معاون وزیر جهاد کشاورزی با تاکید بر اینکه اجرای الگوی کشت نیازمند تحویل حجمی آب به کشاورزان است، تصریح کرد: چه برای اجرای الگوی کشت و چه افزایش بهره وری، لازم است که کشاورز دستکم از میزان آبی که در اختیار دارد، مطلع باشد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در برنامه میز اقتصاد عصر شنبه شبکه خبر با اشاره به اهمیت تحویل حجمی آب به کشاورزان، تصریح کرد: تحویل حجمی آب از مهمترین الزامات اجرای هر طرح مهمی در کشاورزی است، اما این موضوع در عمل پیشرفت مناسبی نداشته است.
صفدر نیازی شهرکی، در ابتدای سخنان خود با ارائه تعریف ساده‌ای از “تحویل حجمی آب” اظهار داشت: در مورد «تحویل حجمی آب» اگر بخواهیم به‌صورت دقیق‌تر توضیح دهیم، مقصود این است که وزارت نیرو آب را بر اساس حجم، تاریخ و مکان مشخص در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد که می‌تواند در بخش شرب، کشاورزی یا صنعت باشد و به این فرایند، «تحویل حجمی آب» گفته می‌شود.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه منابع آبی کشور متعدد است و برنامه ریزی و فعالیت در این زمینه ابعاد متنوعی دارد، گفت: چاه‌ها، قنات ها، چشمه‌ها، شبکه‌ها و نهر‌هایی که از رودخانه‌ها آب می‌گیرند، هوتک‌ها و آب‌بند‌ها از جمله مهمترین منابع آب هستند، اما درباره تحویل حجمی، شاید بتوان گفت بهترین اقدام وزارت نیرو در این زمینه، مربوط به چاه‌ها بوده است.
صفدر نیازی شهرکی، تعداد چاه‌های موجود در سراسر کشور را بیش از ۴۰۰ هزار حلقه عنوان کرد و افزود: ما حدود ۲۳۰ هزار حلقه چاه برقی و ۱۸۵ هزار حلقه چاه گازوئیلی داریم که البته برای چاه‌های گازوئیلی کاری نکرده‌ایم، اما از میان چاه‌های برقی، حدود ۱۰۵ هزار حلقه به سامانه‌های کنترلی مجهز شده‌اند که حجم خروجی آب را اندازه‌گیری می‌کند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با اذعان به سنگین بودن تجهیز و مدیریت آب اظهار داشت: علاوه بر چاه ها، در برخی شبکه‌های دیگر نیز این کار انجام شده، اما به‌صورت کامل نبوده و واقعیت این است که طراحی و اجرای این سامانه‌ها دشوار است و در عین حال برای کشاورزی ما لازم و اجتناب‌ناپذیر شده است.
معاون آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به توصیه بزرگان به رعایت نظم در هر کاری، تصریح کرد: حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «اُوصیکم بتقوی‌الله و نظم امرکم»؛ و باید بدانیم که در بخش کشاورزی و آب، نظم یعنی تحویل حجمی؛ یعنی باید بدانیم کشاورزی که عملکرد بهتری دارد با کسی که بهره‌وری پایین‌تری دارد چه تفاوتی دارد، تا بتوان بر اساس عملکرد تصمیم گرفت.
صفدر نیازی شهرکی با ناکافی خواندن اقدامات انجام شده در تجهیز چاه‌ها و منابع آب به کنتور‌های هوشمند و تحویل حجمی آب افزود: در حال حاضر، اقداماتی انجام شده، اما هنوز کامل نیست. از ۲۳۰ هزار چاه برقی، حدود ۱۰۰ هزار حلقه در دست اقدام هستند و هنوز برای بقیه کاری نشده است. علاوه بر چاه‌ها، ما منابعی مانند چشمه و قنات نیز داریم. با توجه به آمار، حدود ۵۰ درصد آب کشور از منابع زیرزمینی است و از این ۵۰ درصد، ۳۵ درصدش از چاه‌های برقی تأمین می‌شود. به‌عبارت دیگر، حدود ۲۰ درصد از کل منابع آبی کشور در سیستم‌های قابل کنترل قرار دارند.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: در گذشته از برخی شبکه‌ها سالانه تا ۱۶ میلیارد مترمکعب آب برداشت می‌شد؛ اما در سال زراعی اخیر این رقم به حدود ۶ میلیارد مترمکعب رسیده است، چون هم بارش‌ها کم شده و هم منابع کاهش یافته و تخمین ما این است که تنها در نیمی از چاه‌های برقی و حدود ۲۰ درصد شبکه‌ها تحویل حجمی به‌طور مؤثر انجام می‌شود.
