گزارش رویترز از تحرکات داعش برای بازگشت مجدد به سوریه و عراق

شفقنا – رهبران خاورمیانه‌ای و متحدان غربی آن‌ها هشدار داده‌اند که داعش ممکن است از سقوط بشار اسد بهره‌برداری کرده و برای بازگشتی دوباره به سوریه و عراق – دو کشوری که زمانی تحت اشغال این گروه تروریستی بود – اقدام کند.

به گزارش سرویس ترجمه شفقنا به نقل از رویترز، بنا بر اظهارات بیش از ۲۰ منبع، شامل مقامات امنیتی و سیاسی از سوریه، عراق، ایالات متحده آمریکا و اروپا، و همچنین دیپلمات‌های منطقه‌ای، داعش دقیقاً در حال تلاش برای احیای خود در سوریه و عراق است. این گروه تروریستی در هر دو کشور شروع به فعال‌سازی دوباره نیروهایش کرده، اهداف جدیدی را شناسایی نموده، تسلیحات توزیع کرده و تلاش‌های خود در زمینه جذب نیرو و تبلیغات را شدت بخشیده است.

با این حال، نتایج این تلاش‌ها تاکنون محدود به نظر می‌رسد. مأموران امنیتی در سوریه و عراق که سال‌هاست تحرکات داعش را زیر نظر دارند، به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که امسال دست‌کم دوازده طرح عمده این گروه تروریستی را خنثی کرده‌اند.

نمونه‌ای از این موارد در ماه دسامبر – ماهی که اسد از قدرت کنار رفت – رخ داد.

هنگامی که شورشیان در حال پیشروی به سمت دمشق بودند، فرماندهان داعش که در نزدیکی رقه – پایتخت سابق این گروه تروریستی در سوریه – پنهان شده بودند، دو فرستاده به عراق اعزام کردند. به گفته پنج مقام ضدتروریسم عراق، این فرستادگان حامل دستورالعمل‌های شفاهی برای هواداران این گروه بودند تا حملاتی را آغاز کنند. اما این دو نفر در دوم دسامبر، هنگام عبور از یک ایست بازرسی در شمال عراق، بازداشت شدند.

یازده روز بعد، نیروهای امنیتی عراق با استفاده از اطلاعاتی که از این دو فرستاده به دست آمده بود، توانستند یک بمب‌گذار انتحاری داعش را از طریق تلفن همراهش در یک رستوران شلوغ در شهر شمالی داقوق ردیابی کنند. به گفته مقامات، این نیروها قبل از آن‌که فرد بتواند کمربند انفجاری‌اش را منفجر کند، او را به ضرب گلوله از پای درآوردند.

سرهنگ عبدل‌عامر البیاتی از لشکر هشتم ارتش عراق که در این منطقه مستقر است، گفت: این حمله ناکام، تردید ما درباره داعش را تأیید کرد.

او افزود: عناصر داعش پس از سال‌ها پنهان‌شدن، به واسطه هرج‌ومرج در سوریه، شروع به فعالیت مجدد کرده‌اند.»

با این حال، شمار حملاتی که داعش مسئولیت آن‌ها را بر عهده گرفته، پس از سقوط اسد کاهش یافته است.

براساس داده‌های گروه اطلاعاتی SITE که فعالیت‌های آنلاین شبه‌نظامیان را رصد می‌کند، داعش در پنج ماه اول سال ۲۰۲۵ مسئولیت ۳۸ حمله در سوریه را بر عهده گرفته است. این رقم در صورت ادامه روند کنونی، تا پایان سال به حدود ۹۰ حمله خواهد رسید که تقریباً یک‌سوم حملات سال گذشته خواهد بود.

در عراق، که خاستگاه اصلی داعش محسوب می‌شود، این گروه در پنج ماه نخست ۲۰۲۵ تنها مسئولیت چهار حمله را بر عهده گرفته است، در حالی‌که این رقم در کل سال گذشته ۶۱ حمله بود.

دولت سوریه که اکنون توسط رئیس جمهور خودخوانده و موقت خود، احمد الشرع—که زمانی عضو گروه‌های ترویستی بود—هدایت می‌شود، به پرسش‌ها درباره فعالیت‌های داعش پاسخی نداد. وزیر دفاع سوریه، مرحف ابوقصره، در ژانویه به رویترز گفته بود که این کشور در حال توسعه تلاش‌های اطلاعاتی خود است و نهادهای امنیتی با هر تهدیدی مقابله خواهند کرد.

