مقاومت‌ها در مسیر واگذاری نمایشگاه‌ بین‌المللی تهران با وجود مشتریان بالقوه

گروه اقتصادی: شنیده‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر وزارت صمت مخالفت جدی با فرایند واگذاری دارد. نمایشگاه شهر آفتاب، اتاق بازرگانی، برخی مجموعه‌های دیگر و یا ایجاد کنسرسیوم مشترک از علاقه‌مندان و داوطلبان از مشتریان بالقوه برای اداره این مجموعه محسوب می شوند. در کشورهای دیگر اتاق های بازرگانی و مجموعه های خصوصی عهده دار برگزاری نمایشگاه ها هستند

به گزارش بولتن نیوز، آخرین خبرها درباره واگذاری شرکت سهامی نمایشگاه بین‌المللی تهران حاکی از قرارگرفتن نام این شرکت در اولویت‌های واگذاری دارد و فرایند قیمت‌گذاری سهام شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی در دستور کار قرار گرفته است.هر زمان همکاری وزارتخانه انجام شود، مسیر قانونی ادامه پیدا می‌کند. ابتدا قیمت‌گذاری، سپس تعیین قیمت پایه، انتشار آگهی مزایده و حضور همه متقاضیان از جمله شهر آفتاب به عنوان یکی از شرکت‌های دارای شرایط بالقوه در مزایده انجام می‌شود و پس از آن نیز بررسی صلاحیت صورت گرفته و در نهایت واگذاری انجام می‌شود.

اما شنیده‌ها حاکی از آن است که در حال حاضر وزارت صمت مخالفت جدی با فرایند واگذاری دارد و این موضوع تا حدی طبیعی است، زیرا واگذاری می‌تواند بر حوزه اختیارات و ساختار اعتباری وزارتخانه تأثیر بگذارد. نمایشگاه شهر آفتاب نیز مانند سایر متقاضیان، یکی از مشتریان بالقوه خرید این مجموعه است که در کنار اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و برخی مجموعه‌های دیگر توانایی‌هایی کاری و بالقوه برای خرید و اداره این مجموعه را دارد. مباحثی نیز در مورد ایجاد کنسرسیوم مشترک از علاقه‌مندان و داوطلبان خرید این مجموعه مطرح شده است که به طور قطع می‌تواند پتانسیلی قوی برای اداره این مجموعه ایجاد کند.

در ابتدای دهه 90 خزانه‌دار وقت اتاق بازرگانی تهران که در آن روزها حمید حسینی عهده‌دار سمت ریاست آن بود از علاقه‌مندی اتاق بازرگانی به خرید مجموعه نمایشگاه بین‌المللی تهران خبر داده بود. بنابر اظهارات حسینی در مرداد 1390، قبل از اين هم اتاق بازرگاني تهران علاقه‌مندي خود را اعلام كرده بود و حتي زماني كه نمايشگاه را به سازمان تامين اجتماعي نيروهاي مسلح(ساتا) واگذار كرده بودند، مذاكراتي براي در اختيار‌ گرفتن مديريت نمايشگاه انجام شده بود.

مطالعات متعدد نیز نشان می دهد در بسیاری از کشورهای صنعتی، نمایشگاه‌های تجاری توسط شهرداری‌ها و اتاق‌های بازرگانی مدیریت می‌شوند. دراکثر کشورها کمیته ای مشترک، نمایشگاه‌ها را مدیریت می‌کند و در برخی کشورها یا اتاق بازرگانی یا شهرداری‌ها به تنهایی نمایشگاه را اداره می‌کنند.

به گفته محمدمهدی راسخ، ‌دبیرکل وقت اتاق بازرگانی تهران در سال 86، درکشورهایی که سابقه برگزاری مداوم نمایشگاه‌های بین‌المللی را دارند، بیشتر هیئت مدیره‌ای مشترک میان شهرداری، اتاق بازرگانی و دیگر تشکل‌های بخش خصوصی، اداره کننده نمایشگاه‌ها هستند.

به اعتقاد اودر مالزی این وظیفه به‌عهده شهرداری‌ها واتاق‌های بازرگانی است. در آلمان بخش خصوصی عهده‌دار این مسئولیت است. درفرانسه شهرداری ها قدرت زیادی در اداره نمایشگاه دارند اما اتاق‌های بازرگانی هم نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند و در ترکیه هم، چنین وضعیتی حاکم است و بخش خصوصی با میان‌داری اتاق بازرگانی دراین زمینه نقش اساسی دارد.

بنابراین گزارش، برای شروع کارو فرآیند واگذاری، کارشناسان قیمت‌گذاری باید مجوز ورود به مجموعه و بررسی اطلاعات را دریافت کنند، اما این اتفاق هنوز رخ نداده است.

شرکت‌های مشمول واگذاری نمی‌توانند مانع فرآیند واگذاری شوند

کارشناسان می‌گویند از نظر قانونی هیچ منعی وجود ندارد و شرکت‌های مشمول واگذاری نمی‌توانند مانع این فرایند شوند. همچنین طبق مقررات، پس از واگذاری، موضوع فعالیت شرکت نباید تغییر کند، اموال و دارایی‌ها نباید فروخته شود و کارکنان نیز نباید اخراج شوند؛ موضوعی که از سوی سازمان خصوصی‌سازی نیز مورد تأکید قرار گرفته است.

