محمد باغانی – موج سرمایهگذاری در استارتاپهای انرژی پاک در ایران و اروپا شتاب گرفته و اعداد چشمگیری را ثبت کرده است، اما همزمان با این رشد سریع، تردیدها درباره سودآوری واقعی، ریسکهای پنهان و احتمال شکلگیری یک حباب سرمایهگذاری بیش از گذشته مطرح میشود.
به گزارش تجارت نیوز، استارتاپهای انرژی پاک بهویژه در زمینههای خورشیدی، بادی و هیدروژن در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشتهاند. در سال ۲۰۲۵، این استارتاپها در ایران و اروپا بهطور همزمان با افزایش چشمگیر سرمایهگذاریها و توجهات جهانی روبهرو بودهاند. طبق دادههای جهانی، تنها در شش ماه اول سال، بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایهگذاری در استارتاپهای انرژی پاک در ایران و بیش از ۷۰۰ میلیون دلار در اروپا انجام شده است. این رشد سریع و چشمگیر باعث ایجاد پرسشهای جدی درباره پایداری و صحت این سرمایهگذاریها شده است. آیا استارتاپها بهواقع سودآورند یا اینکه در واقع یک حباب سرمایهگذاری شکل گرفته است؟
رشد انفجاری استارتاپهای سبز
در سالهای اخیر، استارتاپهای فعال در زمینه انرژی پاک در ایران و جهان رشد چشمگیر و بیسابقهای داشتهاند. تعداد استارتاپهای فعال در این حوزه در ایران از ۲۵ شرکت در سال ۲۰۱۸ به بیش از ۷۵ شرکت در سال ۲۰۲۵ رسیده است. این رشد سریع و قابل توجه در حالی رخ داده که بسیاری از این استارتاپها هنوز در مراحل ابتدایی توسعه خود قرار دارند. در اروپا، تعداد استارتاپهای فعال در این زمینهها از مرز ۳۰۰ شرکت عبور کرده است و ۲۵ درصد از آنها تنها در سال ۲۰۲۴ تأسیس شدهاند.
این افزایش تعداد شرکتها و پروژهها باعث افزایش چشمگیر تقاضا برای سرمایهگذاری در این حوزهها شده است. در سال ۲۰۲۵، حدود ۴۰ درصد از سرمایهگذاریهای جهانی در این استارتاپها در حوزههای خورشیدی و هیدروژن انجام شده است. بر اساس روندهای جهانی، پیشبینی میشود که تعداد استارتاپهای سبز در سراسر جهان تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۲۵۰۰ شرکت برسد. این در حالی است که در ایران این رقم تا پایان دهه به ۱۵۰ شرکت خواهد رسید.
دادههای سرمایهگذاری زیر ذرهبین
طبق گزارشهای جهانی، از ابتدای سال ۲۰۲۵ تاکنون، بیش از ۷۰۰ میلیون دلار در استارتاپهای انرژی پاک در اروپا سرمایهگذاری شده است. در همین بازه زمانی، سرمایهگذاریها در استارتاپهای انرژی پاک ایران به ۱۰۵ میلیون دلار رسیده است. در اروپا، بیشترین سرمایهگذاریها در زمینههای خورشیدی (۴۰ درصد)، هیدروژن (۳۰ درصد) و بازیافت انرژی (۲۰ درصد) انجام شده است.
در مقایسه، ایران هنوز در مرحله اولیه مسیر خود قرار دارد اما رشد سرمایهگذاریها در این کشور بسیار چشمگیر بوده است. دادهها نشان میدهند که ایران در سال ۲۰۲۴ به میزان ۱۵ درصد رشد در سرمایهگذاری در استارتاپهای سبز داشته است. بیشترین سرمایهگذاریها در ایران نیز در حوزههای خورشیدی و بازیافت بوده است که در سالهای اخیر مورد توجه ویژه قرار گرفتهاند. این رشد بهویژه در زمینههایی مانند استفاده از منابع تجدیدپذیر و توسعه فناوریهای انرژی پاک به وضوح قابل مشاهده است.
در تحلیل بازده سرمایهگذاریها، دو نکته مهم باید در نظر گرفته شود:
- میانگین بازده سرمایهگذاری در استارتاپهای انرژی پاک بین ۱۵ تا ۲۵ درصد تخمین زده میشود.
- ریسکهای بالا و پیچیدگیهای فنی، عامل اصلی عدم سوددهی بسیاری از استارتاپها در پنج سال اول فعالیتشان است.
فرصت یا حباب سرمایهگذاری؟
با توجه به رشد سریع و تصاعدی سرمایهگذاریها، این سوال به ذهن خطور میکند که آیا استارتاپهای انرژی پاک واقعا به سوددهی پایدار خواهند رسید یا در حال حاضر، تنها حبابهای سرمایهگذاری هستند که بهسرعت در حال رشدند؟
تحلیلهای مختلف نشان میدهند که استارتاپهایی که از حمایتهای دولتی و بازار پایدار برخوردار هستند، میتوانند به بازدهیهای بالایی دست یابند. در اروپا، بسیاری از پروژههای خورشیدی و هیدروژن که توسط دولتها حمایت میشوند، توانستهاند به بازدهی سالانه ۲۵ درصد دست یابند. اما در ایران، نرخ شکست استارتاپها در پنج سال اول فعالیت بسیار بالاست. طبق برخی ارزیابیها، این نرخ در ایران به ۳۵ درصد میرسد که بیشتر از ۲۰ درصد نرخ شکست استارتاپها در اروپا است. با این حال، ریسکهای فنی و اقتصادی همچنان چالشهای بزرگی برای استارتاپهای انرژی پاک بهشمار میآید. اما اگر دولتها و نهادهای مالی بهطور مؤثر از این استارتاپها حمایت کنند، میتوان از این ریسکها کاسته و به ایجاد یک بازار پایدار کمک کرد.
در مجموع، استارتاپهای انرژی پاک از جمله خورشیدی، بادی و هیدروژن در مسیر رشد سریعی قرار دارند. سرمایهگذاریهای زیادی در این حوزهها صورت گرفته است، اما همچنان سوالاتی درباره پایداری این سرمایهگذاریها و ریسکهای موجود وجود دارد. در اروپا، با حمایتهای مالی و سیاستهای حمایتی دولتها، استارتاپها توانستهاند به رشد چشمگیری دست یابند. در ایران، با وجود چالشهایی چون کمبود منابع مالی و زیرساختهای قانونی، این استارتاپها در حال حرکت به سمت آیندهای روشن هستند.
source