یک مقام وزارت دفاع آمریکا و سخنگوی نخست‌وزیر عراق نیز اظهار داشتند که اعضای باقی‌مانده‌ داعش در سوریه و عراق به‌طور قابل‌توجهی تضعیف شده‌اند و دیگر توانایی کنترل هیچ منطقه‌ای را ندارند، زیرا از آخرین دژ خود در سال ۲۰۱۹ توسط ائتلاف تحت رهبری آمریکا و هم‌پیمانان محلی‌اش بیرون رانده شده‌اند.

یک سخنگوی عراقی، صباح النعمان، انجام عملیات پیشگیرانه را عامل مهار این گروه عنوان کرد. ائتلاف بین‌المللی و شرکای محلی پس از سقوط اسد با حملات هوایی و یورش‌ها، مخفیگاه‌های شبه‌نظامیان را هدف قرار دادند. نُعمان گفت که در این عملیات‌ها، «عناصر تروریستی» کشته یا دستگیر شدند و همچنین مانع از سازماندهی مجدد آن‌ها و اجرای عملیات تروریستی گردید.

وی افزود که عملیات‌های اطلاعاتی عراق نیز با بهره‌گیری از پهپادها و فناوری‌های دیگر دقیق‌تر شده‌اند.

داعش در اوج قدرت خود بین سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷، حدود یک‌سوم از خاک سوریه و عراق را در کنترل داشت و با خشونت‌های هولناک، شهرتی جهانی یافت.

هیچ‌یک از مقامات مصاحبه‌شده با رویترز احتمال تکرار چنین وضعیتی را جدی ندانستند، اما هشدار دادند که نباید این گروه را دست‌کم گرفت، زیرا ثابت کرده «دشمنی سرسخت و توانا در بهره‌برداری از خلأهای قدرت» است.

برخی از مقامات محلی و اروپایی نگران آن هستند که جنگجویان خارجی برای پیوستن به گروه‌های تروریستی به سوریه سفر کنند. دو مقام اروپایی به رویترز گفتند که برای نخستین بار در سال‌های اخیر، دستگاه‌های اطلاعاتی توانسته‌اند شمار اندکی از جنگجویان مظنون خارجی را که در ماه‌های اخیر از اروپا به سوریه رفته‌اند، شناسایی کنند. هرچند آن‌ها نتوانستند تأیید کنند که آیا این افراد توسط داعش جذب شده‌اند یا گروهی دیگر.

پیشروی داعش در زمانی حساس برای الشرع اتفاق می‌افتد، در حالی که او تلاش می‌کند کشوری متفاوت را متحد کند و گروه‌های شورشی سابق را پس از سیزده سال جنگ تحت کنترل دولت درآورد.

تصمیم غیرمنتظره دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در ماه گذشته برای لغو تحریم‌ها علیه سوریه، به‌طور گسترده به‌عنوان پیروزی برای حاکم جدید سوریه تلقی شد؛ فردی که زمانی شاخه‌ای از القاعده را هدایت می‌کرد و سال‌ها با داعش جنگیده بود. اما برخی از تندروها از تلاش‌های الشرع برای جلب نظر دولت‌های غربی انتقاد کردند و ابراز نگرانی کردند که او ممکن است به خواسته‌های آمریکا برای اخراج جنگجویان خارجی و عادی‌سازی روابط با اسرائیل تن دهد.

داعش با بهره‌گیری از این اختلافات، در یکی از شماره‌های اخیر نشریه آنلاین خود، دیدار با ترامپ را محکوم کرد و از جنگجویان خارجی در سوریه خواست تا به صفوف آن بپیوندند.

در نشست ۱۴ می در عربستان سعودی، ترامپ از الشرع خواست تا در جلوگیری از بازگشت داعش همکاری کند؛ زیرا آمریکا قصد دارد نیروهای خود در سوریه را کاهش دهد—اقدامی که ممکن است شمار تقریباً ۲۰۰۰ نفری نظامیان آمریکایی را تا پایان سال به نصف برساند.

