راز استقبال از هایما و شکست پارس نوآ؛ پیام طرح‌ فروش ایران‌خودرو و سایپا چیست؟

فرارو- بازار خودرو ایران در هفته‌های اخیر شاهد دو رویداد فروش کاملاً متفاوت بود که واکنش‌های متضادی را از سوی متقاضیان برانگیخت.

به گزارش فرارو؛ ایران‌خودرو طرح فروش فوری (۳۰ روزه) محصولات هایما (شامل S5 پرو، ۸S و X7) را اجرا کرد و با هجوم متقاضیان روبرو شد به طوری که شانس برنده شدن در قرعه‌کشی آن به یک در هزار نزدیک شد. در مقابل، سایپا طرح مشارکت در تولید پارس نوآ را با موعد تحویل حدود ۱۵ ماهه (اسفند ۱۴۰۵) عرضه کرد اما تنها ۳۵ درصد ظرفیت ثبت نام تکمیل شد. این تفاوت فاحش در رفتار مصرف‌کنندگان، سؤالاتی را در خصوص انگیزه‌های خرید و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در بازار خودروی ایران مطرح می‌کند.

تحلیل اقتصادی؛ ریسک سود بالا در طرح فروش هایما

مهم‌ترین عامل در تفاوت استقبال از دو طرح، ماهیت اقتصادی و زمان‌بندی تحویل آن‌ها بود که مستقیماً بر میزان سود انتظاری و ریسک‌پذیری متقاضیان تأثیر می‌گذاشت.

هایما؛ سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت و سود تضمین شده

این طرح یک فرصت آربیتراژ کوتاه‌مدت با بازدهی ۲۵ درصد در ۳۰ روز (معادل نرخ سود سالانه نجومی ۳۰۰ درصدی) فراهم کرد. اگرچه شانس برنده شدن بسیار پایین بود (نزدیک به ۱ در ۱۰۰۰) اما برای متقاضیان غیرمصرفی از جمله دلالان و سرمایه‌گذاران که نقدینگی لازم را در اختیار داشتند، کل طرح یک قمار کم‌ریسک است.

چون در صورت برنده نشدن می‌توانستند پول خود را پس بگیرند ولی در صورت برد، سود تضمین‌شده‌ای معادل ۵۰۰ میلیون تومان در کمترین زمان ممکن برایشان رقم می‌خورد. ترکیب سود بالا، دوره زمانی کوتاه و ریسک محدود قطعا در هجوم بیش از ۳.۵ میلیون متقاضی تاثیرگذار است.

• مدل فروش: فروش فوری (تحویل ۳۰ روزه)
• نقدینگی لازم: حدود دو میلیارد تومان به صورت کامل و نقدی هنگام ثبت ‌نام
• بازدهی: تفاوت قیمت کارخانه و بازار آزاد هایما تا ۵۰۰ میلیون تومان گزارش شده است
• محاسبه تقریبی سود: با فرض سرمایه‌گذاری اولیه ۲ میلیارد تومان و سود ۵۰۰ میلیون تومان، بازدهی مورد انتظار معادل ۲۵ درصد برآورد می‌شود
• دوره بازگشت سرمایه: ۳۰ روز
• ریسک اصلی: حضور در قرعه‌کشی

پارس نوآ؛ سرمایه‌گذاری بلندمدت و ریسک ناشی از تورم

ثبت‌ نام پارس نوآ برای متقاضیان غیرمصرفی جذابیت چندانی نداشت. سودآوری آن از یک طرف در مقایسه با فرصت ۳۰ روزه هایما وضعیتی «نامشخص» دارد و از طرف دیگر با ریسک‌های بلندمدت تهدید می‌شود. این طرح بیشتر باب میل مصرف‌کنندگان واقعی مناسب است که قصد دارند خودرو را برای استفاده شخصی بخرند و توانایی پرداخت کل مبلغ را ندارند.

کاهش جذابیت غیرمصرفی باعث شد تنها ۳۵۰۰ نفر برای ۱۰ هزار دستگاه ثبت‌نام کنند. همین مورد به تنهایی برای اینکه متوجه شویم در بازار خودرو انگیزه سرمایه‌گذاری بر انگیزه مصرف غلبه کرده است کافی به نظر می‌رسد.

• مدل فروش: مشارکت در تولید (تحویل اسفند ۱۴۰۵)
• نقدینگی لازم: پرداخت‌های مرحله‌ای طی حدود ۱۵ ماه
• بازدهی: نامشخص و وابسته به نرخ تورم و میزان افزایش قیمت کارخانه هنگام تحویل
• دوره بازگشت سرمایه: ۱۵ ماه
• ریسک اصلی: قیمت تمام شده خودرو تا ۱۵ ماه آینده تحت تاثیر تورم عمومی تغییر می‌کند. در نتیجه شاید سود احتمالی حاصل از اختلاف قیمت کم شود یا حتی از بین برود. همچنین به دلیل بلوکه‌شدن نقدینگی برای مدت ۱۵ ماه، سرمایه‌گذار شانس حضور در سایر بازارهای مالی را از دست خواهد داد.