پیشنهاد به شرکت نمایشگاه شهر افتاب برای شرکت در واگذاری

براساس این گزارش پس از اتمام فرایند و تصویب قیمت و شرایط واگذاری توسط هیات واگذاری نسبت به انتشار آگهی عرضه عمومی در روزنامه‌های کثیرالانتشار اقدام می‌شود و به شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی شهر آفتاب نیز پیشنهاد شده به منظور تسریع و تسهیل در امر اطلاع‌رسانی، ‌ضمن ثبت نامه در سامانه مشتریان بالقوه، تقاضای خرید خود را در سامانه ثبت کند.

براساس این گزارش بحث واگذاری، خصوصی سازی یا پیاده سازی اصل 44 در مورد شرکت سهامی نمایشگاه های بین المللی جمهوری اسلامی ایران دو دهه است که در حال پیگیری است، اما تاکنون عملی نشده است. در دهه 80 و مشخصا در سال 86، قوام شهیدی مدیرعامل وقت این شرکت، این واگذاری را نیازمند به فراهم آوردن یکسری اقدامات اداری دانست و ابراز امیدواری کرد که تا پایان سال 86 این شرکت به بخش خصوصی واگذر شود.

به گفته او در این راستا ترجیح وزارتخانه، سپردن این شرکت به خریدار مرتبط با موضوع نمایشگاه بود تا بتواند به ارتقاء سطح صنعت نمایشگاهی کمک کند و شخصیت حقیقی یا حقوقی باید کار نمایشگاه را به عهده گیرد که در این زمینه از تجربیات کافی بهره‌مند باشد.

نمایشگاه تهران در لیست شرکت‌های واگذاری

اکنون، اين شركت در ليست شركتهاي قابل واگذاري است و مسوولان سازمان خصوصی‌سازي براي واگذاري آن چندين زمان را وعده داده بودند.قانون برنامه هفتم توسعه بر موضوع این واگذاری تاکید دارد و مطابق پیش‌بینی‌ها در دو سال اول قانون برنامه هفتم توسعه باید تکلیف این واگذاری معین شود.

واگذاری شرکت به سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح (ساتا)، ‌واگذاری زمین‌های سایت نمایشگاهی تهران به صدا و سیما، تغییر کاربری و تبدیل این محل به پارک عمومی از گزینه‌های مطرح‌شده در این زمینه بوده است که مخالفت‌های جدی به ویژه از سوی وزارت بازرگانی وقت و وزارت صمت فعلی از مهمترین دلایل اجرایی‌نشدن این مباحث بوده است.جدی‌ترین مباحث درباره واگذاری زمین‌های نمایشگاه بین المللی در یک دهه پیش مطرح شد؛ در آبان ماه سال 1388 بود که هیئت دولت مصوب کرد در راستای اجرای ماده 2 قانون اصلاح موادی از قانون برنامه چهارم توسعه و همسو با اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی و تصویب‌نامه هیات عالی واگذاری، وزارت بازرگانی وقت ملزم به واگذاری شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی به بخش خصوصی شود.

واگذاری نمایشگاه در هیئت نمایندگان اتاق در سال 1386 تصویب شده بود

پیشنهاد واگذاری شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران به تشکل‌های وابسته به اتاق بازرگانی و صنایع و معاد‌ن ایران در سال 1386 در جلسه هیئت نمایندگان اتاق ایران از طرف آقای دکتر بازرگانی، معاون وزیر و عضو هیئت رئیسه اتاق ایران مطرح که مورد تصویب هیئت نمایندگان قرار می‌گیرد و متعاقب آن طرح خصوصی‌سازی در قالب تأسیس یک شرکت سرمایه‌گذاری با ترکیب سهامداران از قبیل 9 صندوق توسعه صادرات غیرنفتی ثبت شده و سایر صادرکنندگان غیرعضو، اتاق‌های بازرگانی و اتاق تعاون ایران، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و خدمات نمایشگاهی و سایر نهادهای عمومی و غیردولتی از طرف ایشان در جلسه هیئت رئیسه اتاق ایران مطرح و به تصویب می‌رسد.

کارشناسان صنعت نمایشگاهی معتقدند نمایشگاه بین‌المللی تهران، به‌عنوان تنها شرکت دولتی در جایگاه رگولاتوری باید اصول صنعت نمایشگاهی را به درستی اجرا کند و نقش سامان‌دهی امور نمایشگاهی در تهران و سایر استان‌ها را ایفا کند. این مجموعه باید با تعریف و اجرای نمایشگاه‌های استاندارد و باکیفیت، به الگویی مناسب برای شکل‌گیری نمایشگاه‌ها در سراسر کشور تبدیل شوداما بسیاری از کارشناسان صنعت نمایشگاهی معتقدند که نمایشگاه بین‌المللی تهران اکنون، به‌دلیل سردرگمی مدیریتی و حل‌نشدن مسئله واگذاری چندین‌ساله خود، از هرگونه تحول و پیشرفت بازمانده است.

