فرارو- پایش ضربان قلب در طول تمرینات ورزشی با استفاده از ابزارهای پوشیدنی مانند ساعت هوشمند، راهی مؤثر برای ارزیابی شدت فعالیت بدنی است؛ زیرا افزایش بیش از حد ضربان قلب می‌تواند هشداری جدی برای سلامت قلب باشد.
به گزارش فرارو به نقل از پرید، اگر از ساعت‌های هوشمند مانند فیت‌بیت یا اپل واچ استفاده می‌کنید، احتمالاً تاکنون متوجه شده‌اید که این ابزارها در هنگام ورزش، امکانات مفیدی در اختیار شما قرار می‌دهند. یکی از مهم‌ترین قابلیت‌های این ابزارها، سنجش ضربان قلب است؛ قابلیتی که می‌تواند نشان دهد بدن شما هنگام ورزش چه میزان فشار را تجربه می‌کند. بررسی ضربان قلب در زمان تمرین ورزشی، راهی قابل اعتماد برای ارزیابی میزان تلاش فیزیکی بدن به‌شمار می‌رود. اگر ضربان قلب شما در حین ورزش تقریباً همانند حالت نشسته یا استراحت باشد، احتمالاً از نظر قلبی-عروقی بهره چندانی از ورزش نمی‌برید و باید شدت تمرین خود را اندکی افزایش دهید. اما در سوی دیگر این طیف، افزایش بیش از حد ضربان قلب نیز می‌تواند خطرناک باشد. متخصصان قلب و عروق هشدار می‌دهند که رسیدن به آستانه‌های بالا ممکن است آسیب‌زا باشد و شناخت این محدوده‌ها، به ویژه برای افرادی که به‌طور منظم ورزش می‌کنند، امری ضروری است.
ضربان قلب پیش‌بینی‌شده و نواحی تمرینی
دکتر توراخیا، متخصص قلب، می‌گوید: «آنچه می‌دانیم این است که حداکثر ضربان قلب پیش‌بینی‌شده برای هر فرد برابر است با عدد ۲۲۰ منهای سن فرد. به عنوان مثال، اگر فردی ۴۰ سال داشته باشد، حداکثر ضربان قلب پیش‌بینی‌شده او ۱۸۰ خواهد بود.» به گفته او، هدف از تمرین رسیدن به این عدد نهایی نیست، بلکه باید درصدی از آن مدنظر قرار گیرد. این درصدها به نواحی مختلف تمرینی تقسیم می‌شوند:
منطقه ۱: کم‌فشارترین منطقه که در آن ضربان قلب بین ۵۰ تا ۶۰ درصد حداکثر ضربان پیش‌بینی‌شده است. این همان حالتی است که بدن تقریباً در حالت استراحت به‌سر می‌برد.
منطقه ۲: در این منطقه، ضربان قلب بین ۶۰ تا ۷۰ درصد حداکثر پیش‌بینی‌شده قرار دارد. معمولاً این منطقه در زمان گرم‌کردن تجربه می‌شود.
منطقه ۳: ضربان قلب در این ناحیه به ۷۰ تا ۸۰ درصد می‌رسد. در این سطح، صحبت کردن دشوار می‌شود.
منطقه ۴: با رسیدن به این ناحیه (۸۰ تا ۹۰ درصد حداکثر ضربان قلب)، صحبت کردن بسیار سخت می‌شود، ولی همچنان امکان‌پذیر است.
منطقه ۵: شدیدترین منطقه تمرینی که در آن ضربان قلب بین ۹۰ تا ۱۰۰ درصد حداکثر پیش‌بینی‌شده قرار می‌گیرد. بدن تنها برای چند دقیقه قادر به تحمل این سطح از فشار خواهد بود.
چه زمانی ضربان قلب بیش از حد بالا می‌رود؟
شناخت این نواحی تمرینی بسیار مهم است، اما سؤال اصلی اینجاست که ضربان قلب چه زمانی بیش از حد بالا رفته و در چنین شرایطی باید چه کرد؟
دکتر فرانک ی. هان، متخصص قلب، تأکید می‌کند آستانه خطر برای ضربان قلب در افراد مختلف متفاوت است. او می‌گوید: «پاسخ قطعی برای همه وجود ندارد، چرا که آمادگی جسمانی، وضعیت سلامت و شرایط بدنی افراد متفاوت است.» با این حال، به‌طور کلی اگر ضربان قلب از ۸۵ درصد حداکثر ضربان قلب پیش‌بینی‌شده بیشتر شود، می‌توان آن را بیش از حد بالا دانست. برای نمونه فردی که ۴۰ سال دارد، حداکثر ضربان قلب او ۱۸۰ خواهد بود. در نتیجه، اگر ضربان قلبش به بیش از ۱۵۳ برسد (۸۵ درصد ۱۸۰)، وارد منطقه‌ای شده است که احتمال خطر در آن افزایش می‌یابد.
دکتر هان پیشنهاد می‌دهد علاوه بر پیگیری عددی، به حس درونی خود نیز توجه کنید: «اگر بدن شما با علائمی مانند تهوع، سرگیجه، تنگی نفس یا درد قفسه سینه به شما هشدار می‌دهد، احتمالاً فشار زیادی به آن وارد کرده‌اید. این علائم معمولاً ظرف چند دقیقه ظاهر می‌شوند و نیازی نیست که حتماً به ساعت یا اپلیکیشن خود نگاه کنید تا متوجه این وضعیت شوید.»
واکنش مناسب به ضربان بالای قلب
اگر هنگام ورزش با چنین علائمی مواجه شدید، متخصصان توصیه می‌کنند که بلافاصله شدت تمرین را کاهش دهید و به‌آرامی به حالت نشسته یا درازکش بازگردید. نوشیدن آب نیز در این مرحله می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نکته مهم این است که هیچ عدد واحدی وجود ندارد که برای همه افراد به‌عنوان محدوده خطر در نظر گرفته شود. در حقیقت، بالا رفتن ضربان قلب در طول تمرین به‌خودی‌خود نشانه خوبی است و نشان می‌دهد قلب شما فعال و در حال کار است. اما چنانچه این افزایش ضربان با احساس ناخوشایندی همراه شد، بهتر است تمرین را متوقف کنید. همچنین اگر متوجه شدید که در حالت استراحت یا بدون ورزش کردن نیز دچار تپش شدید قلب می‌شوید، لازم است با پزشک مشورت کنید. این می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل قلبی یا متابولیک باشد که نیازمند بررسی بیشتر است.
در دنیای امروز که بسیاری از افراد از ابزارهای دیجیتال برای پایش وضعیت سلامت خود بهره می‌برند، آگاهی از مفهوم مناطق ضربان قلب و محدوده‌های ایمن آن اهمیتی دوچندان دارد. پوشیدنی‌های هوشمند می‌توانند اطلاعات دقیق و مفیدی درباره عملکرد قلب در اختیار ما بگذارند، اما تفسیر درست این داده‌ها و شنیدن صدای بدن همچنان نقش اصلی را ایفا می‌کند. رسیدن به یک ضربان بالا در تمرین نشانه‌ی تلاش است، اما اگر این فشار از حد بگذرد، می‌تواند به جای سود، آسیب به همراه داشته باشد. حفظ تعادل، شناخت بدن و واکنش صحیح، سه کلید طلایی برای ورزش ایمن و اثربخش هستند.
source