رویداد۲۴| با بالا گرفتن بحث‌ها درباره احتمال فعال شدن مکانیزم اسنپ‌بک و تشدید تحریم‌ها علیه ایران و همچنین رسیدن قیمت دلار به کانال ۱۰۰ هزار تومانی، نگرانی‌ها در حوزه اقتصاد دیجیتال و کسب‌وکار‌های اینترنتی دوباره اوج گرفته است. هرچند تجربه گذشته نشان می‌دهد که این تحریم‌ها بیشتر بخش‌های سنتی اقتصاد ایران را نشانه رفته‌اند، اما فعالان استارتاپی می‌گویند حوزه آنلاین هم نمی‌تواند خود را از تبعات آن جدا بداند. چراکه تحت تاثیر تورم و گرانی دلار ناشی از تشدید تحریم‌ها متضرر خواهد شد.
مردم با احتیاط خرج می‌کنند
در سال‌های اخیر، استارتاپ‌ها و کسب‌وکار‌های آنلاین به یکی از ارکان مهم اقتصاد ایران تبدیل شده‌اند. براساس آمار اتحادیه کسب‌وکار‌های اینترنتی، اکنون بیش از ۳۲ هزار عنوان شغلی آنلاین در کشور فعال است. از شرکت‌های بزرگ حوزه دیجیتال از جمله دیجی کالا، اسنپ و تپسی گرفته تا خرده فروشی‌های آنلاین و اینستاگرامی از این تورم آسیب خواهد دید. هرچند آمار دقیقی از کل شاغلان کسب‌وکار‌های اینترنتی به صورت رسمی و به‌روز منتشر نشده، اما در سال ۱۴۰۰، حدود ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کردند و اشتغال آنها وابسته به اینترنت بود. رضا الفت نسب در اینباره به رویداد۲۴ می‌گوید: «در حال حاضر نیز به دلیل التهاب ناشی از بازگشت تحریم‌ها قیمت دلار رو به افزایش است که تاثیر مستقیمی بر قیمت کالا‌ها خواهد داشت. هر چه تورم بیشتر باشد قدرت خرید مردم کاهش یافته و کسب و کارهای اینترنتی و خرده فروشی‌های آنلاین آسیب خواهند دید.»
رئیس اتحادیه کسب‌وکار‌های اینترنتی با اشاره اینکه «از زمان جنگ ۱۲ روزه مردم سیاست خرید کالا‌های ضروری را در پیش گرفته‌اند و به دلیل افزایش قیمت‌ها قدرت خریدشان کاهش یافته»، می‌گوید: «کسب و کارهای اینترنتی همین الان هم شرایط سختی را از سر می‌گذرانند. به هر حال در شرایط انقباضی اقتصاد مردم با احتیاط خرج می‌کنند، سفره کوچک‌تر و خرید‌ها جمع و جورتر شده است. ما هم همچون صنوف دیگر تحت تاثیر شرایط ناشی از اقتصاد تحریمی خواهیم بود.»
بیشتر بخوانید: الفت نسب: اینترنت ایران یک اینترنت پراختلال است؛ همه قبول کردیم و چاره‌ای هم نداریم/ شاید برای حاکمیت فیلترینگ و مهاجرت نیروی انسانی مهم نباشد
وی با اشاره به دشواری‌های کسب و کارهای فروش آنلاین در تامین کالا‌ها در شرایط پرنوسان قیمت دلار تاکید می‌کند: «یک کالای دیجیتال ممکن است از زمان فروش تا تامین مجدد دچار افزایش قیمت شود که برای فروشنده ضرر ایجاد خواهد کرد. اگر هم کالا به قیمت بیشتری فروخته شود مسائلی همچون شکایت و محدودیت‌های دولتی را در پی خواهد داشت. در حالی که فروشنده هم در قیمت‌گذاری تقصیری ندارد. در کسب و کارهای اینترنتی اغلب فروشندگان کالا نوعی واسطه‌گر هستند و خودشان واردکننده یا تولیدکننده نیستند.»
به گفته الفت نسب؛ «همین الان هم کسب و کار‌ها با مشکلات ناشی از تحریم‌ها مواجه هستند و اسنپ بک می‌تواند این مشکلات را تشدید کند.»
کسب و کارهای اینترنتی سراغ گزینه تعدیل نیرو می‌روند؟
رئیس اتحادیه کسب‌وکار‌های اینترنتی معتقد است که «در بحران‌های اقتصادی اینچنینی از آنجا که با کاهش فروش و افزایش هزینه‌ها مواجه شوند، ممکن است به عنوان یکی از آخرین راهکار‌ها به سراغ گزینه تعدیل نیرو هم برود تا از این طریق هزینه‌های پرداخت حقوق و بیمه را کاهش دهد. در شرایط بحرانی اقتصادی شاهد بودیم نیروی کار آسیب دیده است.»
او با اشاره به اینکه بازار فروش آنلاین در ایران متاسفانه مارکت کوچکی نسبت به کشور‌های دیگر است، می‌گوید: «البته این حوزه علاقه‌مندان خود را دارد و خیلی از جوانان به این مارکت پیوسته‌اند که شرایط بحرانی اقتصادی می‌تواند این بخش از جامعه را ناامید کند.»
بحران پرداخت‌های بین‌المللی و بن‌بست فروش خارجی
اگرچه این موضوع تازه‌ای نیست، اما یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که تحریم‌ها برای کسب‌وکار‌های آنلاین ایرانی ایجاد کرده، قطع ارتباط با درگاه‌های پرداخت بین‌المللی است؛ درگاه‌هایی مانند پی‌پال، اسکریل و نتلر . نه‌تنها پرداخت‌های کاربران خارجی به استارتاپ‌های ایرانی را مسدود کرده‌اند، بلکه حتی گردشگران خارجی را هم در ایران برای پرداخت آنلاین با مشکل روبه‌رو می‌کنند.
بیشتر بخوانید: هر ساعت قطعی اینترنت یک میلیون و ۵۰۰ هزار دلار به اقتصاد ضرر وارد می‌کند
با فعال شدن اسنپ‌بک، این محدودیت‌ها احتمالاً شدیدتر می‌شود و عملاً هرگونه فروش بین‌المللی برای استارتاپ‌های ایرانی غیرممکن خواهد بود. به همین دلیل بسیاری از فعالان این حوزه مجبورند یا دور فروش خارجی را خط بکشند یا با واسطه‌های خارج از کشور کار کنند؛ روشی پرریسک که همیشه خطر بلوکه شدن پول را به همراه دارد.
بازار داغ فیلترشکن‌ها و محدودیت ابزار‌های جهانی
کسب‌وکار‌های آنلاین برای رشد و توسعه نیازمند ابزار‌های تحلیلی مانند گوگل آنالیتیکس هستند تا رفتار کاربران را بررسی کنند. اما این سرویس‌ها سال‌هاست برای دامنه‌های ایرانی مسدود شده و صاحبان استارتاپ‌ها مجبور به استفاده از VPN یا ابزار‌های غیررسمی شده‌اند. موضوعی که همچنان بازار متقاضیان فیلترشکن را داغ می‌کند.
به نظر می‌رسد که فعالان این حوزه باید آماده سناریو‌های مختلف باشند. فعال شدن اسنپ‌بک می‌تواند به معنای ورود استارتاپ‌های ایرانی به دوره‌ای پرریسک و پرابهام باشد؛ دوره‌ای که در آن احتمالاً شماری از کسب‌کار‌ها نتوانند تاب بیاورند.
source