نویسنده:
فرشاد قاسمعلی
بانک مرکزی با تأیید هیأت عالی و به دستور مستقیم رئیس قوه قضائیه، تصمیم گرفت بانک آینده را منحل کند. از این پس تمام سپرده‌ها، دارایی‌ها و تعهدات این بانک به بانک ملی ایران منتقل می‌شود. این تصمیم مهم به معنی پایان مشکلات چندساله بانک آینده در خصوص ناترازی این بانک و گامی جدی برای ساماندهی و اصلاح نظام بانکی کشور است.
تاریخچه و چگونگی شکل‌گیری بانک آینده
بانک آینده در سال 1391 با هدف ایجاد یک بانک خصوصی مدرن و فناور‌محور تشکیل شد. این بانک حاصل ادغام سه موسسه مالی و اعتباری بود:
- بانک تات
- مؤسسه اعتباری صالحین
- مؤسسه اعتباری آتی
هدف از این ادغام، راه‌اندازی یک بانک تجاری خصوصی بود که بتواند با تکیه بر فناوری‌های نوین، خدمات بانکی سریع‌تر، آسان‌تر و دیجیتالی‌تری به مردم ارائه دهد.
تاریخ اجرا
بر اساس تصمیم نهایی بانک مرکزی، روز شنبه سوم آبان‌ماه 1404 به عنوان تاریخ رسمی واگذاری مدیریت و کنترل کامل بانک آینده به بانک ملی ایران اعلام شد. از این تاریخ، تمامی امور اداری، مالی و اجرایی بانک آینده تحت نظارت و مدیریت بانک ملی ایران انجام خواهد شد.
بانک آینده در مسیر گزیر
وقتی یک بانک دچار مشکل مالی جدی می‌شود — مثلاً بدهی‌هایش از دارایی‌هایش بیشتر می‌شود یا توان پرداخت سپرده‌های مردم را ندارد — بانک مرکزی اجازه نمی‌دهد موضوع به ورشکستگی و از بین رفتن اعتماد مردم برسد.
در این مواقع، بانک مرکزی وارد عمل می‌شود و فرآیندی به نام «گزیر» را اجرا می‌کند.
هدف اصلی گزیر این است که:
-
سپرده‌های مردم حفظ شود،
-
سیستم بانکی کشور آسیب نبیند،
-
و بانک دچار مشکل، یا اصلاح شود یا به شکل امنی منحل یا ادغام گردد.
مراحل گزیر به زبان ساده
-
تشخیص بحران:
بانک مرکزی متوجه می‌شود که بانک مورد نظر دیگر نمی‌تواند تعهداتش را انجام دهد یا تراز مالی‌اش به‌هم خورده است. -
مدیریت موقت:
اگر خطر زیاد باشد، بانک مرکزی مدیریت آن بانک را به یک تیم موقت می‌سپارد تا کنترل اوضاع را در دست بگیرند. -
برنامه‌ریزی برای اصلاح:
در این مرحله، بررسی می‌شود که آیا می‌توان بانک را با تزریق سرمایه، تغییر مدیران یا فروش دارایی‌ها نجات داد یا نه. -
انتقال یا ادغام:
اگر نجات ممکن نباشد، دارایی‌ها و بدهی‌های بانک مشکل‌دار به بانک یا مؤسسه‌ای سالم منتقل می‌شود.
مثلاً در مورد بانک آینده، بخش زیادی از عملیات و دارایی‌های آن به بانک ملی منتقل شد تا فعالیت‌ها بدون اختلال برای مشتریان ادامه پیدا کند. -
پایان گزیر:
پس از انتقال یا ادغام، بانک مشکل‌دار دیگر به‌صورت مستقل فعالیتی ندارد و سپرده‌گذاران بدون آسیب، خدماتشان را از بانک مقصد (مثلاً بانک ملی) دریافت می‌کنند.
ریشه اصلی مشکل در بانک آینده چه بود؟
- ناترازی شدید: بانک آینده در سال‌های اخیر به عنوان ناتراز‌ترین بانک کشور شناخته می‌شد. گزارش‌ها حاکی از زیان انباشته بسیار بالا و بدهی کلان به بانک مرکزی (معادل بخش بزرگی از پایه پولی) بود.
- نقض قوانین تسهیلات‌دهی: یکی از اصلی‌ترین دلایل ناترازی، تسهیلات کلان به اشخاص مرتبط و شرکت‌های زیرمجموعه سهامدار اصلی بود که این میزان تسهیلات چندین هزار برابر حد مجاز نظارتی بوده است. همچنین درصد بالایی از این تسهیلات در زمره مطالبات معوق قرار داشت.
