اروپایی‌های باستان دارای پوست، چشم و موی تیره بودند

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که بیشتر اروپایی‌های ماقبل تاریخ تا عصر آهن، یعنی حدود ۳ هزار سال قبل، پوست، مو و چشمان تیره‌ای داشته‌اند. 

به‌گزارش ایلنا به نقل از لایوساینس، تحقیقات جدید نشان می‌دهد که اکثر اروپایی‌های باستان تا ۳ هزار سال پیش، پوست، چشم و موی تیره داشته‌اند. دانشمندان در مطالعات ژنتیک مشخص کرده‌اند که ژن‌هایی که باعث روشن‌تر شدن پوست، مو و چشم‌ها می‌شوند، تنها حدود ۱۴۰۰۰ سال پیش، در اواخر دوران پارینه سنگی – که با نام «عصر حجر قدیم» شناخته می‌شود در میان اروپایی‌های اولیه پدیدار شده است. 

«سیلویا گیروتو»، پژوهشگر و متخصص ژنتیک در دانشگاه فرارا در ایتالیا درخصوص این تحقیقات گفت: پوست روشن‌تر ممکن است برای اروپایی‌ها یک مزیت تکاملی داشته باشد، زیرا به آن‌ها این امکان را می‌داد که در نور خورشید ضعیف‌تر اروپا، ویتامین D بیشتری که برای سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات لازم است دریافت کنند. اما به نظر نمی‌رسد رنگ چشم روشن‌تر «مثلا آبی یا سبز» مزایای تکاملی عمده‌ای داشته باشد بنابراین ظهور آن ممکن است ناشی از شانس یا انتخاب جنسی باشد. 

بر اساس تحقیقات صورت گرفته، گیروتو و همکارانش ۳۴۸ نمونه از DNA باستانی را از مکان‌های باستان‌شناسی در ۳۴ کشور اروپای غربی و آسیا مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. 

قدیمی‌ترین نمونه، مربوط به ۴۵۰۰۰ سال پیش، از فردی با نام اوست‌ایشیم بود که در سال ۲۰۰۸ در منطقه رودخانه ایرتیش در غرب سیبری کشف شد. همچنین نمونه DNA با کیفیت بالای دیگر از فرد SF12 تقریبا ۹۰۰۰ساله از سوئد به دست آمد. هر چند بسیاری از نمونه‌های قدیمی‌تر به شدت تخریب شده و از بین رفته‌اند با این حال محققان با استفاده از «استنباط فنوتیپ احتمالی» و سیستم HIrisPlex-S که می‌تواند رنگ چشم، مو و پوست را از یک نمونه DNA ناقص پیش‌بینی کند، رنگدانه‌های آن افراد را تخمین زده‌اند. 

گیروتو می‌گوید، دیرین‌– انسان‌شناسان بر این باورند، اولین انسان‌های خردمند (هومو ساپینس) بین ۵۰ تا ۶۰ هزار سال پیش در اروپا بوده‌اند به‌این معنا که آن‌ها چندان از اجداد انسان مدرن خود در آفریقا دور نبودند. در نتیجه، اروپایی‌های اولیه در ابتدا فقط ژنتیک پوست، مو و چشم تیره داشتند که به صدها ژن به هم پیوسته متکی بوده است. 

او گفت: حتی پس از آنکه صفات سبک‌تر حدود ۱۴۰۰۰ سال پیش در اروپا پدیدار شدند، آن‌ها فقط به صورت پراکنده در افراد ظاهر می‌شدند تا اینکه در زمان‌های نسبتا اخیر حدود ۳۰۰۰ سال پیش به‌طور کامل پدیدار شد. 

گیروتو گفت، مطالعه جدید نشان داد که فراوانی افراد با پوست تیره در بخش‌هایی از اروپا تا عصر مس (که به دوره مس سنگی نیز معروف است و حدود ۵۰۰۰ سال پیش در اروپا آغاز شده) هنوز بالا بوده است و در برخی مناطق، پوست تیره رواج داشته است. 

به اعتقاد پژوهشگران، چشمان روشن نیز از ۱۴۰۰۰ تا ۴۰۰۰ سال پیش در میان مردم شمال و غرب اروپا پدیدار شد، اگرچه در آن زمان موهای تیره و پوست تیره هنوز غالب بودند. با این حال، موارد استثنا نیز وجود دارد. یک تجزیه و تحلیل ژنتیکی در سال ۲۰۲۴ نشان داد که یک پسر ۱ساله که حدود ۱۷۰۰۰ سال پیش در اروپا زندگی می‌کرد، پوست تیره، موهای تیره و چشمان آبی داشت. 

گیروتو گفت، به نظر می‌رسد که اساس ژنتیکی پوست روشن‌تر تقریباً همزمان با چشم‌های روشن‌تر در سوئد پدیدار شده است، اما در ابتدا نسبتاً نادر بود. 

محققان همچنین از یک «افزایش» آماری در میزان بروز رنگ چشم روشن در این زمان خبر دادند که نشان می‌دهد چشم‌های آبی یا سبز در آن زمان نسبت به قبل یا بعد از آن شایع‌تر بوده‌اند. 

کارلس لالوئزا فاکس، متخصص دیرینه‌ژنتیک در مؤسسه زیست‌شناسی تکاملی بارسلونا که متخصص رنگدانه‌های اولیه اروپایی است به لایوساینس گفت: «جای تعجب بود که فهمیدیم برخی از افراد اروپایی ژن‌های مربوط به رنگدانه‌های تیره‌تر را تا عصر آهن به ارث برده‌اند، که از نظر ژنتیکی نسبتاً جدید محسوب می‌شود.» 

او افزود: در حالی تحقیقات جدید ظهور ویژگی‌هایی مانند پوست، مو و چشم‌های روشن‌تر را نشان می‌دهد، دلایلی که این ویژگی‌ها می‌توانستند به یک مزیت تکاملی تبدیل شوند، هنوز به خوبی درک نشده است.