۲۰:۳۴ – ۰۴ دی ۱۴۰۴
باشگاه خبرنگاران جوان – سعید توکلی با اشاره به اینکه هماکنون با آرایش مصرف زمستانی، حدود ۸۵۰ تا ۸۶۰ میلیون مترمکعب در روز گاز به شبکه سراسری کشور تزریق میشود، بیان کرد: این عدد نشان میدهد که ایران در جایگاه سومین تولیدکننده گاز خشک در جهان قرار دارد. با این حال، با ورود به فصل زمستان، مصرف بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء از حدود ۴۳۵ میلیون مترمکعب در روز به اعدادی بهمراتب بالاتر افزایش مییابد؛ بر اساس آمار دیروز، این مصرف به حدود ۶۷۰ میلیون مترمکعب رسیده است.
وی با بیان اینکه در چنین شرایطی، ناگزیر هستیم برای سایر بخشهای مصرفی محدودیتهایی اعمال کنیم، افزود: اگر کل سبد انرژی کشور را صرفاً مبتنی بر گاز در نظر بگیریم و بخواهیم به همه متقاضیان بهطور کامل گاز تحویل دهیم، با ناترازی حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب مواجه میشویم؛ در هیچ جای دنیا تمامی بخشهای مصرفکننده صرفاً با گاز تغذیه نمیشوند.
تنوع پایین سبد سوخت؛ از اشکالات اساسی نظام انرژی کشور
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، تنوع پایین سبد سوخت را یکی از اشکالات اساسی نظام انرژی کشور دانست و تصریح کرد: ایران جزو معدود کشورهایی است که بیش از ۷۲ تا ۷۳ درصد سبد انرژی آن توسط گاز طبیعی تأمین میشود. در فصل زمستان، با افزایش مصرف بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء تا حدود ۶۷۰ میلیون مترمکعب در روز، سه مصرفکننده عمده دیگر باقی میمانند، همانند نیروگاهها، صنایع بزرگ و مصارف عملیاتی وزارت نفت برای تولید، طبیعتاً در فصل زمستان، با مدیریت سوختی که از ابتدای سال در وزارت نفت انجام میشود، تلاش بر این است که گاز این بخشها نیز بهصورت حداقلی و پایدار تأمین شوند.
توکلی با اشاره به اینکه در فصل تابستان گاز بیشتری به نیروگاهها تحویل داده میشود تا همزمان با آن، همکاران ما در حوزه پالایش و پخش بتوانند مخازن سوخت مایع نیروگاهها را تکمیل کنند، گفت: نتیجه این سیاست آن است که در فصل زمستان، با افزایش سهم مصرف خانگی و تجاری، مقدار گاز تحویلی به نیروگاهها مانند فصل گرم نخواهد بود و نیروگاهها ناگزیر به استفاده از سوخت مایع میشوند.
وی با یادآوری اینکه البته این موضوع مختص ایران نیست و در بسیاری از کشورهای دنیا نیز همین الگوی جایگزینی وجود دارد، ادامه داد: تفاوت در این است که در کشور ما سوخت مایع عمدتاً شامل نفتگاز و نفتکوره است، در حالی که در برخی کشورها مانند چین، حدود ۵۸ تا ۶۰ درصد سبد سوخت نیروگاهها از زغالسنگ تأمین میشود؛ نکته مهم این است که در این کشورها، نیروگاههای با سوخت آلاینده در مناطقی جانمایی شدهاند که اثرات آلودگی آنها به سمت مراکز پرجمعیت هدایت نمیشود.
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با تأکید بر اینکه مقدار تولید گاز کشور مشخص است و اولویت نخست، تأمین گاز بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء قرار است، گفت: اولویت بعدی، تأمین نیروگاههاست که برای پایداری شبکه برق کشور ضروری است. مازاد بر این دو بخش، در اختیار صنایع بزرگ و مصارف عملیاتی قرار میگیرد. در واقع، حلقههای این زنجیره به یکدیگر متصل هستند، اما متأسفانه برخی سیاستگذاریهای نادرست در سالهای گذشته سبب شده این حلقهها بهدرستی در کنار هم قرار نگیرند.
توکلی با بیان اینکه در فصول گرم سال امکان ذخیرهسازی گسترده گاز وجود ندارد، اظهار کرد: یکی از اتفاقهای مثبت امسال این بود که حجم ذخیرهسازی گاز نسبت به پارسال حدود ۲۰ درصد افزایش یافت.
وی با اشاره به اینکه موضوع تأمین انرژی کشور صرفاً به تولید محدود نمیشود، بلکه مدیریت مصرف، تنوعبخشی به سبد سوخت و اصلاح سیاستهای گذشته، نقش تعیین کنندهای در پایداری شبکه انرژی ایفا میکنند، گفت: در حوزه انرژی با دو بخش اصلی مواجه هستیم، بخش تولید و بخش مصرف. در این میان، یک شاخص بسیار مهم و استاندارد در سطح بینالمللی وجود دارد که متأسفانه در کشور ما وضع مطلوبی ندارد و آن شاخص شدت مصرف انرژی است؛ متأسفانه ایران در صدر کشورهایی قرار دارد که شدت مصرف انرژی در آنها رو به افزایش بوده است.
