به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، در آستانه گرمای نفسگیر تابستان ۱۴۰۴ و تاثیر محدودیت‌های گاه و بیگاه برق بر زندگی، انقلابی خاموش در جریان است، آن هم با تصمیمات سخت و شجاعانه‌ای که مقامات عالی کشور گرفته‌اند تا برق ایران را نجات دهند، با انرژی خدادادی که نه تحریم می‌شود و نه تمام.
حال اتحاد ملی شکل گرفته است تا در این گردنه سخت، ساختن فردای کشور را به دست باد و خورشید بسپارند تا انرژی حرکت به سوی توسعه پایدار ایران را از دل آسمان و نسیم در کوتاه‌ترین زمان ممکن، به خانه‌ها، کارخانه‌ها و دل مردم برسانند و در این نبرد ملی با تاریکی، مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور، با عزم و حضوری بی‌واسطه سکان هدایت را در دست گرفته، آنچنان که درست در میانه تعطیلات نوروزی، با دعوت از متولی توسعه انرژی‌های پاک به دفترش، شخصاً پیگیر تزریق منابع مالی و زمان دقیق آغاز ساخت نیروگاه‌ها شده و مطمئن شود که روشنایی پایدار، نه در آینده‌ای دور که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به ایران بازمی‌گردد.
در این میان، سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) به عنوان معاونت متولی توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر در وزارت نیرو، با همۀ توان و امکانات و امیدی که از ارکان نظام تصمیم‌گیر کشور گرفته و با وجود چالش‌های دشوار پیش‌رو، به میدان آمده تا با کمک سیاست‌گذاری‌های حمایتی بالادستی در تسهیل و تشویق سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و مردمی، زمینه را برای توسعۀ انرژی‌های تجدیدپذیر در کشور فراهم کند.
حرکت انرژی پاک روی ریل سیاست‌های کلان؛ روایت ساتبا از نحوه توسعه ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی در تابستان ۱۴۰۴
محسن طرزطلب، معاون وزیر نیرو و رئیس ساتبا در گفت‌و‌گو‌های رسانه‌ای از مسیر دشوار، اما سرنوشت ساز توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر پرده برداشت تا روایتگر داستانی شود که چگونه می‌توان با کار شبانه روزی، ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه‌های خورشیدی را با همه موانع پیش رو در ۴ ماه ساخت؟ و یا ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را با کمک بخش خصوصی تا پایان سال به مدار رساند در حالیکه قانون برنامه هفتم توسعه، تکلیف ساخت ۱۲ هزار مگاواتی تا سال ۱۴۰۷ بر دوش ساتبا گذاشته است.
در قانون برنامه هفتم توسعه، برای نیروگاه‌های حرارتی، فسیلی و هسته‌ای، تکالیفی برعهده دولت گذاشته شد و بر این اساس رئیس جمهور با قدرت در تلاش است برنامه اعلام شده‌اش را در زمان مقرر، عملیاتی و در نتیجه با کمک نیروگاه‌های تجدیدپذیر، حرارتی جدید و نیز نیروگاه هسته‌ای به ظرفیت تولید برق اضافه کند، ضمن اینکه همزمان، هموطنان نیز باید مصرف را مدیریت کنند، چرا که هر قدر تولید توسعه یابد به پای رشد مصرف نخواهد رسید و رشد غیرعادی مصرف همانند اختاپوس اقدامات توسعه‌ای را می‌بلعد.
واقعیت داستان توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر این است که تا پیش از قانون برنامه هفتم توسعه، سهم انرژی‌های تجدید پذیر کمتر از ۱۱۰۰ مگاوات بود و طبق قانون برنامه باید به طور متوسط سالانه حدود ۲۴۰۰ تا ۲۵۰۰ مگاوات به ظرفیت نیروگاه‌ها اضافه می‌شد، در دو دهه گذشته میزان متوسط ورود به مدار نیروگاه‌های تجدیدپذیر سالانه ۵۰ مگاوات بوده که با توجه به اقدامات و ریل گذاری خوب دولت سیزدهم، هم اینک متوسط افزایش ظرفیت به صورت ماهانه به ۵۴ مگاوات رسیده که البته اگر روند به این شکل ادامه یابد باز هم به خواسته رئیس جمهور نمی‌رسیم.
