به گزارش خبرنگار پرشین خودرو، در سال‌های اخیر، افزایش روزافزون تعداد خودروهای درون‌سوز در شهرهای بزرگ کشور و همزمان رشد آلودگی هوا و مشکلات زیست‌محیطی، مسئله‌ای جدی برای سلامت شهروندان و کیفیت زندگی شهری ایجاد کرده است. بررسی اخبار خودرو نشان می‌دهد که خودروهای فرسوده سهم عمده‌ای از آلاینده‌های هوا، به‌ویژه ذرات معلق و گازهای خطرناک مانند مونوکسیدکربن و دی‌اکسید نیتروژن، دارند. همین موضوع ضرورت اعمال محدودیت‌های جدی برای خودروهای درون‌سوز و تسریع روند اسقاط وسایل نقلیه فرسوده را بیش از پیش روشن می‌کند.
لزوم اعمال محدودیت‌های هدفمند
کارشناسان حوزه محیط زیست و حمل‌ونقل بر این باورند که محدودیت‌های هدفمند می‌تواند علاوه بر کاهش آلودگی هوا، موجب افزایش امنیت جاده‌ای و بهبود کیفیت خدمات حمل‌ونقل شهری شود. اعمال محدودیت‌ها می‌تواند به شکل‌های مختلفی اجرا شود؛ از ممنوعیت تردد خودروهای با استاندارد پایین در ساعات اوج ترافیک گرفته تا محدودیت ورود به مناطق پرتراکم شهری یا الزام به معاینه فنی منظم و سختگیرانه برای خودروهای قدیمی.
تسریع در اسقاط خودروهای فرسوده
یکی از راهکارهای اصلی کاهش آلودگی هوای شهری، تسریع در اسقاط خودروهای فرسوده است. خودروهایی که بیش از ۱۵ تا ۲۰ سال عمر دارند، نه تنها مصرف سوخت بالاتری دارند بلکه به دلیل کهنگی سیستم‌های احتراق و ضعف در رعایت استانداردهای زیست‌محیطی، بیشترین سهم را در تولید آلاینده‌ها دارند. به همین دلیل، بسیاری از کشورها سیاست‌های تشویقی برای مالکانی که خودروهای فرسوده خود را تحویل می‌دهند، اجرا می‌کنند؛ از جمله تخفیف مالیاتی، وام جایگزینی با خودروهای جدید، یا معافیت‌های ویژه در خرید سوخت و بیمه.
چالش‌ها و ضرورت برنامه‌ریزی منسجم
در کشور ما نیز طی سال‌های گذشته برنامه‌هایی برای تشویق به اسقاط خودروهای فرسوده اجرا شده، اما همچنان با چالش‌های جدی مواجه است. نبود زیرساخت‌های کافی برای بازیافت خودروهای قدیمی، کمبود انگیزه اقتصادی برای مالکان و ضعف در نظارت بر روند اسقاط، از مهم‌ترین موانع موجود به شمار می‌روند. به همین دلیل کارشناسان بر این باورند که باید یک برنامه منسجم و هماهنگ بین وزارت راه و شهرسازی، سازمان حفاظت محیط زیست و خودروسازان کشور تدوین شود تا فرآیند اسقاط به صورت سریع، شفاف و سودمند برای شهروندان اجرا شود.
تجربه جهانی و محدودیت‌های ترکیبی
تجربه کشورهای توسعه‌یافته نشان می‌دهد که اعمال محدودیت‌های ترکیبی، بیشترین اثرگذاری را در کاهش آلودگی دارد. در بسیاری از شهرهای اروپایی و آسیایی، خودروهای با استانداردهای زیست‌محیطی پایین اجازه ورود به مناطق مرکزی شهر را ندارند و یا باید هزینه‌های سنگینی برای ورود پرداخت کنند. این سیاست، علاوه بر کاهش آلودگی، شهروندان را تشویق می‌کند که خودروهای قدیمی خود را بازنشسته کرده و به سمت خرید خودروهای کم‌مصرف و دوستدار محیط زیست حرکت کنند.
نقش خودروهای هیبریدی
یکی از موضوعات مهم در مسیر کاهش آلودگی و بهبود کیفیت حمل‌ونقل شهری، توسعه و حمایت از تولید خودروهای هیبریدی و کم‌مصرف است. خودروهای هیبریدی که از ترکیب موتور درون‌سوز و موتور الکتریکی بهره می‌برند، مصرف سوخت پایین‌تر و انتشار آلاینده کمتر دارند و می‌توانند جایگزین مناسبی برای خودروهای فرسوده و پرمصرف باشند. کارشناسان تأکید می‌کنند که باید از خودروسازانی که در این زمینه قدم برمی‌دارند، حمایت جدی شود؛ از ارائه تسهیلات مالی و کاهش تعرفه‌ها گرفته تا ایجاد بازار مناسب برای عرضه این خودروها. چنین حمایتی باعث می‌شود مسیر تولید و ورود خودروهای هیبریدی به بازار سریع‌تر و مؤثرتر طی شود و نتیجه ملموس برای کاهش آلودگی حاصل شود.