چگونگی انتقال مشتریان بانک آینده
فرآیند انتقال به صورت رسمی و سیستمی انجام می‌شود. سیستم‌های بانکی بانک ملی در کنار سامانه‌های پیشین بانک آینده فعال خواهند بود تا ارائه خدمات به مشتریان هر دو بانک بدون وقفه و اختلال ادامه پیدا کند.
وام‌های در صف بانک آینده : تسهیلات ازدواج و فرزندآوری طبق نوبت قبلی، بقیه وام‌ها با ضوابط جدید بانک ملی
در خصوص وضعیت تسهیلات در نوبت مشتریان بانک آینده پس از انحلال و انتقال به بانک ملی، جزئیات زیر را مشخص شده است:
۱. وام‌های پرداخت شده (جاری):
- وضعیت: تسهیلاتی که پیش از اجرای فرآیند گزیر (انحلال و انتقال) به حساب متقاضیان واریز شده بودند، همچنان فعال هستند.
- بازپرداخت: بازپرداخت اقساط طبق روال و قراردادهای قبلی ادامه دارد و هیچ اختلالی در این فرآیند ایجاد نشده است. مشتریان می‌توانند اقساط خود را از طریق درگاه‌های الکترونیکی و شعب فعلی (بانک ملی ایران) پرداخت کنند.
۲. تسهیلات در نوبت (واریز نشده):
تسهیلاتی که در نوبت پرداخت بودند اما تا پیش از انتقال به بانک ملی، به حساب متقاضیان واریز نشده‌اند، به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف) وام‌های حمایتی (مانند ازدواج و فرزندآوری):
- وضعیت: تمامی اطلاعات و پرونده‌های ثبت‌شده و نوبت‌دهی شده در بانک آینده سابق، به بانک ملی ایران منتقل شده است.
- نیاز به ثبت‌نام مجدد: نیازی به ثبت‌نام مجدد نیست.
- پرداخت: روند پرداخت تسهیلات مطابق همان فهرست‌های اولویت قبلی ادامه خواهد داشت و پرداخت این وام‌ها توسط بانک ملی و بر پایه همان اولویت‌های پیشین انجام می‌شود تا وقفه‌ای ایجاد نشود. (طبق گفته معاون نظارت بانک مرکزی، همه افرادی که در صف دریافت این تسهیلات بودند به بانک ملی منتقل شده‌اند و بانک ملی موظف به اجرای تعهدات است).
ب) سایر تسهیلات در نوبت (غیرحمایتی و عمومی):
- وضعیت: مسئولان شعب اعلام کرده‌اند که به دلیل لغو کدهای پرداخت تسهیلات بانک آینده، این وام‌ها دیگر از مسیر پیشین قابل پرداخت نیستند.
- اقدام لازم: متقاضیان این تسهیلات باید در چارچوب ضوابط پرداخت تسهیلات بانک ملی ایران، مجدداً اقدام کنند تا پرونده‌های آنها در سامانه جدید بانک ملی ثبت و بررسی شود.
نکته مهم در مورد تسهیلات بانک آینده
بخشی از تسهیلات غیرجاری (معوق و دارای مشکل) بانک آینده به بانک ملی منتقل نشده است، بلکه این تسهیلات در شرکت مدیریت دارایی تعیین تکلیف خواهند شد تا ناترازی مالی به بانک ملی منتقل نشود. تسهیلات جاری (قابل وصول) به بانک ملی انتقال یافته است.
نگران سپرده‌های بانکی خود در بانک آینده نباشید!
بر اساس اعلام رسمی بانک مرکزی، تمامی حقوق و تعهدات مشتریان و سپرده‌گذاران بانک آینده شامل اصل سپرده‌ها و سودهای تعلق‌گرفته تا تاریخ انتقال به طور کامل و بدون هیچ محدودیتی توسط بانک ملی ایران تضمین شده است. به این ترتیب، سپرده‌گذاران می‌توانند با اطمینان کامل به خدمات بانکی خود ادامه دهند.
تغییرات فوری عملیاتی در پی انتقال بانک آینده به بانک ملی ایران
- هویت بصری: تابلو و سردر شعب “بانک آینده” در سراسر کشور به‌تدریج برداشته شده و با نام “بانک ملی ایران” جایگزین خواهد شد.
- توقف عملیات جدید: از تاریخ رسمی انتقال (3 آبان)، افتتاح حساب جدید، اعطای تسهیلات و صدور کارت بانکی به نام بانک آینده متوقف می‌شود. تمامی فرآیندهای جدید بانکی صرفاً با نام و اعتبار بانک ملی انجام خواهد شد.
