگ می‌آید، فایده زیست‌محیطی این اتوبوس‌ها در برخی مناطق کمتر است.
فرانسه (پاریس): هدف‌گذاری برای شهری پاک
پاریس، پایتخت فرانسه، هدف بزرگی برای خودش گذاشته: تا پایان ۲۰۲۵ همه اتوبوس‌هایش برقی شوند. تا حالا حدود ۱۳۰۰ اتوبوس برقی آماده شده‌اند و این تعداد از ۴۰۰ دستگاه در سال ۲۰۲۱ خیلی بیشتر است. این تغییر، هوای پاریس را تمیزتر کرده و صدای آزاردهنده موتورهای دیزلی را از خیابان‌ها حذف کرده است. دولت فرانسه با همکاری شرکت‌های خصوصی مثل آلستوم و BYD، ایستگاه‌های شارژ زیادی ساخته و زیرساخت‌ها را تقویت کرده است. اما این کار هزینه زیادی دارد؛ اتوبوس‌های برقی حدود ۳۰ درصد گران‌تر از مدل‌های دیزلی هستند و شبکه برق باید بتواند این همه اتوبوس را در ساعت‌های شلوغ شارژ کند. پاریس نشان داده که با اراده و برنامه‌ریزی، می‌شود یک شهر بزرگ را سبز کرد.
هلند (آمستردام): شهری با هوای تمیز و دوچرخه
آمستردام در هلند هم هدفش این است که تا ۲۰۲۵ همه اتوبوس‌هایش بدون آلایندگی باشند. تا سال ۲۰۲۲، حدود نیمی از اتوبوس‌ها برقی بودند و حالا به نظر می‌رسد بیش از ۹۰ درصد این هدف محقق شده است. مردم آمستردام از این تغییر خوشحال‌اند چون هم هوا تمیزتر شده و هم سر و صدا کمتر. دولت هلند با سرمایه‌گذاری روی ایستگاه‌های شارژ و هماهنگی با شرکت‌های اتوبوس‌رانی، این کار را پیش برده است. چالش اصلی اینجاست که برق هلند هنوز کاملاً سبز نیست و بخشی از آن از سوخت‌های فسیلی می‌آید. با این حال، آمستردام با مسیرهای دوچرخه‌سواری معروفش، این اتوبوس‌ها را به بخشی از یک سیستم بزرگ‌تر تبدیل کرده است.
نروژ: حمل‌ونقل سبز با برق پاک
نروژ، کشوری که برای خودروهای برقی‌اش شناخته شده، در اتوبوس‌های برقی هم موفق است. تا ۲۰۲۵، حدود ۷۰ درصد اتوبوس‌های جدید در این کشور برقی هستند و شهرهایی مثل اسلو و برگن پیشتازند. چون تقریباً ۹۸ درصد برق نروژ از نیروگاه‌های آبی می‌آید، این اتوبوس‌ها واقعاً هیچ آلودگی تولید نمی‌کنند و ردپای کربنی‌شان نزدیک به صفر است. این کار آلودگی محلی را کم کرده و هزینه‌های نگهداری و سوخت را هم کاهش داده است. اما خرید این اتوبوس‌ها گران است و در مناطق روستایی، ایستگاه شارژ کافی نیست. نروژ نشان می‌دهد که اگر برق پاک باشد، حمل‌ونقل سبز خیلی مؤثرتر است.
آلمان: پیشرفت تدریجی در شهرهای بزرگ
آلمان هم در این مسیر قدم برداشته و شهرهایی مثل برلین و مونیخ تا ۲۰۲۵ بیش از ۱۰۰۰ اتوبوس برقی دارند. این عدد از ۱۰۰ دستگاه در ۲۰۲۲ خیلی بیشتر شده و نشان‌دهنده تلاش جدی این کشور است. شرکت‌های آلمانی مثل زیمنس و MAN اتوبوس‌های برقی تولید می‌کنند و این به اقتصاد کشور هم کمک کرده است. در برلین، هدف این است که تا ۲۰۲۵ نیمی از اتوبوس‌ها برقی شوند. این کار هوای شهرها را بهتر کرده، ولی سرعت پیشرفت در شهرهای مختلف فرق دارد و هماهنگی بین دولت مرکزی و محلی گاهی سخت است. آلمان با شبکه تراموا و قطارهای برقی‌اش، حمل‌ونقل عمومی را سبزتر کرده است.