ضرورت ارتقای بهرهوری انرژی حتی در صورت افزایش تولید گاز
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: حتی اگر فرض کنیم تولید گاز کشور به هر میزان افزایش یابد و از جایگاه سومین تولیدکننده گاز جهان به جایگاه دوم برسیم، اما تغییری در بخش مصرف، مدیریت، بهینهسازی و ارتقای بهرهوری انرژی صورت نگیرد، عملاً مشکل حل نمیشود.
توکلی به راهکارهای اساسی در حوزه مدیریت مصرف گاز اشاره و تأکید کرد: بهعنوان مثال، در بخش خانگی، مقررات ملی ساختمان بهویژه مبحث ۱۹، بهطور مشخص بر بهینهسازی مصرف انرژی تأکید دارد. هماکنون حدود ۷۰ درصد گازی که به ساختمانها تحویل داده میشود صرف گرمایش فضا میشود؛ این رقم بسیار قابل توجه است.
وی با بیان اینکه با رعایت مجموعهای از اقدامهای به ظاهر ساده، اما بسیار مؤثر، میتوان صرفهجویی قابل توجهی ایجاد کرد، تصریح کرد: اقدامهایی مانند استفاده از عایقهای مناسب در کف، دیوارها و سقف ساختمان، انتخاب تجهیزات گرمایشی با راندمان بالا، استفاده از پنجرههای دوجداره و نصب صحیح آنها و از همه مهمتر، رعایت درجه آسایش حرارتی است. در بسیاری از کشورهای دنیا که شرایط آب و هوایی مشابه ایران دارند، دمای آسایش در بازه ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد تعریف شده و بهطور جدی رعایت میشود.
اصلاح الگوی مصرف، شرط اساسی عبور از وضع کنونی
معاون وزیر نفت با یادآوری اینکه در بخش صنعت نیز از مرحله طراحی اولیه تا خرید تجهیزات، باید به بهرهوری انرژی توجه شود، گفت: تجهیزاتی که در صنایع مورد استفاده قرار میگیرند باید دارای برچسب انرژی مناسب و راندمان بالا باشند. این مسئله در صنایعی مانند سیمان، فولاد، پتروشیمی و حتی در نیروگاهها اهمیت دوچندان دارد؛ واقعیت این است که نیروگاهها و صنایع مشابه در بسیاری از کشورهای دنیا، با این سطح از مصرف انرژی، فعالیت نمیکنند. اگر بهدنبال حل ریشهای مسئله انرژی در کشور هستیم، تمرکز صرف بر افزایش تولید کافی نیست، بلکه اصلاح الگوی مصرف، ارتقای بهرهوری و پایبندی به استانداردهای فنی و مقرراتی، شرط اساسی عبور از وضع کنونی است.
توکلی با اعلام اینکه حدود ۸۰ درصد مصرف گاز کشور در فصل زمستان مربوط به بخش خانگی، تجاری و صنایع جزء است، بیان کرد: تنها راه مدیریت مؤثر این وضع، تمرکز بر مدیریت مصرف در بخش خانگی است. بهطور مشخص، کاهش تنها ۲ درجه سانتیگراد از دمای محیط منازل میتواند صرفهجویی معادل تولید ۲ فاز میدان گازی پارس جنوبی ایجاد کند.
وی، یکی از اقدامهای مهم شرکت ملی گاز ایران را بهینهسازی موتورخانهها دانست و افزود: تاکنون حدود ۱۱۴ هزار موتورخانه در سراسر کشور بهینهسازی شده که حدود ۵۰ درصد آنها مربوط به دستگاههای دولتی است؛ بهینهسازی موتورخانهها شامل اقدامهایی مانند نصب عایق، نصب رسوبگیر، تنظیم مشعل و اصلاح عملکرد کلی سیستم گرمایشی است. موتورخانهها در بسیاری از ساختمانها بهطور کلی مورد غفلت قرار گرفتهاند، در حالی که طبق قانون هوای پاک و استانداردهای موجود، موتورخانههای دستگاههای دولتی ملزم به بازدیدهای دورهای هستند. به همین دلیل، همکاران ما در شرکتهای گاز استانی، بر اساس مصوبات هیئت وزیران، بازدیدهای میدانی و حتی سرزده از موتورخانهها انجام میدهند.
ناترازی انرژی در کشور، ناشی از کمبود تولید گاز نیست
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با تأکید بر اینکه ناترازی انرژی در کشور، ناشی از کمبود تولید نیست، بلکه عمدتاً ریشه در مصرف ناصحیح و غیربهینه در بخشهای صنعت، نیروگاهها و بخش خانگی و تجاری دارد، ادامه داد: مهمتر از همه، میزان گازی است که بهدلیل هدررفت، عملاً از چرخه بهرهوری خارج میشود. نکته مهم دیگر این است که حدود ۷۷ درصد منابع تولید گاز کشور در جنوب و عمدتاً در مناطق فراساحلی، یعنی در دریا، قرار دارد، در حالی که بیشترین مصرف در نیمه شمالی کشور اتفاق میافتد. همین موضوع، فرآیند تولید، انتقال و توزیع گاز را بسیار پیچیده و پرهزینه میکند.