تعیین‌تکلیف سهامداران بانک آینده در چارچوب اجرای طرح گزیر
فرآیند گزیر بانک آینده با هدف ساماندهی وضعیت سهام و دارایی‌های این بانک به مرحله اجرایی وارد شد. طبق اطلاعیه رسمی صندوق ضمانت سپرده‌ها، سهام سهامداران خرد بانک آینده (به‌جز اعضای هیئت‌مدیره و سهامداران عمده) در صورت تمایل به فروش، توسط صندوق خریداری می‌شود.
- قیمت خرید سهام:
بر پایه اطلاعیه شماره یک صندوق ضمانت سپرده‌ها، قیمت خرید سهام معادل بالاترین قیمت پایانی نماد «وآیند» در تابلو معاملات فرابورس طی دوره یک‌ساله منتهی به ۳۰ مهر ۱۴۰۴ تعیین خواهد شد. این قیمت پس از استعلام رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام و مبنای قطعی پرداخت به سهامداران قرار می‌گیرد. - حقوق سهامداران:
سهامدارانی که تمایلی به فروش سهام خود ندارند، می‌توانند مالکیت سهام را حفظ کنند. بااین‌حال، طبق قانون هیئت اجرای «گزیر»، پس از تسویه بدهی‌ها و ارزیابی دارایی‌های بانک آینده، در صورت وجود مازاد دارایی نسبت به بدهی‌ها، ارزش خالص آن میان سهامداران باقی‌مانده توزیع خواهد شد.
شروع فرآیند انحلال موسسه ملل
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای ساماندهی و تعیین تکلیف مؤسسه اعتباری ملل وارد عمل شده است. این اقدامات پس از تعیین تکلیف بانک آینده آغاز می‌شود و مؤسسه ملل به‌عنوان دومین مؤسسه/بانک ناتراز، مورد توجه ویژه بانک مرکزی قرار گرفته است.
علل و مشکلات اصلی مؤسسه ملل
ناترازی مالی شدید: مهم‌ترین دلیل اقدام بانک مرکزی، ناترازی مالی گسترده در ترازنامه مؤسسه ملل است.
زیان انباشته بالا: گزارش‌ها حاکی از آن است که زیان انباشته این مؤسسه از مرز ۴۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان عبور کرده است (تا نیمه نخست سال مالی جاری). این زیان بیش از ۲۱ برابر سرمایه مؤسسه است.
سرمایه‌گذاری‌های غیرقانونی: دلایل دیگر عزل هیئت مدیره، سرمایه‌گذاری‌های غیرقانونی در حوزه املاک و مستغلات (بنگاه‌داری) و تخلفات مالی متعدد بوده است.
رشد زیان: در ۶ ماهه نخست سال جاری، مؤسسه ملل بیش از ۱۲ هزار و ۹۸۰ میلیارد تومان زیان خالص ثبت کرده که نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۱۰۰ درصد رشد زیان داشته است.
اقدامات و تصمیمات اصلی بانک مرکزی در خصوص موسسه ملل
- عزل هیئت مدیره: بانک مرکزی هیئت مدیره وقت مؤسسه مالی و اعتباری ملل را عزل کرده است.
- انتصاب هیئت سرپرستی: به جای هیئت مدیره عزل‌شده، هیئت سرپرستی موقتی توسط بانک مرکزی منصوب و مدیریت مؤسسه ملل را برعهده گرفته است.
- مبنای قانونی: این تصمیم بر اساس اختیارات ماده ۳۰ قانون جدید بانک مرکزی اتخاذ شده است.
- هدف اصلی: هدف از این اقدام ساماندهی ناترازی مالی شدید و مقابله با تخلفات مالی مؤسسه و بازگرداندن آن به چارچوب‌های استاندارد است. بانک مرکزی هدف را آغاز مسیر اصلاح ساختار ذکر کرده‌است.
- بحث انحلال/ادغام: اگرچه برخی منابع خبری از عبارت‌هایی چون “ملل در مسیر انحلال” یا “نوبت به ادغام موسسه ملل رسید؟” استفاده کرده‌اند، اما برخی دیگر از منابع اعلام کرده‌اند که در این فرآیند “بحث انحلال به هیچ وجه مطرح نیست” و هدف، صرفاً اصلاح و ساماندهی است.