نبرد ملی با تاریکی؛ روایت تلاش چهارساله برای ساخت ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر در ایران
در ابتدای دولت چهاردهم به دلیل افزایش ناترازی‌های برق ۱۸ هزار مگاواتی و پیش‌بینی ناترازی حدود ۲۴ هزار مگاواتی در سال جاری، این موضوع مطرح شد که می‌توان ناترازی‌های برق پیک روز را با نیروگاه‌های خورشیدی برطرف کرد، همچنین مطرح شد که اگر بتوان ۳۰ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی و بادی را در مدت حدود ۳ تا ۴ سال و تا انتهای فعالیت دولت چهاردهم ساخت، ناترازی‌های پیک برق در روز رفع خواهد شد.
۳۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر شامل ۲۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی، ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه بادی و حدود ۲۰۰ مگاوات نیروگاه زباله سوز درنظر گرفته شد و البته ساخت نیروگاه‌های برقابی و زمین گرمایی نیز در دستور کار قرار گرفت.
در این میان، ساخت نیروگاه‌های بادی به ظرفیت ۵۰۰۰ مگاوات هدف گذاری شده که به دلیل هزینه سرمایه گذاری ۲.۵ برابری نسبت به نیروگاه‌های خورشیدی و مدت زمان بیشتر ساخت، بخشی ار قرارداد‌های این هدفگذاری با سرمایه‌گذاران بخش خصوصی منعقد شده و این موضوع، به‌خصوص در منطقه خواف خراسان جنوبی و میل نادر سیستان و بلوچستان در حال پیگیری است.
معاون وزیر نیرو با تاکید بر اینکه ظرفیت ۳۰ هزار مگاوات هدفگذاری شده برای کشور به عنوان ظرفیت حداقلی در حال پیگیری است که باید سهم آن از تامین انرژی کشور از ۱.۷ درصد کنونی به حدود ۵ درصد برسد، ادامه داد: در کشور‌های توسعه یافته، ۳۰ درصد ظرفیت نصب شده به انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص یافته که این عدد در چین، ۵۰ درصد ظرفیت نصب شده را شامل می‌شود؛ کشور‌های دنیا در حال افزودن ظرفیت تجدیدپذیر‌ها به صورت صعودی هستند؛ به عنوان مثال ۲۱ درصد ظرفیت‌های منصوبه تجدیدپذیر‌های آلمان به نیروگاه‌های خورشیدی آلمان اختصاص دارد.
در آغاز کار، ساتبا در تلاش برای تحقق خواسته رئیس جمهور و توسعه ۳۰ هزار مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر به تشویق بخش خصوصی با تسهیلگری در مسیر فعالیت آن و رفع موانع تولید با کمک دستگاه‌های ذیربط پرداخت تا توسعه تجدیدپذیر‌ها صرفا توسط بخش خصوصی رقم بخورد.
حال همزمان با ساعت شنی تابستان که به سرعت در حال حرکت است، طرزطلب، برنامه زمان بندی فشرده‌ای برای ساخت نیروگاه‌های مقیاس کوچک تا بزرگ مقیاس درنظرگرفته است.
معاون وزیر نیرو در برنامه ۸ درصد صدا و سیما، برنامه ساتبا برای تلاش در جهت رفع بخشی از ناترازی برق تا پیک برق امسال را تشریح و اظهار کرد: هم اینک ظرفیت منصوبه نیروگاه‌های تجدیدپذیر ۱۷۱۰ مگاوات است و برنامه ریزی شده با وجود تاخیر در دریافت اعتبار و با امید به کاهش بروکراسی‌ها و رفع موانع تولید تا خردادماه ۴۰۰ مگاوات و نیز با همکاری پیمانکاران تا تیرماه ۱۰۰۰ مگاوات، در مردادماه ۸۰۰ مگاوات و شهریور ۱۲۰۰ مگاوات اضافه شود؛ امیدواریم تا پایان شهریور ماه، سرمان را بالا بگیریم و با افتخار بگوییم ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر و عمدتا نیروگاه خورشیدی داریم.