ریسک فنی خرید هایما پایین است زیرا خریداران می‌دانند چه چیزی با کیفیت و مشخصات فنی از پیش تعیین‌شده تحویل می‌گیرند

تحلیل فنی؛ دوئل هایما مونتاژی با پارس نوآ تازه‌وارد

حتی اگر عینک بدبینی را از روی چشم برداریم باز هم با جنبه فنی و سابقه حضور محصولات  مواجه هستیم. دلیل دوم تفاوت استقبال متقاضیان همین است.

هایما؛ سابقه فنی اثبات‌شده و کیفیت مونتاژ

هایما S5 پرو، هایما ۸S و هایما X7 هر سه خودروهای مونتاژی چینی هستند که در سال‌های اخیر در بازار ایران عرضه شده‌اند و فرصت داشته‌اند از نظر قوای محرکه، کیفیت ساخت (در رده خودروسازان مونتاژی) و امکانات رفاهی، خودشان را ثابت کنند.

نقاط ضعف و قوت آن‌ها برای مصرف‌کنندگان و کارشناسان تا حد زیادی روشن است. مدل‌هایی مانند S5 پرو با استفاده از پیشرانه‌های توربوشارژ و جعبه‌دنده‌های اتوماتیک حداقل استانداردهای مورد انتظار رانندگان ایرانی را برآورده می‌کنند و جایگاهشان تثبیت‌شده به نظر می‌رسد.

ریسک فنی خرید هایما پایین است زیرا خریداران می‌دانند چه چیزی با کیفیت و مشخصات فنی از پیش تعیین‌شده تحویل می‌گیرند. این موضوع برای سرمایه‌گذاران که قصد فروش فوری خودرو را دارند، اهمیت بالایی خواهد داشت چرا که پس از تحویل هایما به سرعت می‌توانند آن را به پول نقد تبدیل کنند.

پارس نوآ؛ ریسک محصول جدید و آزمون‌نشده

تعارف که نداریم، بالاخره با یک خودرو ملی جدید طرف هستیم که قرار است برای اولین بار به صورت گسترده روی خط تولید برود. حتی با اینکه ظاهر آن از تندر۹۰ وام گرفته شده و از پلتفرم معتبر رنو وام کمک گرفته‌اند، بخش‌های حیاتی شامل قوای محرکه شامل موتور، گیربکس و سیستم انتقال قدرت، محصول داخلی است و باید برای اولین بار امتحان پس بدهند.

پارس نوآ هنوز به دست مشتریان نرسیده و عملکرد آن در جاده‌های ایران مورد آزمایش قرار نگرفته است. کسی درباره مصرف سوخت، استهلاک، دوام قطعات، هماهنگی موتور و گیربکس، و کیفیت نهایی مونتاژ این خودرو در شرایط استفاده روزمره اطلاعات ندارد.

پس ریسک فنی پارس نوآ بالا است. خریدار برای چنین محصولی باید ۱۵ ماه صبر کند و خطر آزمون و خطا را به جان بخرد. در نتیجه متقاضیان غیرمصرفی و حتی مصرف‌کنندگان محتاط، ترجیح می‌دهند تا زمان تحویل اولین سری و انتشار گزارش‌های فنی و کیفی صبر پیشه کند.

تفاوت انگیزه غیرمصرفی و مصرفی در بازار خودرو

استقبال متفاوت متقاضیان از طرح فروش هایما و پارس نوآ را باید بازتابی از ساختار بازار خودروی ایران دانست که در آن فعلا انگیزه‌های غیرمصرفی و وسوسه کسب سود سریع از تفاوت قیمت کارخانه و بازار آزاد، در مقایسه با نیاز مصرفی قدرت بیشتری دارد.

ثبت‌ نام هایما در آذر ۱۴۰۴ فرصتی برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت با بازدهی نجومی ۲۵ درصد در یک ماه است و اگر کسی بخت و اقبال پیروزی در قرعه‌کشی را داشته باشد، به پشتوانه قابلیت‌های فنی و موقعیت خودرو سریعا آن را نقد خواهد کرد. پس این طرح، نقدینگی قابل توجهی را جذب کرد و منجر به هجوم بی‌سابقه متقاضیان غیرمصرفی شد.

در عوض پارس نوآ با اینکه نوعی سرمایه‌گذاری بلندمدت ۱۵ ماهه است به خاطر نامشخص بودن میزان سود احتمالی و وجود ریسک فنی برای سرمایه‌گذاران و حتی مصرف‌کنندگان محتاط جذابیت نداشت. چاره‌ای نیست؛ ظاهرا باید بپذیریم بازار خودرو بیش از هر زمان دیگری به سیگنال‌های اقتصادی حساسیت نشان می‌دهد!