یک نمونه جالب: ایسلند و شهر ریکیاویک
شاید فکرش را نکنید، اما ایسلند، یک کشور کوچک، هم در این زمینه موفق بوده است. در ریکیاویک، پایتخت این کشور، تا ۲۰۲۵ تقریباً همه اتوبوس‌ها برقی یا هیبریدی هستند. ایسلند از برق زمین‌گرمایی استفاده می‌کند که هم پاک است و هم ارزان. این نشان می‌دهد حتی کشورهایی با جمعیت کم و منابع محدود، اگر درست برنامه‌ریزی کنند، می‌توانند حمل‌ونقل سبز داشته باشند و برای دیگران الگو شوند.
چطور این کشورها موفق شدند؟
موفقیت این کشورها اتفاقی نیست و چند دلیل اصلی دارد:
هدف‌های مشخص: مثلاً پاریس و آمستردام گفتند تا ۲۰۲۵ اتوبوس‌هایشان برقی می‌شود و برایش برنامه ریختند.
پول و زیرساخت: ایستگاه‌های شارژ زیاد و شبکه برق قوی، مثل کاری که چین و نروژ کرده‌اند، ضروری است.
حمایت دولت: یارانه، معافیت مالیاتی و قوانین سفت‌وسخت، مثل نروژ، شرکت‌ها و مردم را تشویق کرده است.
برق پاک: نروژ و ایسلند با برق تجدیدپذیر، تأثیر محیطی را چند برابر کرده‌اند.
همراهی مردم: در این کشورها، مردم خواستار هوای تمیزتر بودند و از این تغییرات حمایت کردند.
ترکیب با سیستم‌های دیگر: دوچرخه‌سواری در هلند، مترو در پاریس و قطار در آلمان، همه با هم کار می‌کنند تا نتیجه بهتر شود.
چالش‌هایی که هنوز هست
با همه این موفقیت‌ها، مشکلاتی هم وجود دارد:
هزینه بالا: اتوبوس برقی ۲۰ تا ۳۰ درصد گران‌تر از دیزلی است و برای شهرهای فقیرتر سخت است که بخرند.
شبکه برق: شارژ همزمان این همه اتوبوس، به‌خصوص در ساعت‌های شلوغ، فشار زیادی به برق می‌آورد.
کیفیت: در چین، بعضی اتوبوس‌ها زود خراب می‌شوند و باید بهتر شوند.
هماهنگی: در آلمان، شهرها با هم فرق دارند و هماهنگی بینشان گاهی سخت است.
درس‌هایی برای ایران و دیگر کشورها
این تجربه‌ها برای ایران هم مفید است. مثلاً:
شروع از شهرهای بزرگ: تهران که آلودگی‌اش هر سال بدتر می‌شود، می‌تواند با چند اتوبوس برقی شروع کند.
ساخت ایستگاه شارژ: باید زیرساخت‌ها را آماده کنیم تا اتوبوس‌ها بدون مشکل کار کنند.
استفاده از برق پاک: اگر از خورشید یا باد برق بگیریم، مثل نروژ، تأثیرش بیشتر است.
آگاهی مردم: باید به مردم بگوییم این کار چه فایده‌ای برای سلامتی و جیبشان دارد.
ترکیب با بقیه: دوچرخه و مترو کنار اتوبوس برقی، می‌تواند حمل‌ونقل را کامل کند.
ایران با منابع طبیعی مثل آفتاب و باد، می‌تواند کم‌کم این راه را برود و از تجربه این کشورها استفاده کند.
تا سال ۲۰۲۵، کشورهایی مثل چین، فرانسه، هلند، نروژ و حتی ایسلند نشان داده‌اند که اتوبوس‌های برقی و حمل‌ونقل عمومی سبز، راهی عملی برای آینده‌ای پاک‌تر و آرام‌تر است. چین با تعداد عظیم اتوبوس‌هایش، پاریس با هدف‌های بلندش، آمستردام با هماهنگی‌اش، نروژ با برق پاکش و ایسلند با خلاقیتش، هر کدام راهی پیدا کرده‌اند که جواب داده است.
این موفقیت‌ها به ما می‌گویند که با برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری و همراهی مردم، هر کشوری می‌تواند این مسیر را برود. برای ایران، که شهرهایش از آلودگی و ترافیک رنج می‌برند، این یک فرصت است تا با نگاه به این الگوها، قدمی برای هوای تمیزتر و زندگی بهتر بردارد. اگر زیرساخت‌ها را بسازیم و مردم را همراه کنیم، می‌توانیم به این موج جهانی بپیوندیم و آینده‌ای سبزتر بسازیم.
source