وی از برنامه‌ریزی برای تحقق ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر تا پایان سال با کمک بخش خصوصی و طبق زمان بندی انجام شده گفت و ادامه داد: ساتبا متعهد شده که با ۷۰۰۰ مگاوات ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر به کمک ناترازی بیاید والبته بخش خصوصی نیز اقدامات خوبی انجام داده و مطمین هستیم که عملیات اجرایی ساخت ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر نیز توسط بخش خصوصی آغاز می‌شود تا بتواند به کشور در پیک برق سال آینده کمک کند.
طرزطلب تصریح کرد: مشکل صنعت برق هم در پیک روز و هم در پیک شب است که اگر بتوانیم در پیک روز از نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت قابل توجه آن استفاده کنیم و از ظرفیت نیروگاه‌های برقابی در پیک شب استفاده کنیم، تعادل برقرار می‌شود.
واقعیت این است که ساخت۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی؛ داستانی از همکاری ملی و تلاشی مشترک میان دولت، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای عبور از تاریکی در روزگاری است که سایه ناترازی انرژی بر تابستان پیشِ‌رو سنگینی می‌کند و گرچه ممکن است تامین برق پایدار در تابستان امسال همچنان با چالش‌هایی همراه باشد، اما تلاش جمعی برای ساخت و راه‌اندازی هزاران مگاوات نیروگاه پاک، نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر است، چرا که این پروژه تنها یک پروژه فنی نیست؛ «پروژه همدلی» است، داستان مردمی که با سرمایه، دانش و اراده خود برای نجات تابستان ایران گرد هم آمده‌اند.
اما پیشرفت پروژه‌های نیروگاه‌های تجدیدپذیر چگونه محقق شد؟
به گفته طرزطلب، ساتبا می‌توانست بر طبق نقشش تنها نقش تسهیل گری را دنبال کند، ولی با اجبار و به دستور رئیس جمهور به موضوع ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر وارد شد و قرار شد آنها را پس از اتمام ساخت به بخش خصوصی واگذار کند، اما چرا؟
دولت چهاردهم نمی‌توانست بپذیرد مردم را در حال رنج کشیدن ببیند، چرا که قطع برق در استان‌هایی همچون خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان قابل تحمل نیست، بنابراین منتظر بخش خصوصی نماند آن هم با گرفتاری‌هایی که در کشور در حوزه تامین منابع مالی وجود داشت؛ ساتبا به عنوان مجری این پروژه تلاش کرد، خود آغازگر این فعالیت شود.
معاون وزیر نیرو تشریح کرد: برای توسعه نیروگاه‌های خورشیدی که توانایی ساخت آنها با هزینه کمتر نسبت به سایر انواع نیروگاه‌ها و در مدت کوتاه تری وجود داشت، نقاطی با همفکری اعضای ساتبا، شناسایی شد که نیازی به خطوط انتقال و پست توزیع و فوق توزیع نداشتند که دراین صورت با تامین منابع مالی برای سرمایه گذار می‌شد ظرف مدت کوتاهی، نیروگاه خورشیدی را به مدار رساند.
در نتیجه شرکت‌های توزیع برق و برق منطقه‌ای مامور شدند که این نقاط را به ساتبا معرفی کنند، حدود ۱۴۰۰ نقطه در کشور، شناسایی و بعد از بررسی کارشناسی،۱۰۰۰ نقطه برای احداث نیروگاه‌های خورشیدی ۳ مگاواتی انتخاب شد. برای این منظور تصمیم گرفته شد تجهیزات نیروگاهی به صورت مودلار (به معنای داشتن اجزای جداگانه و قابل تعویض)، خریداری و زیر فیدر‌ها (منبع تغذیه) نصب شود تا بخشی از ناترازی‌های برق جبران شود و در نتیجه این ایده از سوی دولت حمایت شد.
برای این منظور، پیمانکاران در ۳۱ استان کشور و ۷ کلان شهر ۸۵۶ نقطه نهایی و شناسایی شده را تحویل گرفتند و عملیات اجرایی ساخت ۳۰۰۰ مگاوات نیروگاه‌های خورشیدی ۳ مگاواتی آغاز شد. در این میان همچنین تصمیم به ساخت مزرعه‌های بزرگ خورشیدی گرفته شد و قرار شد دولت منابعی برای این موضوع درنظر بگیرد که البته با تاکید رئیس جمهور، از یک ماه و نیم گذشته منابعی در اختیار ساتبا قرار گرفته است.
