نویسنده:
فرشاد قاسمعلی
در سال‌های اخیر، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های نظام بانکی ایران، تعدد بی‌رویه حساب‌های بانکی در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی بوده است. آمارها نشان می‌دهد بسیاری از شهروندان، فراتر از نیاز واقعی خود، حساب‌های بانکی مختلف در چندین بانک و مؤسسه اعتباری دارند. حساب‌هایی که بخش بزرگی از آن‌ها یا غیرفعال هستند یا تنها برای انجام تراکنش‌های مقطعی ایجاد شده‌اند. این وضعیت، علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین به بانک‌ها، زمینه‌ساز مشکلاتی مانند پولشویی، فرار مالیاتی و استفاده از حساب‌های اجاره‌ای شده است.
برای ساماندهی تعداد حساب‌های بانکی، اولین بار سال ۱۳۹۶ این موضوع مطرح شد. بعد، در سال ۱۴۰۲ بانک مرکزی یک دستورالعمل جامع برای محدود کردن و نظم دادن به حساب‌ها ابلاغ کرد. حالا هم در مرداد ۱۴۰۴، اقدامات تکمیلی و سخت‌گیرانه‌تری برای اجرای این محدودیت‌ها در حال برنامه ریزی و اجرا است.
چرا تعداد زیاد حساب‌ها خطرناک است؟
حساب‌های مازاد، بستری مناسب برای بروز پدیده‌هایی مانند پولشویی، فرار مالیاتی، استفاده از حساب‌های اجاره‌ای و دیگر جرائم اقتصادی فراهم می‌کنند. بسیاری از این حساب‌ها ممکن است به نام افرادی ایجاد شده باشند که حتی از وجودشان بی‌خبرند یا آن‌ها را به دیگران اجاره داده‌اند.
دلایل اجرای سیاست کاهش حساب‌های مازاد
این سیاست با اهداف چندگانه‌ای دنبال می‌شود:
مبارزه با جرائم مالی: حذف حساب‌های اضافی باعث کاهش حساب‌های بی‌نام‌ونشان و دشوارشدن فعالیت شبکه‌های پولشویی و حساب‌های اجاره‌ای می‌شود.
افزایش شفافیت مالی: : تمرکز تراکنش‌ها در حساب‌های محدود، رصد فعالیت‌های مالی را برای نهادهای نظارتی ساده‌تر می‌کند.
کاهش هزینه‌های بانکی: نگهداری میلیون‌ها حساب غیرفعال، هزینه زیرساخت و مدیریت را برای بانک‌ها بالا می‌برد.
بهینه‌سازی سامانه‌های پرداخت: کاهش حجم اطلاعات غیرضروری، عملکرد سامانه‌های بانکی را سریع‌تر و دقیق‌تر می‌کند.
قانون تعدد در حساب بانکی
این قانون می گوید، هر کس (چه به اسم خودش، چه با کس دیگه مشترک) فقط می‌تواند در هر بانک از هر نوع حساب یکی داشته باشه به جز حساب بلند مدت. در ادامه جدول انوع حساب را می بینیم:
| نوع حساب | انفرادی مجاز | مشترک مجاز |
| قرض‌الحسنه پس‌انداز | ۱ عدد | ۱ عدد |
| قرض‌الحسنه جاری (با یا بدون دسته‌چک) | ۱ عدد | ۱ عدد |
| سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت عادی | ۱ عدد | ۱ عدد |
نکات مهم
- محدودیتی برای حساب‌های بلندمدت یا تسهیلاتی وجود ندارد. در واقع به هر تعداد افتتاح حساب بلندمدت منعی ندارد.
- حداکثر ۳۰ حساب سپرده ریالی در کل شبکه بانکی (اعم از قرض‌الحسنه، پس‌انداز، جاری و سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت). افتتاح بیش از این تعداد ممنوع است.
- صدور کارت بانکی: تنها یک کارت بانکی برای هر حساب سپرده مجاز است؛ صدور کارت اضافی ممنوع و باید غیرفعال شود.
- ممنوعیت افتتاح حساب جدید بدون مجوز خدمات اضافی: بانک‌ها نمی‌توانند مشتری را مجبور به افتتاح حساب جدید کنند، مگر برای خدماتی مانند دسته‌چک، وام و…
حساب‌های ارزی هم شامل حساب مازاد و راکد می‌شوند؟
حساب‌های ارزی مشمول این قانون محدودیت تعداد حساب‌های بانکی نمی‌شوند. به عبارت دیگر، مشتریان می‌توانند بدون در نظر گرفتن سقف ۳۰ حساب یا محدودیت یک حساب انفرادی و یک حساب مشترک در هر بانک، هر تعداد حساب ارزی مورد نیاز خود را افتتاح کنند. دلیل این استثنا، ماهیت متفاوت حساب‌های ارزی نسبت به حساب‌های ریالی است. این حساب‌ها معمولاً برای مقاصدی مانند دریافت یا انتقال ارز، نگهداری سپرده ارزی، فعالیت‌های تجاری بین‌المللی یا استفاده در سفرهای خارجی به‌کار می‌روند و به همین خاطر بانک مرکزی محدودیتی بر تعداد آن‌ها اعمال نکرده است.
راه‌اندازی سامانه حذف داوطلبانه حساب‌های مازاد – 1404
بانک مرکزی در مرداد ۱۴۰۴ اعلام کرده که یک درگاه الکترونیکی جدید طراحی کرده است تا افراد بتوانند:
- حساب‌های مازاد خود را داوطلبانه اعلام و حذف کنند.
- بدون نیاز به مراجعه حضوری، درخواست بستن حساب را ثبت کنند.
- مانده حساب به حساب اصلی فرد (که خود انتخاب می کند) منتقل شود.
تعداد حساب بانکی خود را چگونه ببینیم؟
تا قبل از معرفی سامانه بانک مرکزی، اگر می خواهید همه حساب خود در شبکه بانکی را مشاهده کنید از ” پنجره خدمات الکترونیک بانک مرکزی” اقدام نمایید. در این سامانه تعداد حساببه عدد نوشته شده است که نشان دهنده کل حساب‌های باز شده در سیستم بانکی ایران است. این حساب اعم از کوتاه مدت عادی، قرض الحسنه پس انداز، حساب جاری و … است.
در “رده” راهنمای کامل “پنجره خدمات الکترونیک بانک مرکزی” به همراه نحوه بهره برداری از آن برای شما تدوین شده است.
پیشنهاد ” رده”
تعداد حساب کمتر یعنی تمرکز بیشتر بر مدیریت مالی شما. بنابراین، رده پیشنهاد می‌کند از همین حالا حساب‌های بانکی خود را بررسی کنید، حساب‌هایی را که بیشترین تراکنش و فعالیت مالی در سال‌های گذشته داشته‌اند حفظ کنید و برای بستن سایر حساب‌های کم‌استفاده یا راکد اقدام نمایید.
source