رویداد۲۴| در پی اعلام سازمان تأمین اجتماعی مبنی بر الزام بیمه همه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی و پرداخت حق بیمه توسط خود رانندگان، موجی از واکنش‌ها در میان رانندگان و کارشناسان به راه افتاده است. این تصمیم که از سوی سازمان تأمین اجتماعی با هدف «توسعه پوشش بیمه‌ای مشاغل آزاد و غیررسمی» عنوان شده، در عمل برای بسیاری از رانندگان به معنای تحمیل هزینه‌ای سنگین در شرایط رکود درآمدی و افزایش هزینه‌های روزمره است.
احسان سقایی، دبیرکل اتاق اصناف ایران، با اشاره به اینکه «بسیاری از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی یا بازنشسته‌اند یا این کار شغل دوم آنهاست»، اجباری کردن بیمه را اقدامی نادرست خوانده و گفته است: «اجبار در بیمه، بدون در نظر گرفتن وضعیت واقعی معیشت و نوع اشتغال این افراد، تصمیمی غیرکارشناسی است که ممکن است باعث ترک کار یا افزایش قیمت کرایه‌ها شود.»
جزئیات طرح: بیمه اجباری، پرداخت فردی
بر اساس اعلام رسمی سازمان تأمین اجتماعی، تمام رانندگان فعال در پلتفرم‌های تاکسی اینترنتی مانند اسنپ و تپسی باید در قالب بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد، تحت پوشش بیمه قرار گیرند.
در این طرح، سهم کارفرما حذف شده و راننده موظف است کل حق بیمه (حدود ۳۲ درصد از حداقل دستمزد) را شخصاً پرداخت کند. با احتساب حداقل حقوق فعلی (حدود ۹ میلیون تومان)، مبلغ حق بیمه ماهانه بیش از ۲.۸ میلیون تومان خواهد بود.
به گفته مسئولان سازمان، هدف از این طرح «ایجاد امنیت شغلی و دسترسی رانندگان به خدمات بازنشستگی، ازکارافتادگی و درمانی» عنوان شده است، اما بسیاری از رانندگان معتقدند این تصمیم بدون مشارکت و مشورت با ذی‌نفعان اتخاذ شده است.
تأثیر مستقیم بر کرایه‌ها؛ افزایش اجتناب‌ناپذیر؟
رانندگان می‌گویند با توجه به کاهش سهم خالص درآمد پس از کسر هزینه سوخت، استهلاک خودرو و سهم شرکت، پرداخت ماهانه بیش از دو و نیم میلیون تومان بیمه تنها با افزایش کرایه‌ها جبران‌پذیر است.
کارشناسان حمل‌ونقل هم هشدار می‌دهند که اعمال بیمه اجباری بدون حمایت دولت یا سهم مشارکتی پلتفرم‌ها، به شکل زنجیره‌ای بر هزینه حمل‌ونقل شهری اثر می‌گذارد و در نهایت، افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی نرخ کرایه‌ها را در پی خواهد داشت.
نگرانی از قطع مستمری بازنشستگان
یکی از نگرانی‌هایی که پس از اعلام این طرح میان رانندگان بازنشسته مطرح شد، احتمال قطع حقوق بازنشستگی در صورت بیمه مجدد بود. برخی رانندگان بازنشسته نگران بودند که ثبت بیمه جدید در تأمین اجتماعی موجب قطع مستمری شود. اما سازمان تأمین اجتماعی این شایعه را تکذیب کرده و تأکید کرده است که بیمه‌پردازی جدید رانندگان تأثیری بر مستمری فعلی آنها ندارد، مگر اینکه قانون خاص صندوق بازنشستگی اولیه محدودیتی ایجاد کند. سخنگوی سازمان گفته است: «هدف، پوشش حمایتی بیشتر است نه حذف مزایا یا حقوق قبلی.»
موافقان و مخالفان؛ بیمه به مثابه امنیت یا اجبار
موافقان طرح می‌گویند رانندگان پلتفرم‌ها بخش بزرگی از اقتصاد غیررسمی کشور را تشکیل می‌دهند و در نبود بیمه، در معرض آسیب‌های جدی قرار دارند. به باور آنها، بیمه اجباری می‌تواند قدمی برای شفاف‌سازی اشتغال در حوزه اقتصاد دیجیتال باشد.
اما منتقدان، طرح فعلی را ناعادلانه می‌دانند. به گفته احسان سقایی، «وقتی یک راننده با خودروی شخصی و در ساعات آزاد فعالیت دارد، نمی‌توان او را ملزم به پرداخت کامل حق بیمه دانست. دولت یا شرکت‌های پلتفرمی باید سهمی در این هزینه داشته باشند.» برخی کارشناسان نیز معتقدند بدون مشارکت اسنپ و تپسی در سهم بیمه، این سیاست بیشتر به «انتقال بار رفاهی دولت به دوش رانندگان» شباهت دارد.
راهکار‌ها و پیشنهاد‌ها
کارشناسان حوزه بیمه و حمل‌ونقل چند مسیر جایگزین را پیشنهاد می‌کنند، مثلا تقسیم سهم بیمه میان راننده، پلتفرم و دولت؛ مشابه الگوی بیمه کارگران پاره‌وقت یا اختیاری شدن بیمه در گام نخست تا زمینه اعتمادسازی فراهم شود. راهکار دیگر آن است که نرخ ترجیحی بیمه برای مشاغل پاره‌وقت یا دوم تعیین شود تا هزینه‌ها متناسب‌تر شود. افزایش سهم مالیاتی یا مسئولیت اجتماعی پلتفرم‌ها برای کمک به بیمه رانندگان فعال نیز دیگر گزینه روی میز است.
در مجموع می‌توان گفت که طرح بیمه اجباری رانندگان اینترنتی، از نظر فلسفه‌ی اجتماعی اقدامی درست است، اما در ساختار اجرایی فعلی می‌تواند فشار مضاعفی بر قشر کم‌درآمد رانندگان وارد کند. اگر هدف سیاست‌گذار «تأمین امنیت شغلی» است، باید ابزار‌های مالی برای تحقق آن نیز فراهم شود. در غیر این صورت، بیمه‌ای که با نیت حمایت آغاز شده، ممکن است در عمل به دلیلی برای افزایش کرایه، کاهش رانندگان فعال و نارضایتی عمومی بدل شود.
source