به عقیده آنها چه دفاعی برای دولتی بودن شرکت سهامی نمایشگاه‌ها وجود دارد؟ در سال‌های اخیر بسیاری از اهداف این نمایشگاه از جمله کسب درآمدهای ارزی، به‌روزرسانی تقویم نمایشگاهی، نوسازی تجهیزات و سالن‌ها، و سایر اقدامات کلیدی محقق نشده است و واگذاری آن به مشتریان و شرکت‌های بالقوه از جمله نمایشگاه شهر افتاب یا اتاق بازرگانی یا کنسرسیومی مشترک از شرکت‌های یا مجموعه‌های متقاضی، می‌تواند راهکاری موثر در جهت بهبود شرایط کار در این نمایشگاه باشد.

دولتی بودن ساختار نمایشگاه بین‌المللی تهران و سایه تحریم

همچنین دولتی بودن شرکت سهامی نمایشگاه‌ بین‌المللی تهران یکی از دلایلی است که موجب شده تا شرکت‌های بین‌المللی در طول دوران برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی در محل این نمایشگاه استقبالی از حضور و مشارکت در نمایشگاه‌ها نداشته باشند. طبیعی است که اثار تحریم بر میزان فعالیت و نقش شرکت سهامی نمایشگاه بین‌المللی تهران بیشتر است و واگذاری آن موضوعی است که می‌‌تواند اثار تحریم را کاهش دهد. فعالان نمایشگاهی اعم از برگزارکنندگان، شرکت‌کنندگان و بازدیدکنندگان تخصصی و هیات‌های تجاری داخلی حق دارند خواستار آن باشند که بهترین شرکت‌های خارجی از نمایشگاه‌ها بازدید کنند و محدودیت‌هایی برای هیات‌های خارجی و شرکت‌های بین‌المللی وجود نداشته باشد و برگزاری تمامی نمایشگاه‌ها محلی برای انعقاد تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهای دوجانبه و موثر اقتصادی باشد که می‌تواند مبادلات مالی و تجاری ایران را افزایش دهد و هدف توسعه صادرات با برگزاری نمایشگاه را محقق کند.

گفتنی است تاریخچه تاسیس شرکت نمایشگاه‌های بین‌المللی ایران به سال 1338 برمی‌گردد؛ پس از تاسیس این شرکت، اراضی نمایشگاه در مکان فعلی به منظور احداث فضای نمایشگاهی به شرکت نمایشگاه‌های بین المللی تهران اختصاص یافت و در سال 1346 فعالیت ساخت سالن‌های نمایشگاهی و اداری در محل فعلی نمایشگاه‌ بین المللی تهران آغاز شد و در نهایت با اتمام عملیات عمرانی، در سال 1348 اولین نمایشگاه بین‌المللی با نام نمایشگاه آسیایی به مدت 21 روز و با حضور 33 کشور در این محل برگزار شد.

در 50 سال گذشته نمایشگاه بین المللی تهران تبدیل به یکی از سایت‌های مهم نمایشگاهی در ایران و البته در منطقه شد و برگزاری عناوین متعدد نمایشگاهی در محل فعلی، با استقبال بسیاری همراه بود؛ اما این استقبال در حین برگزاری برخی از عناوین نمایشگاهی، دردسر ساز هم بود و «ترافیک» در حاشیه برگزاری نمایشگاه‌هایی همچون نمایشگاه کتاب و نمایشگاه‌های پرمخاطب دیگر، کار را به جایی رساند که حرف و حدیث‌هایی درباره جمع شدن سایت نمایشگاه بین المللی تهران از محل فعلی بیشتر و بیشتر شد تا جایی که حتی واگذاری زمین‌های این نمایشگاه در دستور کار قرار گرفت.

اکنون پس از دهه‌ها بحث بر سر تغییر کاربری، خصوصی‌سازی و واگذاری، مخالفت‌های درون دستگاهی و وزارتخانه‌ای از جمله وزارت صمت بر این فرایند سایه افکنده و مانع از این واگذاری شده است باید منتظر ماند و دید با وجود تاکید برنامه هفته توسعه بر تعیین تکلیف شرکت‌های قابل واگذاری طی 2 سال اول اجرای این قانون این فرایند سرنوشت دیگری پیدا می‌کند یا خیر. و آیا مشتریان بالقوه‌ای مانند شهرآفتاب یا کنسرسیومی از علاقه‌مندانی مانند اتاق‌های بازرگانی یا سایر مجموعه‌های نمایشگاهی می‌توانند بر مخالفت‌های دستگاهی و وزارتخانه‌ای چیره شوند؟

برخی کارشناسان صنعت نمایشگاهی معتقدند شرکت نمایشگاه بین‌المللی تهران تلاش دارد با ادعای یک نقش حاکمیتی و سیاستگذاری از موضوع واگذاری خودداری کند و سازمان خصوصی‌سازی را دور بزند.