صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی (PE) چیست؟

نویسنده:
رضا عبدی

همه ما کسب‌وکارهای زیادی را می‌شناسیم که به دلیل مشکل در تامین مالی نتوانسته‌اند ایده‌هایشان را اجرایی کنند. اگرچه بخشی از این مشکل به نظام بانکی مربوط است، اما نمی‌توان تاثیر نهادهای مالی در این زمینه را نادیده گرفت. یکی از این نهادهای مالی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی یا همان Private equityها هستند. این صندوق‌ها یکی از مفاهیم مهم و پرکاربرد در دنیای مالی و سرمایه‌گذاری هستند اما همچنان برای بسیاری از افراد و کسب‌وکارها هنوز مبهم به نظر می‌رسند. در این مطلب از رده با مفهوم صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی آشنا خواهید شد.

تعریف صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی

صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی، ابزارهای سرمایه‌گذاری‌ای هستند که به وسیله شرکت‌های PE و به نمایندگی از گروهی از سرمایه‌گذاران اداره می‌شوند. سرمایه این صندوق‌ها با این دیدگاه تأمین می‌شود که بخشی از سهام شرکت‌های خصوصی تملک و سپس در یک بازه زمانی واگذار شود. بیشتر صندوق‌های خصوصی در قالب یک مشارکت محدود با سرمایه ثابت تشکیل می‌شوند که اهداف سرمایه‌گذاری آن‌ها از قبل کاملا تعیین نشده که از این جهت به آن‌ها اصطلاحا «blind pool» گفته می‌شود. این صندوق‌ها معمولا دارای طول عمر محدود هستند و از سرمایه‌گذاران می‌خواهند متعهد به تأمین سرمایه صندوق برای تمام طول عمر صندوق، بدون حق بازخرید و یا برداشت باشند.

ویژگی‌های صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی

صندوق‌های PE به جای سرمایه‌گذاری در بازارهای عمومی، سرمایه خود را در شرکت‌های خصوصی با پتانسیل رشد بالا سرمایه‌گذاری می‌کنند. سرمایه‌گذاری‌های صندوق‌های PE معمولا بلندمدت (۵ تا ۷ سال) هستند تا فرصت رشد و بهبود شرکت‌ها فراهم شود. این صندوق‌ها معمولا در مدیریت شرکت‌های هدف خود مشارکت فعال دارند تا آن‌ها را رشد و توسعه دهند. به دلیل ماهیت خصوصی این صندوق‌ها، امکان سرمایه‌گذاری در آن‌ها معمولا محدود به سرمایه‌گذاران خاص و نهادی است. برخی از نقاط قوت صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی عبارت است از:

• بازده بالا: صندوق‌های PE معمولاً بازدهی بالاتری نسبت به سایر انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارائه می‌دهند.
• تنوع پرتفوی: این صندوق‌ها در چندین شرکت مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند که این کار، موجب کاهش ریسک و اطمینان خاطر بالاتر می‌شود.
• مدیریت فعال: صندوق‌های PE شرکت‌های سرمایه‌گذاری‌شده را به صورت فعال مدیریت می‌کنند که باعث بهبود عملکرد آن‌ها می‌شود. مدیریت حرفه‌ای این صندوق‌ها موجب می‌شود خیال سرمایه‌گذاران از همه لحاظ راحت باشد.

فهرست صندوق‌های سرمایه‌گذاری

ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی

ارکان تشکیل‌دهنده صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی به شرح زیر هستند:

شرکت مدیریت دارایی خصوصی (PE)

شرکتی است که دارای افراد متخصص در اجرای سرمایه‌گذارهای خطرپذیر و رشدی هستند. این نوع شرکت‌ها سرمایه یک یا گروهی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری را جمع‌آوری می‌کنند و از طریق دو شخصیت حقوقی مجزا (مدیر سرمایه‌گذاری و شریک مدیریتی) اقدام به ارائه مشاوره به این صندوق‌ها می‌کنند.

شرکای سرمایه‌گذار (LP)

شرکای سرمایه‌گذار قسمت عمده‌ای از سرمایه‌های صندوق‌های خصوصی را تامین می‌کنند. LPها به عنوان سرمایه‌گذاران غیرفعال در صندوق‌های خصوصی مشارکت می‌کنند و تعهدات مالی هر یک به اندازه سرمایه‌ای است که به صندوق سرمایه‌گذاری متعهد شده‌اند. صندوق‌های بازنشستگی عمومی و خصوصی، بیمه‌ها، خیریه‌ها، بانک‌ها، افراد ثروتمند و فراصندوق‌ها از جمله LP‌ها شناخته می‌شوند.

شریک مدیریتی (GP)

شریک مدیریتی مسئولیت مدیریت صندوق را بر عهده دارد. مسئولیت بدهی و تعهدات صندوق بر عهده شریک مدیریتی خواهد بود. همچنین، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شریک مدیریتی (GP)، تامین بخشی از سرمایه صندوق است.

مدیر سرمایه‌گذاری

مدیر سرمایه‌گذاری وظیفه مدیریت عملیات روزمره صندوق را بر عهده دارد. این مدیر وظیفه دارد تا فرصت‌های سرمایه‌گذاری را ارزیابی کرده و به شرکت‌های موجود در پرتفوی مشاوره بدهد. همچنین مدیر سرمایه‌گذاری فرآیند حسابرسی و گزارش‌دهی را مدیریت می‌کند و در ازای این خدمت، کارمزد می‌گیرد.

شرکت‌های فعال در سبد سرمایه‌گذاری

صندوق‌های خصوصی ممکن است در طول دوره فعالیت‌شان در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری کنند که تعداد آن‌ها بین ۱۰ تا ۱۵ عدد است. این شرکت‌ها به عنوان تشکیل‌دهنده سبد سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند.

سوالات متداول

حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی چقدر است؟

سرمایه‌گذار اولیه برای شروع سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری خصوصی حداقل به 100 میلیون تومان پول نیاز دارد.

آیا سرمایه‌گذاری در صندوق‌های خصوصی برای همه سرمایه‌گذاران مناسب است؟

خیر، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های خصوصی مناسب همه سرمایه‌گذاران نیست. سرمایه‌گذاران خرد معمولاً به دلیل ریسک بالا، محدودیت نقدشوندگی و هزینه‌های بالا به سمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی نمی‌روند.

شرکت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی چگونه کسب درآمد می‌کنند؟

منبع اصلی درآمد شرکت‌های سرمایه‌گذاری خصوصی، کارمزدهای مدیریتی و کارمزدهای عملکردی هستند. این شرکت‌ها معمولا سالانه 2 درصد دارایی‌های تحت مدیریت را به عنوان کارمزد مدیریت و همچنین 20 درصد سود حاصل از فروش شرکت را به عنوان کارمزد عملکرد دریافت می‌کنند.

حداقل سرمایه صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی باید چه مقدار باشد؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری خصوصی (در ایران) باید دست‌کم به اندازه 50 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کنند.