توکلی با بیان اینکه همکاران ما در شرکت ملی نفت هر سال تلاش میکنند تولید گاز غنی را افزایش دهند، اما این افزایش تولید مستلزم سرمایهگذاریهای بسیار سنگین است، تصریح کرد: همین میزان افزایش تولید را میتوان با کاهش تنها یک تا ۲ درجه سانتیگراد در دمای منازل جبران کرد. برای واحدهایی که از پکیج استفاده میکنند نیز، تنظیم دمای پکیج در بازه ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد کاملاً کفایت میکند. نکته جالب اینجاست که این تغییر، هیچ خللی در سبک زندگی یا رفاه خانوارها ایجاد نمیکند و همچنان گرمایش مطلوب تأمین میشود.
وی با اشاره به اینکه امسال مصوبهای از سوی هیئت وزیران ابلاغ شده که مبتنی بر اسناد بالادستی است و تحت عنوان کارورهای انرژی تعریف میشود، گفت: کارور انرژی به این معناست که یک واسطه تخصصی میان شرکت ملی گاز ایران و مصرفکننده نهایی قرار میگیرد. هر میزان کاهش مصرفی که در بخشهای مختلف، بهویژه بخش خانگی و تجاری محقق شود، این کارور انرژی آن صرفهجویی را شناسایی و مدیریت میکند و امکان تخصیص همان میزان گاز صرفهجویی شده به بخشهای مولد اقتصاد را فراهم میسازد.
خلق ارزش اقتصادی در بخشهای مولد
مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه این انرژی در بخشهای مولد به تولید کالا، توسعه صنعتی و خلق ارزش اقتصادی اختصاص مییابد، اظهار کرد: این رویکرد همزمان چند پیامد مثبت دارد، از یک سو سبب افزایش تولید و رشد اقتصادی میشود، از سوی دیگر بهرهوری انرژی را ارتقا میدهد و در عین حال به کاهش آثار منفی زیست محیطی نیز کمک میکند.
توکلی با اشاره به اینکه مدیریت مصرف دارای دو مسیر اصلی است، بیان کرد: مسیر نخست، راهکارهای فرهنگی و اقناعسازی است، یعنی خود مصرفکنندگان به این باور برسند که هر میزان صرفهجویی در مصرف انرژی میتواند به خلق ارزش افزوده، افزایش تولید و تقویت بخشهای مولد اقتصاد منجر شود و نباید انرژی بهصورت خام و غیربهینه مصرف شود.
وی مسیر دوم را اجرای دقیق اسناد بالادستی و مقررات الزامآور دانست و گفت: در این زمینه، مقررات ملی ساختمان، بهویژه مبحث ۱۹، نقش بسیار مهمی دارد. همچنین دستگاهها و نهادهایی که مسئولیت نظارت و اجرای این مقررات را بر عهده دارند، باید این الزامها را بهصورت جدی پیادهسازی کنند. خوشبختانه امروز بسیاری از بخشها به این درک رسیدهاند که اگر این مقررات در سمت مصرف بهدرستی اجرا شود، میتوان مقادیر قابل توجهی از انرژی را ذخیره و آزاد کرد و این منابع را به بخشهای دیگر اقتصاد اختصاص داد.
افزایش بهرهوری انرژی در صنعت یک الزام جدی است
معاون وزیر نفت با بیان اینکه در حوزه صنعت نیز کاهش مصرف و افزایش بهرهوری انرژی بهعنوان یک الزام جدی مطرح است، افزود: ما یک سند بالادستی مهم تحت عنوان شورای عالی انرژی داریم که در آن تصریح شده برخی صنایع، مانند صنعت سیمان، موظفاند هر سال حداقل ۲ درصد افزایش بهرهوری انرژی داشته باشند. نکته مهم دیگر، تعیین خط مبنا برای مصرف انرژی است که آن هم در اسناد بالادستی پیشبینی شده و در برخی بخشها، از جمله گلخانهها مصداق پیدا میکند.
توکلی با اشاره به اینکه مدیریت مصرف در کوتاهترین زمان ممکن، بیشترین اثرگذاری و بازدهی را دارد، تأکید کرد: البته این بهمعنای نادیده گرفتن افزایش تولید نیست، افزایش تولید نیز همزمان در دستور کار وزارت نفت قرار دارد، اما این مسیر نیازمند سرمایهگذاریهای بسیار سنگین است.
توکلی با اعلام اینکه خوشبختانه از پارسال تاکنون، حتی در شمال کشور و در شبکههای سرشاخهای، هیچ مورد قطعی گاز در بخش خانگی و تجاری نداشتهایم و این نتیجه مدیریت یکپارچه و دقیق وزارت نفت و تلاشهای همکاران ما است، گفت: حدود ۴۱ هزار کیلومتر خطوط لوله فشار قوی در کشور وجود دارد و ۹۵ ایستگاه تقویت فشار، گاز را به سراسر کشور منتقل میکنند.
منبع: شرکت ملی گاز ایران
source