به گزارش خبرگزاری صداوسیما، برنامه گفت‌وگوی نیمروزی چهارشنبه، ۱۳ تیر ۱۴۰۳،‌ با موضوع «گواهی صرفه‌جویی انرژی» از شبکه خبر پخش شد. در این برنامه آقایان علی نقوی مدیر عامل بورس انرژی ایران و ساجد کاشفی مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران درباره گواهی صرفه‌جویی انرژی به سوالات زیر پاسخ دادند:

گواهی صرفه جویی انرژی چیست؟ به چه صورت صادر و چگونه نقد می‌شود؟

نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران: صنایع و بخش‌های مختلف کشور در فصول مختلف با ناترازی انرژی درگیر می‌شوند. برای حل این مسئله، اجرای سیاست‌های غیرقیمتی یکی از راهکارهاست و گواهی صرفه جویی انرژی نیز در این چارچوب به کسانی تعلق می‌گیرد که در پروژه‌های صرفه جویی انرژی سرمایه گذاری کنند.

گواهی صرفه جویی انرژی یک ابزار مالی است که در سال ۱۳۹۹ به تصویب شورای عالی بورس رسید و گواهی پذیرش آن هم اسفند سال گذشته رونمایی شد. چارچوب کلی آن به این صورت است که یک سرمایه گذار در یک پروژه سرمایه گذاری می‌کند، سپس یک حسابرس مستقل که شرکت‌های اندازه گیری و سطح سنجی هستند، آن صرفه جویی را سطح سنجی می‌کنند.

شرکت گاز میزان صرفه جویی محقق شده را به ما اعلام می‌کند و ما برای آن گواهی صادر می‌کنیم. در گام بعدی همه اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند از طریق ساز و کار بورس انرژی نسبت به خرید گواهی اقدام کنند و طبق ضوابطی که در سایت بورس انرژی قرارداده شده، صنایع و مشترکینی که در دوره اوج بار نیاز به تامین گاز داشته باشند، گازی را که از طریق بازار خریداری کرده اند، تحویل می‌گیرند.

برای برق هم تخصیص گواهی را تخصیص دادیم ولی، چون توانیر دستورالعمل تحویل و تسویه معاملات آن را شرکت در اختیار ما قرار نداده، معامله پذیرش را متوقف کردیم. همچنین این پیشنهاد به بعضی از سازمان‌های ذیربط داده شد که در قبال اسقاط یک خودرو برای یک دوره معین، سوخت آن خودرو در قالب گواهی صرفه جویی سوخت در اختیارشان قرار بگیرد.

در حوزه گاز طبیعی که اولین گواهی آن هم صادر شده، برای پتروشیمی ها، فولادی‌ها و این قبیل مشترکان که نیازمند گاز طبیعی بودند، چه اتفاقی می‌افتد؟

کاشفی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران: گواهی‌های صرفه جویی که در حوزه گاز می‌خواهد صادر شود، مشابه سایر گواهی‌هایی است که در حوزه انرژی صادر می‌شود. ما برای گواهی‌های صرفه جویی دو تعریف ایجاد کردیم؛ یکی گواهی‌های دوره اوج و بخشی از این‌ها هم گواهی‌های دوره‌های غیراوج. منظورمان از دوره اوج دوره‌ای است که مصرف به بالاترین حد می‌رسد که طبق توافق و تفاهمی که با بورس انرژی داشتیم، از ابتدای آبان هر سال تا پایان اسفند آن سال را به عنوان دوره اوج درنظر گرفتیم و دوره غیراوج از ابتدای فروردین تا پایان مهرماه هر سال است.

فرآیند صدور گواهی هم به این شکل است که هر سرمایه گذاری اعم از صنایع بزرگ پتروشیمی، فولادی، فلزی، کاشی و سرامیک یا سرمایه گذاران حوزه‌های مالی، پروژه خود را در بخش‌های مختلف تعریف می‌کنند و در اختیار دبیرخانه بازار انرژی قرار می‌دهند که در حوزه گاز، شرکت بهینه سازی مصرف سوخت این وظیفه را برعهده دارد.