آگاهی عمومی و نقش رسانه‌ها
افزایش آگاهی عمومی درباره پیامدهای استفاده از خودروهای فرسوده نقش مهمی در موفقیت این سیاست‌ها دارد. رسانه‌ها و نهادهای اطلاع‌رسان می‌توانند با انتشار آمار دقیق، نمونه‌های واقعی از اثرات خودروهای فرسوده بر سلامت و محیط زیست و ارائه راهکارهای ساده برای کاهش آلودگی، رفتار شهروندان را تغییر دهند. به عنوان مثال، توضیح اینکه یک خودرو فرسوده در مقایسه با خودروی جدید یا هیبریدی، چند برابر بیشتر گازهای سمی تولید می‌کند، می‌تواند انگیزه مناسبی برای اقدام به اسقاط خودرو فراهم کند.
حمایت از تولید خودروهای کم‌مصرف
حمایت از صنعت خودرو برای تولید خودروهای استاندارد، کم‌مصرف و دوستدار محیط زیست ضروری است. خودروسازان باید ترغیب شوند که تولید خودروهای هیبریدی و کم‌مصرف را در اولویت قرار دهند. ارائه تسهیلات مالی، کاهش تعرفه‌های واردات قطعات پیشرفته و ایجاد بازار مناسب برای خودروهای هیبریدی و کم‌مصرف، می‌تواند به سرعت فرآیند جایگزینی خودروهای فرسوده با نمونه‌های مدرن را تسریع کند و به کاهش آلودگی هوا کمک کند.
فناوری‌های نوین و مدیریت هوشمند ترافیک
استفاده از فناوری‌های نوین برای مدیریت ترافیک و کاهش آلودگی هوا نیز می‌تواند مکمل این اقدامات باشد. سیستم‌های هوشمند کنترل تردد، پایش آنلاین آلایندگی خودروها و ایجاد سامانه‌های پرداخت عوارض به‌صورت پویا، کمک می‌کنند تا محدودیت‌ها نه تنها اجرایی بلکه مؤثر باشند. این رویکرد باعث می‌شود که شهرها به صورت هوشمند مدیریت شوند و همزمان با کاهش آلاینده‌ها، حمل‌ونقل شهری بهینه و روان‌تر شود.
فراخوان به اقدام
ترکیب محدودیت‌های قانونی، تسهیلات تشویقی، حمایت از تولید خودروهای هیبریدی و کم‌مصرف، ارتقای فرهنگ عمومی و نظارت دقیق، راهکار جامع و مؤثری برای مقابله با معضل خودروهای فرسوده و کاهش آلودگی هوای شهرهاست. بدون اجرای سریع و هماهنگ این اقدامات، شهرهای بزرگ کشور هر روز با مشکلات جدی‌تری از جمله افزایش بیماری‌های تنفسی، کاهش کیفیت زندگی شهری و فشار اقتصادی ناشی از مصرف سوخت بالا مواجه خواهند شد.
انتظار می‌رود مسئولان اجرایی، سیاستگذاران و خودروسازان کشور، با همکاری یکدیگر، برنامه‌ای عملیاتی برای محدودیت وسایل نقلیه درون‌سوز، تسریع در اسقاط وسایل فرسوده و حمایت از خودروهای هیبریدی تدوین و اجرایی کنند. این اقدام نه تنها سلامت شهروندان را تضمین می‌کند، بلکه باعث بهبود محیط زیست، کاهش هزینه‌های ناشی از مصرف سوخت و ایجاد فرصت‌های اقتصادی جدید در صنعت خودرو و بازیافت خواهد شد.
شهروندان نیز با همراهی در این فرآیند، می‌توانند نقش مهمی در حفاظت از محیط زیست و ارتقای کیفیت زندگی خود و نسل‌های آینده داشته باشند. با نگاهی به تجربه جهانی و ظرفیت‌های داخلی، زمان آن رسیده است که حرکت جدی و هدفمند برای کاهش خودروهای فرسوده، حمایت از خودروهای هیبریدی و اعمال محدودیت‌های هوشمند برای خودروهای درون‌سوز آغاز شود؛ اقدامی که هم به نفع محیط زیست است و هم به نفع سلامت و رفاه مردم.
source