سوالات متداول
- سپرده‌ام چه می‌شود؟ امن است؟
اصل سپرده‌ها و سود تا تاریخ انتقال به‌طور کامل توسط بانک ملی ایران تضمین می‌شود. - از چه تاریخی همه‌چیز زیر نظر بانک ملی است؟
از شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴ مدیریت و کنترل کامل بانک آینده به بانک ملی واگذار شده است. - کارت بانک آینده‌ام هنوز کار می‌کند؟
بله؛ تا تاریخ زمان انقضاء کارت بانکی، امکان استفاده از آن است. همچنین کارت های بانکی که مدت آنها منقضی شده است تا 3 ماه اعتبار خواهند داشت. - اینترنت‌بانک و موبایل‌بانک آینده چه می‌شود؟
در دوره گذار فعال می‌مانند و به‌تدریج به سامانه‌های بانک ملی منتقل/ادغام می‌شوند. - افتتاح حساب یا تسهیلات جدید با نام بانک آینده ممکن است؟
خیر؛ خدمات جدید صرفاً با نام بانک ملی انجام می‌شود. - وضعیت وام‌ها و اقساط فعلی چگونه است؟
قراردادهای قبلی معتبر است و بازپرداخت طبق همان شرایط ادامه می‌یابد؛ مدیریت از این پس با بانک ملی است. - نرخ سود سپرده‌ها و نرخ/جریمه تسهیلات تغییر می‌کند؟
تا پایان قرارداد خیر. برای تمدید و قراردادهای جدید، ضوابط بانک ملی اعمال می‌شود. - چک‌های صیادی بانک آینده معتبر است؟
چک‌های صادرشده معتبرند؛ دسته‌چک‌های جدید با نام بانک ملی صادر می‌شود. - پایانه‌های فروش (POS) و درگاه‌های پرداخت چه می‌شود؟
بدون وقفه فعال می‌مانند؛ در صورت لزوم، تغییرات با هماهنگی بانک ملی انجام می‌شود. - ساتنا/پایا به حساب‌های آینده برقرار است؟
بله؛ مسیرهای واریز/برداشت فعال است و هر تغییر احتمالی اعلام خواهد شد. - ضمانت‌نامه‌ها و اعتبار اسنادی قبلی چه می‌شود؟
تعهدات به بانک ملی منتقل و تا سررسید معتبر است؛ تمدید/اصلاح با نام بانک ملی انجام می‌شود. - صندوق امانات شعب آینده به چه صورت است؟
قراردادهای فعلی معتبر است؛ مدیریت از این پس با بانک ملی خواهد بود. - نیاز به مراجعه حضوری هست؟
فقط برای خدمات جدید یا به‌روزرسانی اطلاعات طبق اطلاع‌رسانی رسمی. - سپرده‌های ارزی و گواهی‌های سپرده خاص؟
تعهدات سر جای خود است؛ خدمات آتی طبق رویه بانک ملی ارائه می‌شود. - پرونده‌های حقوقی و مطالبات معوق چگونه پیگیری می‌شود؟
همه پرونده‌ها به بانک ملی منتقل و از مسیر قبلی پیگیری می‌شود. - نیاز به امضای مجدد قراردادها هست؟
خیر؛ قراردادهای معتبر فعلی نیاز به امضای مجدد ندارند. تمدیدها با نام بانک ملی تنظیم می‌شود. - انتقال‌های دوره‌ای (قبوض، برداشت خودکار، اقساط) ادامه دارد؟
بله؛ بدون تغییر اجرا می‌شود. - تکلیف سهامداران بانک آینده چگونه می شود؟
موضوع حقوقی/نظارتی است و اثری بر حقوق سپرده‌گذاران ندارد؛ تمرکز بر صیانت از منافع مشتریان است. - برداشت نقدی و انتقال وجه مثل قبل ممکن است؟
بله؛ تراکنش‌ها مانند قبل انجام می‌شود. - باشگاه مشتریان/امتیازها چه می‌شود؟
به قوت خود باقی است. نحوه بهره گیری از امتیازها اطلاع رسانی خواهد شد. - مهلت یا ضرب‌الاجل خاصی وجود دارد؟
خیر؛ خدمات جاری ادامه دارد. هر اقدام زمان‌دار مستقیماً از طریق پیامک و اعلامیه رسمی به شما اعلام می‌شود. -
آیا سپرده‌های من در موسسه ملل امن است؟
بانک مرکزی تضمین کرده است که تمام سپرده‌های مشتریان موسسه ملل تحت حمایت قرار خواهد گرفت و نگرانی از این بابت وجود ندارد.
-
وضعیت موسسه ملل و اقدامات بانک مرکزی برای حل مشکلات آن چیست؟
بانک مرکزی برای ساماندهی و تعیین تکلیف موسسه ملل وارد عمل شده است. این اقدامات به‌منظور حفظ امنیت سپرده‌ها و تنظیم امور مالی موسسه انجام می‌شود.
-
چگونه می‌توانم از وضعیت مالی موسسه ملل و تغییرات احتمالی مطلع شوم؟
مشتریان می‌توانند از طریق سایت رسمی موسسه ملل یا بانک مرکزی از آخرین اخبار و اطلاعات به‌روز در رابطه با وضعیت موسسه ملل مطلع شوند
source