شفقنا- آقا مجتبی تهرانی گفته است: اهل معرفت می فرمایند: توکّل به خداوند از سخت ترین و مشکل ترین منازل عامّه مردم است.

خواجه عبدالله انصاری می گوید: «اَلتَوَکُّلُ کِلَةُ الْأَمْرِ کُلِّهِ إِلَی مَالِکِهِ»؛ توکّل، واگذار کردن تمام امور به مالکش است، «وَ التَّعْوِیْلُ عَلَی وِکالَتِهِ»؛ و اعتماد نمودن به وکالت اوست. موکّل وقتی وکیل می گیرد و امری را به او واگذار می کند، اعتمادش به این وکالت است؛ یعنی به خاطر همین اعتماد، امرش را به او واگذار می کند. «وَ هُوَ مِنْ أَصْعَبِ مَنازِلِ الْعَآمَّةِ عَلَیهِم»؛ این، از سخت ترین و مشکل ترین منازل عامّه؛ یعنی مردم است.

«وَ أوهَنِ السُّبُل عِندَ الْخَاصَّةِ»؛ امّا کسانی که از خواصّ عباد خدا هستند، این منزل و این جایگاه در سیر الی الله سبک ترین راه ها برای آن هاست. امّا کسانی که در ابتدای سیر و سلوک هستند و تازه در این راه قدم گذاشته اند، توکّل الی الله برای آن ها مشکل است، ولی آن هایی که در سیر الی الله هستند، توکّل برایشان آسان است. «لِأَنَّ الْحَقَّ تَعَالَی قَدْ وَکَّلَ الْاُمُورَ کُلَّهَا إلَی نَفْسِهِ»؛ چون خداوند تمام امور را واگذار کرده است به خودش ، «وَ ایأس العَالَم مِنْ مِلْکِ شَیْءٍ مِنْهَا»1؛ و تمام اهل عالم ماسوای خودش را مأیوس کرده از اینکه نسبت به امور عالم مالکیّت داشته باشند. «أزِمَّةِ الْاُمُور طُرّاً بِیَدِهِ وَ الْکُلُّ مُسْتَمِدَّةٌ مِنْ مَدَدِهِ». دوم تمام امور به دست قدرت او است و مالک حقیقی اوست. «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَ إِیَّاکَ نَسْتَعینُ».

پی نوشت:

منازل السائرين، ج2، ص 13

منظومه حاج ملا هادی سبزواری شهید مطهری؟ره؟، ج1، ص12