از آنجا که ظرفیت تولید تجهیزاتی همچون پنل و اینورتر و … در کشور بیش از ۱۲۰۰ مگاوات نبود، ساتبا مجبورشد با اجازه رئیس جمهور و مراجع ذیربط و برای رفع ناترازی در کوتاه مدت اقدام به واردات تجهیزات نیروگاهی کند، بنابراین برای تسریع بخشیدن به کار، یک سری تجهیزات همچون سازه‌های فلزی از مسیر ریلی و با هزینه بیشتر وارد شد، ضمن اینکه مسیر ریلی چین به ایران هم با توسعه تجدیدپذیر‌ها نونوار خواهد شد.
معاون وزیر نیرو عنوان کرد: طبق وعده داده شده به رئیس جمهور و در صورت تخصیص به موقع منابع مالی به میزان ۱.۵ میلیارد دلار، تمام تجهیزات مورد نیاز ۷۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی شامل ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه در حال احداث و ۲۰۰۰ مگاوات تجهیزات نیروگاهی تا اوایل مردادماه وارد کشور می‌شود.
طرزطلب از عقیده رئیس جمهور گفت که اگر برق نباشد درآمد صادراتی وجود نخواهد داشت، بنابراین هر پولی نیاز است باید در اختیار وزارت نیرو قرار گیرد؛ برای تخصیص منابع ارزی نیاز بود مقررات اجازه دهد که در نتیجه آن خوشبختانه۲۰ درصد ۱.۵ میلیارد دلار مورد نیاز در اختیار ساتبا قرار گرفت.
رئیس ساتبا پیش بینی کرد ۲۰ هزار کانتینر چهل فوتی وارد کشور شود تا به ۸۵۶ نقطه در ۳۱ استان و در ساختگاه‌های نیروگاه‌های خورشیدی ارسال شوند.
طرزطلب ابراز امیدواری کرد وعده هایش در پایان شهریور تحقق یابد تا شرمنده مردم نشود و خاطرنشان کرد، هموطنان ایران در هفته‌های آتی، فرزندانشان را در همه شهرستان‌ها در حال نصب نیروگاه برای کمک به رفع ناترازی برق خواهند دید.
آنچه بسیار شفاف است، حرکت توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر با آغاز کار دولت چهاردهم و حمایت‌های همه جانبه و توجه خاص رئیس جمهور، تقویت و سبب استقبال بیشتر سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در این حوزه از ظرفیت‌های کیلووات تا مگاواتی نیروگاه‌های تجدیدپذیر شده است؛ برای پاسخ به این استقبال بی‌نظیر، ساتبا برای تشویق بیشتر سرمایه‌گذاران، بسته حدود ۱۴ بندی در موضوعاتی همچون زمین، بحث‌های زیست محیطی، تامین مالی، مسائل گمرکات و وزارت صمت و … تنظیم و آذرماه سال گذشته توسط دولت، ابلاغ شد تا فعالیت در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر تسریع شود.
معاون وزیر نیرو، اقدامات موثر ساتبا برای حمایت از بخش خصوصی و پروژه‌های مردمی را تشریح و تصریح کرد: توانستیم منابع درنظرگرفته شده را به عنوان اهرم توسعه، در اختیار بانک‌ها قرار دهیم و تسهیلات به پروژه‌های سامانه‌های خوشیدی کیلوواتی و نیروگاه‌های یک مگاواتی و دو مگاواتی بدهیم؛ تسهیلاتی نیز از ردیف اشتغالزایی تبصره ۱۸ بودجه سال قبل در اختیار ساتبا قرار گرفت که امروز فرایند را طی کرده است.
وی، محل تامین منابع مالی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، اعلام کرد و افزود: اعتباراتی نیز باید از منابع ارزی کشور پرداخت شود، چرا که در ردیف بودجه برای آن پیش بینی نشده است.
طرزطلب به نقل از پزشکیان می‌گوید که اگر برق نباشد درآمد صادراتی هم وجود نخواهد داشت، بنابرابن هر اعتباری نیاز است باید برای توسعه این بخش در اختیار وزارت نیرو قرار گیرد، در این صورت برای تخصیص منابع ارزی نیاز است مقررات اجازه دهد که در نتیجه آن خوشبختانه از این محل، اعتبار ارزی در اختیار ما قرار گرفته است.
