هیدروژن سبز؛ آینده انرژی پاک یا رویایی دست نیافتنی؟

به گزارش تجارت نیوز، در چند سال اخیر، مفهوم «هیدروژن سبز» به عنوان یکی از راه‌حل‌های نوآورانه برای کربن‌زدایی و گذار به انرژی‌های پاک، توجه بسیاری از کشورها و شرکت‌های بزرگ دنیا را به خود جلب کرده است. اما با گذشت زمان، سوال‌هایی جدی در مورد واقع‌گرایانه بودن این رویا مطرح شده‌اند. آیا این فناوری واقعاً می‌تواند جایگاه پایداری در ساختار انرژی جهانی پیدا کند؟ آیا زیرساخت‌ها، بازار و تقاضا برای آن به اندازه‌ای رشد کرده‌اند که رویای هیدروژن سبز را به واقعیت تبدیل کنند؟ در این گزارش، به بررسی چشم‌انداز جهانی هیدروژن سبز، فرصت‌ها، چالش‌ها و آینده‌ احتمالی این فناوری خواهیم پرداخت.

هیدروژن سبز؛ فرصتی پیچیده اما کلیدی

هیدروژن سبز ساختاری پیچیده دارد. در حالی که بیشتر ظرفیت تولید فتوولتائیک (خورشیدی) در حال حاضر به تأمین برق شبکه‌ها اختصاص دارد، تولید هیدروژن از انرژی تجدیدپذیر معمولاً در مناطقی برنامه‌ریزی می‌شود که تولید برق از منابع تجدیدپذیر بیش از نیاز محلی است. کشورهایی نظیر چین، هند، آمریکا، و اتحادیه اروپا برنامه‌های جامع و استراتژیکی برای توسعه اقتصاد هیدروژن در دستور کار خود قرار داده‌اند.

کاربردهای حیاتی هیدروژن سبز

بر اساس استراتژی‌های جهانی، هیدروژن سبز در بخش‌هایی استفاده خواهد شد که به سختی می‌توان آنها را با برق تجدیدپذیر به طور مستقیم کربن‌زدایی کرد. این موارد عبارت‌اند از:

• حمل‌ونقل دریایی و هوایی
• تولید آمونیاک و کودهای شیمیایی
• صنایع فولاد و شیمیایی
• ذخیره‌سازی انرژی بلندمدت

چین به طور خاص به هیدروژن به چشم راهی برای کاهش آلودگی هوا و وابستگی به بازارهای نفت جهانی نگاه می‌کند. اتحادیه اروپا نیز با وضع قوانین سخت‌گیرانه، شرکت‌ها را به سمت استفاده از سوخت‌های کم‌کربن و هیدروژن سوق می‌دهد.

چالش‌های بازار: از انتظارات اغراق‌آمیز تا واقعیت‌ها

در ۶ سال گذشته، هیاهوی رسانه‌ای و اعلامیه‌های سرمایه‌گذاری باعث شد بسیاری از شرکت‌ها وارد بازار هیدروژن شوند. اما برخی از این شرکت‌ها از جمله تولیدکنندگان پیل سوختی در این راه شکست خوردند. با این حال، اروپا اکنون در مرحله‌ای از “آگاهی واقع‌بینانه” قرار دارد که پس از آن می‌تواند وارد مرحله بهره‌وری شود.

جایگاه فعلی و چشم‌انداز متانول سبز

به نقل از pvmagazine، متانول تجدیدپذیر یکی دیگر از مشتقات مهم هیدروژن سبز است که در صنایع شیمیایی، کشتیرانی و حتی آینده هوانوردی جایگاه خاصی دارد. اما بزرگ‌ترین چالش، تفاوت شدید قیمت آن با سوخت‌های فسیلی است. سرمایه‌گذاری‌های سنگین، نبود قراردادهای بلندمدت خرید و هزینه بالای تولید از جمله موانع به شمار می‌روند.

نقش حیاتی در حمل‌ونقل دریایی و هوایی

در بخش حمل‌ونقل، پیل‌های سوختی مبتنی بر هیدروژن می‌توانند گزینه‌ای برای ناوگان‌های سنگین و مسیرهای طولانی محسوب شوند. در حال حاضر شرکت‌های هواپیمایی بزرگی مانند KLM و American Airlines در حال سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیل سوختی و سوخت‌های پایدار هستند. در آمریکا، خطوط هوایی آلاسکا و هاوایی ایرلاینز نیز درصدد توسعه هواپیماهای هیدروژنی برای مسیرهای کوتاه برآمده‌اند.

پیشرفت‌های چین؛ از جاده تا صنعت فولاد

چین با سرعتی چشمگیر در حال توسعه ناوگان وسایل نقلیه پیل سوختی است. برنامه‌ی پنج‌ساله اخیر این کشور هدف ۵۰ هزار خودرو هیدروژنی تا ۲۰۲۵ را تعیین کرده است. تا پایان ۲۰۲۴، بیش از ۲۰ هزار خودرو تجاری شامل کامیون و اتوبوس وارد جاده‌های چین شده‌اند. همچنین صنایع فولاد این کشور شروع به استفاده از هیدروژن برای کاهش مصرف سوخت‌های جامد کرده‌اند.

زیرساخت‌ها؛ حلقه مفقوده یا نقطه قوت؟

یکی از مشکلات اصلی توسعه هیدروژن، نبود زیرساخت‌های کافی برای ذخیره‌سازی و انتقال است. با اینکه حمل‌ونقل برق از طریق خطوط انتقال مقرون‌به‌صرفه نیست، ساخت خطوط لوله مخصوص هیدروژن می‌تواند راهکار موثرتری باشد. چین برنامه دارد تا سال ۲۰۳۰، حدود سه هزار کیلومتر خط لوله هیدروژن بسازد. کشورهای غربی نیز در حال بررسی بازطراحی شبکه‌های گاز طبیعی برای انتقال هیدروژن هستند.

نقش مقررات و سیاست‌های بین‌المللی

چارچوب‌های قانونی و برنامه‌های اتحادیه اروپا مانند RED III و ReFuelEU، سهم بزرگی در ترسیم مسیر رشد بازار هیدروژن دارند. این مقررات، کشورها را موظف به استفاده درصدی از سوخت‌های تجدیدپذیر در حمل‌ونقل هوایی و دریایی می‌کند. از سوی دیگر، اجرای سیستم ETS اروپا باعث افزایش قیمت کربن و کاهش جذابیت سوخت‌های فسیلی شده است.

در حالی که هنوز چالش‌های جدی‌ای در مسیر تحقق رویای هیدروژن سبز وجود دارد، آینده این فناوری کماکان روشن و پرپتانسیل است. کشورهای پیشرو مانند چین، آمریکا و اتحادیه اروپا با سیاست‌گذاری‌های هدفمند، بودجه‌گذاری سنگین و اصلاح مقررات در حال زمینه‌سازی برای استفاده گسترده‌تر از این منبع انرژی پاک هستند.

هیدروژن سبز ممکن است پاسخ همه مسائل انرژی نباشد، اما در کنار دیگر فناوری‌های تجدیدپذیر، می‌تواند ستون مهمی از معماری انرژی آینده جهان را تشکیل دهد. موفقیت در این مسیر به تفکر بلندمدت، سرمایه‌گذاری پایدار و همکاری بین‌المللی نیاز دارد. رویای هیدروژن سبز در حال شکل‌گیری است. هرچند هنوز در ابتدای راه هستیم.