پشت پرده رابطه روسیه و اسرائیل

فرارو- محمد حسن خلیلی؛ دوشنبه شب بود که رسانه‌های اسرائیلی نظیر «تایمز اسرائیل» و نشریه «یدیعوت آحارونوت» از تماس تلفنی نتانیاهو با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه خبر دادند. 

گفت‌وگوی تلفنی پوتین و نتانیاهو

به گزارش فرارو، بنابر اعلام پایگاه خبری «تایمز اسرائیل»، کاخ کرملین اعلام کرده است پوتین در این گفت‌وگوی تلفنی با «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل که روز دوشنبه انجام شد، تحولات مختلف خاورمیانه از جمله خشونت‌های فرقه‌ای در سوریه و نیز برنامه هسته‌ای ایران را مورد بحث و بررسی قرار داد. 

بنابر این گزارش پوتین در این تماس تلفنی بر یکپارچگی سرزمینی سوریه تأکید کرد. اظهارات پوتین پس از آن بیان می‌شد که خشونت‌های فرقه‌ای در شهر سویدای سوریه که اکثریت آن را دروزی‌ها شکل می‌دهند، در اوایل ماه جاری میلادی سبب شد اسرائیل در امور داخلی سوریه مداخله کرده و اهداف نظامی سوریه را در هردوشهر سویدا و دمشق هدف قرار دهد. 

پوتین همچنین در طول گفت‌وگوی خود با نتانیاهو، بار دیگر پیشنهاد کرد تا در زمینه مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران که با حمله اسرائیل به ایران متوقف شده بود، میانجی‌گری کند. با این حال به نوشته تایمز اسرائیل جزئیات این تماس از سوی دفتر بنیامین نتانیاهو منتشر نشده است. 

همچنین طبق گزارش نشریه اسرائیلی یدیعوت آحارونوت، این، سومین باری است که در دو ماه و نیم گذشته پوتین و نتانیاهو با همدیگر صحبت می‌کنند. 

اندیشکده چتم هاوس: روابط اسرائیل با روسیه پیچیده، اما راهبردی است

«اندیشکده چتم هاوس» که اندیشکده‌ای معتبر و معروف در سطح بین‌المللی به شمار می‌رود و در لندن مستقر است، در مقاله‌ای به قلم «کسنیا سوتلووا» (Ksenia Svetlova) عضو همکار در برنامه خاورمیانه و شمال آفریقای این اندیشکده که به تاریخ ۲۱ مارس ۲۰۲۵ (اول فروردین ۱۴۰۴) رابطه اسرائیل و روسیه را پیچیده، اما راهبردی توصیف کرده است. 

در مقاله این اندیشکده آمده است، اسرائیل پیوسته سیاست ابهام راهبردی را در زمینه روسیه دنبال کرده است؛ حتی این امر پس از فوریه ۲۰۲۲ که روسیه به اوکراین حمله کرد، ادامه یافت. زمانی که بیشتر کشورهای غربی تحریم های جامعی را [علیه روسیه] بکار بستند، اسرائیل پاسخی سنجیده را برگزید و رابطه همکاری با روسیه را حفظ کرد. 

در بخش دیگری از مقاله اندیشکده چتم هاوس با اشاره به تحولات سوریه آمده است: تحولات اخیر نشان می‌دهد اسرائیل نه تنها در حال حفظ رابطه خود با روسیه است، بلکه آن را تقویت نیز می‌کند. بنابر گزارش‌ها، مقامات اسرائیلی با سران واشینگتن لابی کرده‌اند تا پایگاه‌های روسیه در سوریه حفظ شود. این کار نیز بدین خاطر از سوی اسرائیل انجام شده تا در ارتباط با نفوذ ترکیه بر سوریه پس از سقوط اسد توازن ایجاد شود؛ همچنانکه اسرائیل حضور منطقه‌ای مداوم روسیه را ارزشمند می‌بیند. همچنین اعزام «رومن گافمن» به مسکو برای مذاکره در این خصوص، جدیتی را که رویکرد اسرائیل در ارتباط با روسیه دارد، آشکار می‌سازد. 