نیازی تصریح کرد: ما انتظار داریم رسانه‌ها در ترویج این فرهنگ همکاری کنند، چون اجرای تحویل حجمی هم به نفع کشاورزان و هم به نفع مدیریت کلان منابع آب کشور است.
صفدر نیازی شهرکی با بیان اینکه افزایش بهره وری در کشاورزی وابسته به تحویل حجمی آب است، گفت: بهره‌وری یعنی تولید به ازای هر مترمکعب آب مصرفی و از منظر بهره‌وری اگر تحویل حجمی نداشته باشیم، نمی‌توانیم بهره‌وری را دقیق محاسبه کنیم.
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی گفت: در حال حاضر میانگین کشور حدود ۱.۵ کیلوگرم محصول به ازای هر مترمکعب آب است و برای بهبود این شاخص، باید بدانیم هر کشاورز دقیقاً چه میزان آب دریافت می‌کند تا بتوانیم عملکردش را بسنجیم و به سهم واقعی‌اش برسیم.
صفدر نیازی شهرکی در ادامه سخنان خود در برنامه میز اقتصاد شبکه خبر، تحویل حجمی آب را پیش نیاز اجرای الگوی کشت خواند و گفت: اجرای دقیق الگوی کشت نیز بدون آمار دقیق از منابع آب ممکن نیست چراکه ما محدودیت زمینی نداریم و محدودیت اصلی کشور ما آب است. اگر بدانیم چه میزان آب (مثلاً ۷۰ میلیارد مترمکعب یا کمتر) در دسترس داریم، می‌توانیم نوع و گستره محصولات زراعی را بر آن اساس تعیین کنیم.
وی با قدردانی از اقدامات وزارت نیرو در زمینه اجرای تحویل حجمی آب اظهار داشت: وزارت نیرو در یکی دو سال اخیر زحمات زیادی کشیده تا میزان منابع آب را در سطح شهرستان‌ها مشخص کند و این همکاری کارشناسی بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو باید تقویت شود.
معاون وزیر جهاد کشاورزی یکی از دلایل استقبال نکردن کشاورزان از مشارکت در طرح‌های وزارت نیرو را سخت گیری‌های اداری خواند و گفت: اکنون در کشور حدود ۱۵۰۰ تعاونی تولید وجود دارد که نزدیک به ۳ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی را مدیریت می‌کنند و عملکرد آنها در کل مطلوب است، اما برای دریافت آب به‌صورت حجمی، وزارت نیرو شروط سختی قرار داده است؛ مثلاً مدیرعامل تعاونی باید دارای مدارک تحصیلی مرتبط با آب یا دوره‌های خاص باشد و طبیعی است که چنین شرایطی باعث کندی اجرا شده است.
صفدر نیازی شهرکی تصریح کرد: باید برای تسهیل امور در مقررات و روند کار بازنگری شود، چون این شرکت‌ها تجربه و ظرفیت مدیریتی لازم را دارند.
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی تصریح کرد: به‌صورت کلی، تحویل حجمی آب پایه‌ی یک نظام منظم، بهره‌ور و عادلانه در بخش کشاورزی است و بدون آن، نمی‌توان بهره‌وری، الگوی کشت یا عدالت در توزیع منابع را به‌درستی اجرا کرد.
وزارت نیرو: ۶۰ درصد آب بصورت حجمی تحویل داده می‌شود
سخنگوی صنعت آب، در برنامه میز اقتصاد با تأکید بر اینکه تحویل حجمی همان اندازه‌گیری میزان آب تحویلی است، گفت: بیش از نیمی از آب کشور از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود و به‌دلیل تجهیز چاه‌ها به کنتور، این منابع عملاً به‌صورت اندازه‌گیری‌شده تحویل داده می‌شوند، اما چالش اصلی در ورود به شبکه‌های سنتی است.
عیسی بزرگ‌زاده با اشاره به وجود دو دیدگاه درباره وضعیت تحویل حجمی توضیح داد: برخی معتقدند تحویل حجمی نداریم و برخی دیگر می‌گویند این تحویل در بخش قابل‌توجهی از منابع سطحی و زیرزمینی انجام می‌شود، اما اثرگذاری لازم دیده نشده؛ زیرا تنها اندازه‌گیری کافی نیست.
سخنگوی صنعت آب افزود: بیشتر چاه‌های مهم کشور برقی هستند و بیش از ۲۰۰ هزار حلقه چاه به کنتور فهام مجهز شده‌اند که امکان اندازه‌گیری همزمان آب و برق را دارد. همچنین ۱۵۰ هزار چاه دارای کنتور هوشمند حجمی‌اند و چاه‌های بدون کنتور سهمی کمتر از دو درصد از برداشت‌ها دارند.
