بانک توسعه تعاون در آستانه هفدهمین سال فعالیت؛ از عدالت مالی تا چشم‌انداز نوین توسعه‌ای

رویداد ۲۴| اکنون که بانک وارد هفدهمین سال حیات خود می‌شود، پرسش کلیدی این است: آیا توانسته میان اهداف اقتصادی و اجتماعی توازن برقرار کند و آینده آن به چه تصمیماتی گره خورده است؟

آغاز متفاوت یک مأموریت

۱۵ مرداد ۱۳۸۹، بانک توسعه تعاون با هدفی متمایز آغاز به کار کرد؛ فاصله‌گیری از منطق صرفاً تجاری و تمرکز بر پشتیبانی مالی از بخش تعاون به‌عنوان بازوی عدالت اجتماعی و ابزار مشارکت مردم در اقتصاد. این رویکرد موجب شد از ابتدا حمایت از کسب‌وکار‌های خرد، تعاونی‌های محلی و ایجاد زیرساخت برای اشتغال پایدار در دستور کار قرار گیرد.

عدالت اجتماعی؛ فلسفه وجودی بانک

برخلاف بسیاری از بانک‌های توسعه‌ای در جهان، بانک توسعه تعاون با مأموریت اجتماعی آغاز شد. تمرکز بر روستاها، مناطق کمتر برخوردار، تعاونی‌های زنان و طرح‌های کوچک، این بانک را به یکی از بازوان اجرایی سیاست‌های عدالت‌محور تبدیل کرده است. البته محدودیت منابع مالی و ضرورت تعادل میان پایداری اقتصادی و رسالت اجتماعی، همواره دو چالش اصلی پیش روی آن بوده است.

نقش کلیدی تعاون در اقتصاد ملی

اگرچه اصل ۴۴ قانون اساسی، بخش تعاون را یکی از ارکان اقتصاد ملی معرفی کرده، اما سهم واقعی آن در تولید و اشتغال هنوز به جایگاه شایسته خود نرسیده است. ایجاد بانک توسعه تعاون پاسخی به این خلأ بود؛ پاسخی که نشان داد بدون پشتوانه مالی قدرتمند، تعاونی‌ها نمی‌توانند در رقابت اقتصادی دوام بیاورند.

در این سال‌ها، بانک توسعه تعاون هزاران میلیارد ریال تسهیلات به تعاونی‌ها و کارآفرینان خرد اعطا کرده، عاملیت طرح‌های ملی اشتغال را بر عهده گرفته و ابزار‌های مالی نوینی همچون اوراق بدهی را به‌کار بسته است. با این حال، ظرفیت بالقوه بانک بسیار فراتر از منابع موجود است و تقویت سرمایه، لازمه پاسخگویی به نیاز‌های رو‌به‌افزایش این بخش محسوب می‌شود.

درس‌هایی از تجربه جهانی

در کشور‌های موفق، بانک‌های تعاونی و توسعه‌ای به‌عنوان موتور محرک اقتصاد محلی و عدالت اجتماعی عمل می‌کنند. بانک توسعه تعاون نیز برای دستیابی به این جایگاه باید فراتر از تأمین مالی سنتی برود و به سمت بانکداری دیجیتال، تأمین مالی جمعی و خدمات مشاوره‌ای حرکت کند.

ضرورت بازطراحی نقش و مدل کسب‌وکار

کارشناسان تأکید دارند که بانک توسعه تعاون باید از نقش صرفاً وام‌دهنده به جایگاه یک «مرکز رشد تعاونی‌ها» ارتقا یابد؛ نهادی که علاوه بر تأمین مالی، آموزش، مشاوره، اتصال به بازار و ایجاد شبکه‌های مالی محلی را نیز پوشش دهد.

حمایت دولت و مجلس؛ سرمایه‌گذاری بر آینده

افزایش سرمایه، ارائه خطوط اعتباری ویژه و اصلاح قوانین بانکی می‌تواند بانک توسعه تعاون را به جایگاه واقعی خود برساند. چنین حمایتی در عمل سرمایه‌گذاری بر اشتغال پایدار، تقویت اقتصاد مقاومتی و کاهش نابرابری است.

فناوری؛ مسیر نوین توسعه

تحول دیجیتال فرصت بزرگی برای این بانک است. ایجاد پلتفرم‌های آنلاین ویژه تعاونی‌ها، ابزار‌های تأمین مالی جمعی و خدمات هوشمند، می‌تواند دسترسی به منابع را برای میلیون‌ها نفر آسان‌تر و اثربخش‌تر کند.

آینده‌ای که امروز ساخته می‌شود

شانزدهمین سالگرد بانک توسعه تعاون بیش از آنکه یادآور گذشته باشد، دعوتی به تصمیم‌گیری برای آینده است. افزایش سرمایه و بازطراحی نقش این بانک می‌تواند آن را به یکی از ستون‌های اصلی اقتصاد عدالت‌محور ایران و الگویی موفق در منطقه تبدیل کند.

بانک توسعه تعاون تنها یک نهاد مالی نیست؛ نمادی است از پیوند سیاست‌گذاری و توانمندسازی اقتصادی مردم. تجربه شانزده سال گذشته نشان داده حتی با منابع محدود نیز می‌توان اثرگذار بود، اما برای پاسخ به نیاز‌های آینده، حمایت ساختاری ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.