محمد باغانی – ایران با انتشار سالانه حدود ۶۸۰ میلیون تن دی اکسید کربن یکی از بزرگترین تامینکنندگان بالقوه «اعتبار کربن» در جهان است، اما بورس انرژی هنوز هیچ بازار رسمی و نقدشوندهای برای معامله این دارایی سبز ندارد.
به گزارش تجارت نیوز، ایران، کشوری با انتشار قابل توجه دیاکسیدکربن، امروز این فرصت را دارد که با راهاندازی بازار کربن در بورس انرژی، سهمی واقعی در اقتصاد سبز جهانی به دست آورد. در حالی که در سطح بینالمللی «توکن کربن» به عنوان یک ابزار نوآورانه برای اعتبارات کربن دیجیتال محبوب شده، بورس انرژی ایران هنوز نتوانسته بازار کربنی منسجم، شفاف و نقدشونده راهاندازی کند.
چرا بورس انرژی هنوز بازار کربن ندارد؟
ایران با انتشار سالانه صدها میلیون تن دیاکسیدکربن، یکی از کشورهایی است که ظرفیت تبدیل انتشار کربن به «دارایی اقتصادی» را دارد. با این حال، بورس انرژی هنوز بازار کربنی منسجم، نقدشونده و شفاف ندارد؛ شکافی که میتواند به یک فرصت استراتژیک تبدیل شود. آمارهای بینالمللی نشان میدهد انتشار ایران در سالهای اخیر حدود ۶۸۰ میلیون تن دیاکسیدکربن بوده و این حجم، اگر وارد چرخه قیمتگذاری شود، میتواند پایه یک بازار بزرگ چندمیلیارد دلاری باشد. نبود چنین بازاری به معنای از دست رفتن سرمایه سبزی است که میتوانست وارد پروژههای پاک، بهرهوری انرژی و زیرساختهای کمکربن شود.
مشکل اصلی نبود یک نظام رگولاتوری شفاف برای تعریف پروژههای کاهش انتشار، ثبت دقیق دادهها و صدور «اعتبار کربن» قابل معامله است. امروز بخش بزرگی از صنایع انرژیبر کشور هنوز روش استانداردی برای اندازهگیری کاهش انتشار یا دریافت اعتبار قابل معامله ندارند. نتیجه این شده که پروژههای کاهش کربن در حد گزارشهای پراکنده باقی مانده و امکان هیچ نوع معامله نظاممند وجود ندارد. این خلا اما یک نقطه آغاز است: اگر ساختار درست طراحی شود، ایران میتواند با سرعتی بالا وارد این بازار شود، چون پایه صنعتی بزرگ و انتشار قابل اندازهگیری دارد.
دریچه ورود به بازارهای بینالمللی کربن
در سطح جهان، بازارهای کربن در حال دیجیتالیزه شدن هستند. «توکن کربن» به عنوان یک سازوکار نوآورانه، اعتبار کربن را روی بلاکچین ثبت میکند و آن را به یک دارایی شفاف، ردیابیپذیر و قابل معامله جهانی تبدیل میکند. این مدل، مشکل قدیمی بازارهای سنتی را حل کرده و سرمایهگذاران را جذب میکند. ایران نیز میتواند با ایجاد یک ریجستری ملی کربن و اتصال آن به بورس انرژی، اعتبارات داخلی را ابتدا به صورت اوراق، و سپس در مرحله بعد به توکنهای بینالمللی تبدیل کند. این توکنها نهتنها قابلیت معامله داخلی دارند، بلکه میتوانند ایران را وارد شبکه جهانی اقتصاد سبز کنند؛ جایی که شرکتها و دولتها برای جبران انتشار، اعتبار کربن واقعی و قابل رهگیری میخرند.
با ایجاد بازار رسمی، صنایع بزرگ انگیزه مییابند شدت کربنی خود را کاهش دهند، چون کاهش انتشار به دارایی قابل فروش تبدیل میشود. سرمایهگذار داخلی و خارجی نیز وارد پروژههایی میشود که پشتوانه واقعی دارند. توکنسازی این اعتبارات حتی میتواند نقدشوندگی بازار را چندبرابر کند و شفافیت را به سطح استانداردهای اروپا و آسیا برساند. این مسیر فقط یک سیاست زیستمحیطی نیست؛ یک استراتژی اقتصادی است که میتواند ایران را وارد حلقه اقتصاد سبز و فناوریمحور کند.
برای راهاندازی یک بازار واقعی، سه گام ضروری است: تدوین رگولیشرگولاتوری یکپارچه، ایجاد ریجستری دیجیتال ملی و سپس اتصال آن به بورس انرژی برای معاملات اعتبار کربن و نسخه توکنی آن. ایران با زیرساخت صنعتی قوی، بازار انرژی فعال و نیروی متخصص، تمام مؤلفههای لازم را دارد. کافی است تصمیم گرفته شود. راهاندازی بازار کربن میتواند یکی از کمهزینهترین و پربازدهترین مسیرهای حرکت به سمت اقتصاد سبز باشد. مسیرى که اگر امروز شروع شود، فردا به بزرگترین فرصت اقتصادی کشور در دهه آینده تبدیل میشود.
source