به گفته عیسی بزرگ‌زاده، شبکه‌های مدرن و نیمه‌مدرن نیز قابلیت دقیق اندازه‌گیری دارند و در مجموع، حدود ۶۰ درصد آب کشور به‌صورت حجمی تحویل می‌شود.
سخنگوی صنعت آب، علت کندی پیشرفت این فرآیند در سه دهه گذشته را واگذار نشدن سازه‌های اندازه‌گیری به تشکل‌های بهره‌بردار عنوان کرد و گفت: تحویل حجمی از نگاه وزارت نیرو یک ضرورت است، اما حل مشکلات آب فقط با آن ممکن نیست و ابزارهای مکمل لازم است. در شبکه‌های سنتی نیز اندازه‌گیری انجام می‌شود، هرچند به شیوه‌های قدیمی.
عیسی بزرگ‌زاده، نبود تشکل‌های قوی را مهمترین مانع دانست و تصریح کرد: قانون‌گذار در سال‌های گذشته وظیفه را برعهده وزارت نیرو و جهاد کشاورزی گذاشته و کشاورزان را به‌صورت مستقیم مسئول نکرده بود، اما در برنامه هفتم توسعه، کشاورز موظف به رعایت الگوی کشت شده است. او اعلام کرد که تشکل‌ها شناسایی و رتبه‌بندی شده‌اند و تا سال دوم برنامه، گام‌های مهمی برای تحقق اهداف تحویل حجمی برداشته خواهد شد.
سخنگوی صنعت آب، در پایان سخنان خود در برنامه میز اقتصاد تأکید کرد که تحویل حجمی بسته به شرایط، با روش‌های متفاوتی انجام می‌شود.
پیشرفت کشاورزی نیازمند شفافیت در آمار و ارقام
حامد یزدیان، عضو هیئت رئیسه کمیسیون کشاورزی مجلس نیز با بیان اینکه از مجموع تکالیف برنامه هفتم پیشرفت درباره کشاورزی و آب تنها ۳۰ درصد تحقق یافته است، تصریح کرد: مسئله‌ی تحویل حجمی آب یکی از موضوعات مهمی است که در سال‌های اخیر به چالشی جدی تبدیل شده و مجلس شورای اسلامی بر اجرای کامل این موضوع تأکید دارد و آن را یکی از تکالیف اصلی وزارت نیرو می‌داند.
حامد یزدیان افزود: البته در کنار این موضوع، چند مسئله‌ی دیگر نیز وجود دارد که وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی باید به آنها بپردازند که یکی از مهمترین آنها در حوزه کشاورزی، فقدان شفافیت در آمار و اطلاعات است.
یزدیان با تاکید بر اینکه وقتی از اهمیت بخش کشاورزی سخن می‌گوییم، در واقع از امنیت غذایی کشور صحبت می‌کنیم، اظهار داشت: امنیت غذایی نقشی حیاتی در پایداری اقتصادی و اجتماعی دارد و این امر وابسته به تامین آب مورد نیاز به شکل مناسب است.
عضو کمیسیون کشاورزی با بیان اینکه باید مشخص باشد، آب تخصیص یافته برای کشاورزی در چه بخش هایی استفاده می شود، افزود: باید مشخص باشد که چه میزان از آب تخصیص‌یافته صرف محصولات اساسی مانند گندم و جو می‌شود و چه بخشی از آن به باغ ها، گلخانه‌ها یا تولید سیفی‌جات اختصاص می‌یابد؟
حامد یزدیان با مهم دانستن اولویت بندی در تخصیص آب اظهار داشت: معمولاً در سال‌هایی که خشکسالی داریم، فشار اصلی به بخش زراعت وارد می‌شود و تولید محصولات اساسی کاهش می‌یابد؛ در نتیجه کشور ناچار به واردات می‌شود.
یزدیان تصریح کرد: البته درست است که باغات یا گلخانه‌ها سرمایه‌گذاری‌های بلندمدتی هستند و باید ادامه تأمین آب آنها حفظ شود، اما نباید این موضوع به تضعیف تولید محصولات استراتژیک منجر شود.
عضو کمیسیون کشاورزی مجلس تصریح کرد: در مجموع، ضرورت شفافیت در تخصیص منابع آب کشاورزی و توجه به تغییرات اقلیمی و الگوی بارش‌ها (که متأسفانه از پاییز و زمستان به سمت بارش‌های بهاری و سیل‌آسا تغییر یافته) از مهمترین مسائل در کشاورزی ما است.
source