ایران سوپرکارگزار دور زدن تحریم‌، چین ناخدای ناوگان روح | فایننشال تایمز: تهران چگونه تحریم‌های نفتی را برای مسکو، کاراکاس و پکن دور می‌زند؟

رویداد۲۴ | نشریه فایننشال تایمز گزارشی از نحوه دور زدن تحریم‌های نفتی توسط ایران منتشر کرده است. این موضوع به ظاهر چیز جدیدی نیست، اما آنچه در داده‌های این گزارش تازگی دارد، فعالیت ایران برای دور زدن تحریم‌های روسیه و چین است. ظاهراً ایرانی‌ها به چنان تبحری در این زمینه دست پیدا کرده‌اند که هر کشوری تحت تحریم آمریکا قرار گیرد، به ایران مراجعه می‌کند.

آغاز ماجرا؛ بهار ۲۰۱۹ در سوئیس

این گزارش با بهار سال ۲۰۱۹ آغاز می‌شود؛ این گزارش با بهار ۲۰۱۹ آغاز می‌شود؛ زمانی که مردی ایرانی با نام «سعید علیخانی» وارد دفتر یک وکیل در شهر زوگ سوئیس شد. او خود را حسابدار شرکت کارگزار کالایی به نام Ocean Glory Giant معرفی کرد؛ شرکتی ثبت‌شده در پاناما که به‌دنبال راه‌اندازی شرکت‌های آف‌شور برای معاملات غیرمعمول بود.

علیخانی سازوکاری به نام «رهن دریایی» پیشنهاد کرد: وثیقه‌ای که به‌جای وام بانکی، روی نفتکش‌ها قرار می‌گرفت تا تضمین‌کننده معاملات نفتی با خریداران چینی باشد. در صورت عدم پرداخت پول، مالکیت کشتی به‌نام شرکت ایرانی منتقل می‌شد.

وقتی وکیل درباره منشأ نفت پرسید، علیخانی دو بارنامه حمل ارائه داد: یکی مربوط به نفت خام مالزی و دیگری محموله‌ای از نفت خام بصره. طی شش ماه بعد، وکیل با رهن‌گذاری دست‌کم ۹ نفتکش موافقت کرد و سپس کار را به دو دوست سوئیسی دیگر سپرد. این دو نیز تا دست‌کم سال ۲۰۲۳ به تنظیم رهن‌های دریایی برای علیخانی ادامه دادند. در مجموع، طبق اسناد ثبت‌شده در اداره دریایی پاناما، این سه سوئیسی بیش از ۳۰ نفتکش به ارزش نزدیک به یک میلیارد دلار را تحت رهن قرار دادند.

شبکه‌ای پیچیده و پنهان دور زدن تحریم‌ها

تحلیل داده‌های فایننشال تایمز نشان می‌دهد که این کشتی‌ها تقریباً به‌طور انحصاری برای حمل میلیارد‌ها دلار نفت ایران، ونزوئلا و بعد‌ها روسیه استفاده شده‌اند. نکته جالب اینکه هر نفتکش به نام یک شرکت هلدینگ متفاوت ثبت شده بود که مدیران آن، شهروندان عادی چینی بودند؛ افرادی که به گفته خبرنگاران FT، هیچ اطلاعی از مالکیت نفتکش‌های چندمیلیون‌دلاری به نام خود نداشتند.

وکیل سوئیسی نیز گفته که اطلاعات کمی درباره مدیران چینی دریافت کرده و تصور می‌کرده با کارآفرینان ثروتمندی طرف است. او حتی ملاقات‌هایی با علیخانی در کلوبی لوکس در زوریخ داشته است.

بیشتر بخوانید: 

ایران دارای یک «ناوگان ارواح» متشکل از ۱۸۲ کشتی خارجی – متمایز است

رادارهای آدریان دریا خاموش شد/ سرنوشت نفتکش توقیف شده ایرانی چه شد؟

از خارک تا مالاکا | ایران چطور نفتش را در دریا جابه جا می‌کند؟

این شبکه پیچیده، انتقال نفت از خارک ایران تا بنادر چین را امکان‌پذیر کرده و بعد‌ها به خدمت صادرات نفت روسیه نیز درآمده است. تنها یک نمونه، نفتکش Ceres I است که در نوامبر ۲۰۱۹ حدود دو میلیون بشکه نفت ایران را در تنگه مالاکا به چین تحویل داد. طبق اسناد، بین سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۳ این شبکه حداقل ۱۳۰ میلیون بشکه نفت به ارزش تقریبی ۹.۶ میلیارد دلار جابه‌جا کرده است. بخشی از این انتقال‌ها مربوط به صادرات نفت روسیه بوده و دست‌کم ۳۴ مورد ثبت‌شده در این بازه زمانی دیده می‌شود.

چین، سردسته شبکه پیچیده نفتکش‌های ناوگان روح

کارشناسان می‌گویند استفاده از «رهن‌های دریایی» برای چنین معاملاتی بی‌سابقه بوده و نشان‌دهنده جسارت فزاینده شبکه‌هایی است که از خلأ‌های حقوقی و مالی بین‌المللی بهره می‌برند.

فایننشال تایمز این سیستم را بخشی از یک «ناوگان روح» توصیف می‌کنند؛ کشتی‌هایی که در میانه مسیر رادار خود را خاموش می‌کنند تا از ردیابی نهاد‌های نظارتی فرار کنند.

گزارش همچنین مدعی شده ارتباط محکمی میان این کشتی‌ها و شرکت‌های چینی قرارگرفته در فهرست تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۹ وجود دارد. به‌عنوان مثال، شرکت هنگ‌کنگی Pegasus ۸۸ و مدیران آن چندی پس از معامله با ایران تحریم شدند.

هر کشتی رهن‌شده به نام نهادی متفاوت در هنگ‌کنگ، جزایر مارشال یا کیمن ثبت می‌شد، اما هشت شرکت از یک شماره تلفن چینی مشترک استفاده می‌کردند که سوابق نشان می‌دهد به فردی به نام Li Yi تعلق داشته است.

خبرنگاران FT در چین حتی به آدرس‌هایی رفتند که در اسناد ثبت شرکت‌ها آمده بود؛ از جمله برجی اداری با نمای کشتی‌سازی. اما کارمندان شرکت هرگونه ارتباطشان با صنعت نفت و کشتیرانی را انکار کردند.

نشریه فایننشال تایمز نتیجه می‌گیرد که ایران با بهره‌گیری از شرکت‌های صوری، واسطه‌های غیررسمی و وکلای بین‌المللی، به یک «سوپرکارگزار جهانی نفت تحریمی» تبدیل شده است. الگویی که نه‌تنها صادرات ایران را زنده نگه داشته، بلکه اکنون به خدمت کشور‌هایی مانند روسیه و ونزوئلا نیز درآمده است.