شایانیوز– در اقدامی که بسیاری آن را «غیرمنتظره» و برخی دیگر «کاملاً طبیعی» دانستند، آیت الله احمد جنتی بار دیگر در سمت دبیری شورای نگهبان ابقا شد.
پس از ابقای سه تن از اعضای فقها توسط رهبر انقلاب و انتخاب سه نفر از اعضای حقوقدان توسط مجلس شورای اسلامی، جلسه‌ای در شورای نگهبان برگزار شد و اعضا به انتخاب هیئت رئیسه پرداختند. طی انتخاب آنها احمد جنتی برای یک سال دیگر دبیر این شورا باقی ماند. او هم اکنون حدود 99 سال دارد و تا آستانه صد سالگی متصدی این مقام خواهد بود.
اما چرا ابقای احمد جنتی تا این اندازه مهم و بحث‌برانگیز است؟
آیت‌الله جنتی: ستون فقرات شورای نگهبان
آیت‌الله جنتی (متولد ۴ اسفند ۱۳۰۵؛ حدوداً ۹۹ ساله) از سال ۱۳۵۹ عضو شورای نگهبان بوده، از ۱۳۷۱ دبیر آن شد و در عین حال نماینده مجلس خبرگان نیز بوده است . سابقه چهل ساله او نشان دهنده تجربۀ گسترده در دستیابی به جایگاه حقوقی و دینی است؛ با این حال منتقدان می‌گویند در عصری که نهادهای حساس به چابکی فکری نیاز دارند، حضور فردی با این سن می‌تواند نشان دهندۀ ضعف ساختاری و مقاومت در برابر چرخش نخبگان و نوآوری سیاسی باشد.
مواردی از اوج قدرت او در هدایت شورای نگهبان و رد صلاحیت چهره‌هایی چون علی لاریجانی نشان از جایگاه نافذش دارد.
ساختار شورای نگهبان
شورای نگهبان نهاد ۱۲ نفره‌ای است که شش عضو آن فقها هستند و با حکم مستقیم رهبری منصوب می‌شوند، و شش نفر دیگر حقوق‌دانانی هستند که با پیشنهاد قوه قضائیه و رأی مجلس شورای اسلامی انتخاب می‌شوند. این شورا سه نقش کلیدی دارد: بررسی دائمی قوانین مصوب مجلس، قابلیت وتوی آنها، نظارت بر تمامی انتخابات و صلاحیت‌سنجی نامزدهای تمامی انتخابات‌ها.
جنتی به عنوان دبیر، هدایت جلسات حساس را برعهده دارد و در فرآیند رد یا تأیید صلاحیت‌ها نقشی کلیدی ایفا می‌کند؛ کاری که منتقدان آن را مخل انتخابات آزاد و عاملی برای حذف رقابت مشروع سیاسی دانسته‌اند. او در حقیقت یکی از کلیدی‌ترین نهادهای سیاسی را کنترل می‌کند و تصمیم گیرنده اصلی است؛
این واقعیت، در ترکیب با سن وی، نشان دهندۀ خودمحوری نهادی و باز نبودن ساختار برای جایگزینی نسل‌ها است.
نمونه‌های مشابه در جهان، سیاستمداران سالخورده و بقا در قدرت
بقای سیاستمداران کهنسال در رأس قدرت، پدیده‌ای نادر ولی نه چندان بی‌سابقه در دنیاست. چند نمونه قابل توجه را ببینیم:
رابرت موگابه، رئیس‌جمهور زیمبابوه، تا سن ۹۳ سالگی بر سر قدرت باقی ماند.
پاپ بندیکت شانزدهم تا سن ۸۵ سالگی رهبری کلیسای کاتولیک را بر عهده داشت.
جو بایدن، رئیس‌جمهور قبلی آمریکا، هنگام آغاز دوره ریاست‌جمهوری‌اش ۷۸ سال داشت و اکنون (۲۰۲۵) حدود ۸۳ سال سن دارد.
ماهاتفیر محمد، نخست وزیر مالزی، در ۹۲ سالگی بار دیگر نخست وزیر شد.
اما تفاوت این موارد با جنتی در آن است که همگی یا در دوره‌ای از قدرت کناره گرفتند، یا جایگاه‌شان با انتخابات مستقیم مردم تثبیت شده بود. ماندن فردی نزدیک به صد سال در جایگاهی انتصابی، در سیستمی که ادعای کارآمدی و جوان‌گرایی دارد، کمتر مسبوق به سابقه است.
موافقان چه می‌گویند؟
تجربه بی‌بدیل: جنتی سال‌ها در دل ساختار حقوقی-شرعی جمهوری اسلامی نقش ایفا کرده و به گفته حامیانش، شناختی عمیق از فقه و قانون اساسی دارد.
ثبات سیاسی و ایدئولوژیک: در نگاه برخی اصول‌گرایان، جنتی نماد وفاداری مطلق به ولایت فقیه و مانعی در برابر نفوذ جریان‌های غرب‌گرای داخلی است.
رأی‌گیری شورایی: آنها معتقدند اعضای شورای نگهبان به شکل جمعی و قانونی، بار دیگر او را برای دبیری برگزیده‌اند و این نشانه اعتماد به کارآمدی اوست.
از نظر آنان، محافظه‌کاری در شورای نگهبان ضد ناامنی و عامل عقلانیت قانونی است.
مخالفان چه موضعی دارند؟
اینان نظرات انتقادی‌تری دارند:
می‌گویند حضور فردی در سن بالا و با شتاب کند فعالیت، موجب فقدان انرژی در بافتار سیاسی کشور می‌شود.
تأکید می‌کنند چرخش نخبگان شرط حیاط نهادهای انتخاباتی است و نادیده گرفتن آن به معنای خود تحریمی سیاسی است.
بسیاری معتقدند که این رویکرد و این انتخاب، توانایی شورای نگهبان را در تحلیل مسائل نوین دچار شکنندگی کرده و امید به اصلاح و نوسازی را به تأخیر می‌اندازد.
ابقای جنتی نمونه‌ای شاخص از ساختاری است که بیشتر به حفظ «وفاداری، تجربه و محافظه‌کاری» بها می‌دهد تا به چابکی، نوآوری و گذار نسل‌ها. این رویکرد، نشان دهندۀ تمایل به استمرار سبک تصمیم‌گیری محافظه‌کارانه و مقاومت در برابر تغییر در نهادهایی است که مسیر انتخابات و قانون‌گذاری را تعیین می‌کنند.
source