به گفته معاون وزیر نیرو، بخش خصوصی می‌تواند از منابع صندوق توسعه ملی استفاده کند و مشکل اینجاست که وقتی سرمایه گذاران می‌خواهند تسهیلات دریافت کنند باید مسیر را از طریق بانک‌های عامل طی کنند؛ بانک‌های عامل نیز به دنبال دریافت وثایق مطمین هستند تا اصل و فرع پول برگردد؛ به عنوان مثال بانک از سرمایه گذار می‌خواهد در ازای ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری، ۸۰ میلیون دلار وثیقه دریافت کند که هیچ کجای دنیا چنین موضوعی وجود ندارد.
به عبارتی دیگر اگر بانک‌ها وثایقی به غیر از قرارداد‌های منعقده سرمایه گذار با ساتبا دریافت کند، اقدام سرمایه گذاران برای ادامه فعالیت در این زمینه دشوار می‌شود؛ وثیقه درخواست شده بانک‌ها شامل ملک و … است که در واقع امکان پذیر نیست.
طرزطلب پیشنهاد کرد، بانک‌های عامل قرارداد را به عنوان وثیقه قبول کنند و راهکار این است که با کمک بانک مرکزی، سازمان برنامه و بودجه، رئیس جمهور و وزارت نیرو، برنامه‌ای عملیاتی شود که برق تولیدی نیروگاه‌های جدیدالتاسیس در اختیار صندوق توسعه ملی قرار گیرد و صندوق مطمین شود که می‌تواند برق را در بازار بفروشد.
ساتبا در حال تلاش برای حل این مساله است؛ در همین راستا نامه‌ای به رئیس جمهور ارسال شده و رئیس جمهور هم با این موضوع موافق است؛ در تلاش برای دریافت اذن رهبری هستند که در صورت موافقت، صندوق توسعه ملی مالک برق تولیدی خواهد بود و متقاضیان موظف می‌شوند برق را فروخته و پول صندوق را بدهند در غیر این صورت صندوق مالک آن خواهد بود.
همزمان نیز بازار‌های مطمین برای توسعه سرمایه گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر در حال توسعه است تا سرمایه گذاران بیشتری بتوانند با اطمینان خاطر بیشتری به سرمایه گذاری بپردازند؛ آنچانکه معامله برق در تابلوی برق سبز بورس انرژی به هر کیلووات ۶۷۰۰ تومان رسیده است که پیش بینی می‌شود تا یک ماه آینده با توجه به رشد تقاضا، قیمت آن به بیش از ۱۰ هزار تومان خواهد رسید.
خیز بلند ایران برای ساخت ۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه‌های تا پایان تابستان ۱۴۰۴
در پایان باید خاطرنشان کرد؛ ساخت۵۰۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی، داستانی از همکاری ملی و تلاشی مشترک میان دولت، سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی برای عبور از تاریکی در روزگاری است که سایه ناترازی انرژی بر تابستان پیشِ‌رو سنگینی می‌کند و گرچه ممکن است تامین برق پایدار در تابستان امسال همچنان با چالش‌هایی همراه باشد، اما تلاش جمعی برای ساخت و راه‌اندازی هزاران مگاوات نیروگاه پاک، نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر است، چرا که این پروژه تنها یک پروژه فنی نیست؛ «پروژه همدلی» است، داستان مردمی که با سرمایه، دانش و اراده خود برای نجات تابستان ایران گرد هم آمده‌اند؛ و رئیس جمهور مردمی که به صورت مستمر و هفتگی پروژه‌های توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر را دنبال می‌کند به رئیس ساتبا تاکید کرده است، پروژه‌ها در زمان خودش انجام شود تا کام مردم از ثمره خدمت با تاخیر، تلخ نشود و معاون وزیر نیرو که با تلاشی شبانه‌روزی برای توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر می‌کوشد؛ تلاشی که اگر به‌موقع نتیجه دهد، شهد آن کام مردم را شیرین خواهد کرد.
انتهای پیام/
source