با این حال، مقاله اندیشکده چتم هاوس به ایران که می‌رسد، می‌گوید: مسکو یک توانایی از خود نشان داده که می‌تواند رابطه‌اش را مجزا کند؛ به طوری که در عین حالی که رابطه خود را با اسرائیل حفظ کرده، همزمان رابطه‌اش با تهران را عمیق کند. 

اندیشکده بروکینگز: پوتین در کنار زوجی یهودی بزرگ شد

اما جدای از مسائل راهبردی، اندیشکده آمریکایی بروکینگز در مقاله‌ای با عنوان «نقش روسیه در بحران غزه و اسرائیل» چیست؟ که به تاریخ ۳۱ ژانویه ۲۰۲۴ (۱۱ بهمن ۱۴۰۲) منتشر شده، به نکات جالبی در خصوص شخص ولادیمیر پوتین اشاره کرده است. 

این مقاله در ابتدا با اشاره به سیاست اتحاد جماهیر شوروی سابق در ممانعت از خروج یهودیان این کشور می‌نویسد: پس از فروپاشی شوروی محدودیت‌ها در خروج از کشور برای یهودیان برداشته شد و موجی از مهاجران یهودی از روسیه و دیگر کشورهایی که پیشتر جزو اتحادیه جماهیر شوروی بودند، به اسرائیل، آمریکا و اروپا رفتند. 

این اندیشکده در ادامه می‌نویسد: تا سال ۲۰۰۰ و تا زمانی که ولادیمیر پوتین بر سر کار بیاید، بیش از یک میلیون اسرائیلی به نوعی دارای میراثی از اتحاد جماهیر شوروی سابق بودند و بسیاری از آن‌ها به روسی تکلم می‌کردند. با گذر زمان، پوتین این جمعیت را به عنوان فرصتی برای روسیه تلقی کرد؛ چرا که او نیز دارای ارتباطاتی با خانواده‌های یهودی بود. پوتین در لنینگراد (که بعدا سن پترزبورگ نام گرفت) بزرگ شد و کودکی خود را در دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی پس از جنگ جهانی در آنجا گذراند. او در آپارتمانی اشتراکی رشد یافت و در بیوگرافی که تقریبا از سوی خود او نوشته شده، در خصوص یک زوج یهودی صحبت کرده که به نوعی پدر و مادر بالفعل او شده بودند؛ چرا که پدر و مادر واقعی او همیشه سرکار بودند. 

پوتین همچنین در زندگی نامه خود از معلم مورد علاقه‌اش صحبت می‌کند که به او آلمانی یاد می‌داد و او نیز یهودی بود و بعدا به اسرائیل مهاجرت کرد. 

روابط اقتصادی روسیه و اسرائیل

روسیه و اسرائیل مبادلات زیادی نیز در زمینه تجاری با همدیگر دارند. بنابر مقاله‌ای که در تاریخ هفتم اوریل ۲۰۲۵ (۱۸ فروردین ۱۴۰۴) در مجله «مرکز مطالعات امنیت ملی» دانشگاه علوم کاربردی رامایای هند (Ramaiah University of Applied Sciences) منتشر شده، روابط دوجانبه میان اسرائیل و روسیه از زمان فروپاشی شوروی سابق در سال ۱۹۹۱ به شکلی چشمگیر افزایش یافته؛ به طوری که بر اساس اعلام بانک اسرائیل در سال ۲۰۲۲، این رقم به حدود سالانه ۵ میلیارد دلار می‌رسد. این در حالی است که میزان تجارت میان اسرائیل و روسیه در سال ۱۹۹۱ تنها حدود ۷۰ میلیون دلار بود. این رقم اما ظرف ۵ سال یعنی تا سال ۱۹۹.۹ برابر شد و به رقم ۶۵۰ میلیون دلار رسید و از آن زمان به بعد، اسرائیل و روسیه موفق شدند تا رابطه اقتصادی راهبردی خود را حفظ کنند.