کاهش نیروهای آمریکا نگرانی متحدان واشنگتن را افزایش داده است؛ این دلواپسی وجود دارد که داعش بتواند راهی برای آزادسازی حدود ۹۰۰۰ جنگجو و اعضای خانواده‌شان، از جمله اتباع خارجی، که در زندان‌ها و اردوگاه‌هایی تحت مراقبت نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) نگهداری می‌شوند، پیدا کند. نیروهای دموکراتیک سوریه اعلام کرده‌اند که از زمان سقوط اسد تاکنون دست‌کم دو تلاش برای فرار از زندان انجام شده است.

سه روز پس از دیدار ترامپ با الشرع، سوریه اعلام کرد که پناهگاه‌های داعش را در دومین شهر بزرگ کشور، حلب، هدف حمله قرار داده و سه تن از اعضای داعش را کشته، چهار نفر را بازداشت و تسلیحات و یونیفرم‌هایی را ضبط کرده است.

یک مقام دفاعی دیگر آمریکا و دو مقام سوری به رویترز گفته‌اند که ایالات متحده در موارد محدودی با دمشق تبادل اطلاعات داشته است.

انتظار می‌رود که عملیات ائتلاف در عراق تا سپتامبر به پایان برسد. اما یک مقام دیگر آمریکایی گفت بغداد پس از سقوط اسد، در محافل خصوصی علاقه خود را به کُندکردن روند خروج حدود ۲۵۰۰ نیروی آمریکایی از عراق ابراز کرده است.

سازمان ملل تخمین می‌زند که داعش بین ۱۵۰۰ تا ۳۰۰۰ جنگجو در دو کشور (سوریه و عراق) دارد. با این حال، طبق داده‌های گروه SITE، شاخه‌های فعال‌تر آن اکنون در قاره آفریقا حضور دارند.

یکی از مقامات نظامی ارشد ایالات متحده در ماه آوریل اعلام کرد که ارتش آمریکا باور دارد که رهبر مخفی داعش، عبدالقادیر مومین، کسی است که شاخه سومالی این گروه را هدایت می‌کند.

با این حال، ریتا کاتز، مدیر گروه SITE، در مورد کاهش حملات داعش در سوریه هشدار داد و آن را نشانه ضعف ندانست. او گفت: بسیار محتمل‌تر است که داعش وارد مرحله بازتنظیم راهبردی شده باشد.

به گفته سه منبع امنیتی و سه مقام سیاسی سوری که با رویترز گفت‌وگو کرده‌اند، داعش از زمان سقوط اسد اقدام به فعال‌سازی سلول‌های مخفی، شناسایی اهداف بالقوه و توزیع اسلحه، صداخفه‌کن و مواد منفجره کرده است.

همچنین طبق گفته منابع امنیتی، این گروه برخی از جنگجویان خود را از بیابان سوریه – منطقه‌ای که هدف حملات هوایی ائتلاف قرار دارد – به شهرهایی مانند حلب، حمص و دمشق منتقل کرده است.

انس خطاب، وزیر کشور سوریه، هفته گذشته در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی دولتی الاخباریه گفت: از میان چالش‌هایی که با آن روبه‌رو هستیم، داعش در صدر قرار دارد.

علی الساعدی، مشاور نیروهای امنیتی عراق، به رویترز گفت که در عراق، نظارت‌های هوایی و منابع اطلاعاتی زمینی افزایش فعالیت داعش را در کوه‌های حمرین در شمال این کشور – که مدتی طولانی پناهگاه این گروه بود – و در امتداد جاده‌های کلیدی ثبت کرده‌اند.

مقام‌های عراقی بر این باورند که داعش مقادیر زیادی از تسلیحات به جا مانده از نیروهای اسد را به تصرف خود درآورده و نگران‌اند که برخی از این سلاح‌ها به داخل عراق قاچاق شوند.

فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق، گفت که بغداد در خصوص داعش با دمشق در تماس است. او در ژانویه به رویترز گفته بود که این گروه در حال رشد است و به مناطق بیشتری نفود می‌کند.

او افزود: امیدواریم که سوریه در وهله اول با ثبات شود و به محل تجمع تروریست‌ها، خصوصاً داعش، تبدیل نشود.

این خبر را در رویترز ببینید.