طرح در این دبیرخانه مورد بررسی قرار می‌گیرد. روش صحت سنجی و اندازه گیری در شرکت‌های موسوم به «ام اند وی» تعیین می‌شود و وقتی در کمیسیون صرفه جویی انرژی به تصویب رسید و ابلاغ شد، سرمایه گذار آن پروژه را اجرا می‌کند؛ مثلا یک شرکت فولادی یا یک شرکت پتروشیمی می‌تواند قراردادی را با شرکت ملی گاز یا یک بخاری ساز برای اجرای طرح تعویض بخاری‌های با راندمان بالا به جای بخاری‌هایی با راندمان و بازدهی پایین را منعقد کند.

شرکت بخاری ساز بخاری‌ها را تولید و در منزل مشترکان نصب می‌کند. بعد از انجام صحت سنجی، شرکت گاز به سرمایه گذار یعنی آن شرکت فولادی یا شرکت پتروشیمی، گواهی صرفه جویی را پرداخت می‌کند.

صدور گواهی صرفه جویی گاز با چه قیمتی انجام می‌شود؟

کاشفی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران: به قیمت تعرفه مبداء؛ یعنی اگر در حوزه خانگی صرفه جویی شده، با میانگین تعرفه خانگی، اگر در صنعت آجر است، با میانگین تعرفه صنعت آخر. سپس می‌توانند این گواهی را در بورس معامله کنند یا در سررسید‌هایی که در انتهای دوره قرار دارد، آن گازی را که صرفه جویی کردند، برای مصارف خودشان دریافت کنند.

براساس مصوبه‌ای که آبان سال گذشته در شورای عالی انرژی به تصویب رسید، گواهی‌های صرفه جویی از محدودیت‌های فصل سرما معاف هستند؛ یعنی اگر کسی گواهی صرفه جویی داشته باشد، شرکت ملی گاز حتی در دوره اوج مصرف هم مکلف است و تضمین می‌دهد که این گاز را تحویل دهد.

اگر در فصل سرد شرایطی پیش آمد که دولت تصمیم گرفت اولویت را به بخش خانگی بدهد، سازمان بورس انرژی چگونه نگرانی سرمایه گذاران را برطرف می‌کند؟

نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران: طبق مصوبه شورای عالی انرژی، جرایمی در این باره دیده شده؛ شرکت گاز مکلف به پرداخت جریمه است و بالاترین نرخ جریمه نسبت به قیمتی است که شخص گواهی را خریده؛ طراحی در سازمان برنامه و بودجه انجام شده که با اعلام بورس، جریمه از خزانه دار درخواست می‌شود.

یک تجربه موفق را در سال گذشته و امسال داشتیم که در چارچوب راه اندازی تالار برق سبز قرار می‌گیرد. وزارت نیرو تضمین داد و رعایت هم کرد. خیلی از صنایع توانستند از محدودیت‌های اوج مصرف برق رهایی پیدا کنند.

قیمت گواهی گاز چگونه تعیین می‌شود؟

نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران: قیمت بر اساس عرضه و تقاضا و ساز و کار بازار خواهد بود و از دیروز هم در اولین روز عرضه گواهی صرفه جویی گاز، بر اساس ساز و کار بازار متقاضیان قیمت گذاری کردند و معاملات ثبت شد.

قیمت اولین معامله گواهی اوج بار به ازای هر مترمکعب، هفت هزار تومان بود که حدودا چهل درصد بالاتر از بالاترین نرخی است که اکنون برای پتروشیمی‌ها محاسبه می‌شود.

به جز شرکت‌های بزرگ، آیا مردم هم می‌توانند گواهی صرفه جویی گاز را معامله کنند؟

کاشفی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران: یکی از مزیت‌های مهم این بستری که ایجاد شده، این است که طرح‌هایی مثل مردمی سازی صرفه جویی می‌تواند در کشور توسعه پیدا کند.

امسال این قابلیت بوجود آمده که در قالب گواهی صرفه جویی، آن شرکت دانش بنیانی که واسطه است، میانگین صرفه جویی مشترکین جزء خانگی را محاسبه می‌کند، رقمش را پرداخت می‌کند و از طرف دیگر، آن گواهی را در بورس انرژی به فروش می‌رساند.

اولین حسن آن در این است که در راستای تحقق شعار سال و بحث مردمی سازی و مشارکت مردم است و مهمترین حسن آن هم این است که گاز صرفه جویی شده در بخش غیرمولد اقتصاد را با این ساز و کاری که طراحی شده، می‌توانیم در اختیار بخش مولد اقتصاد قرار دهیم.

در اولین روز عرضه گواهی صرفه جویی گاز، در بورس انرژی چه گذشت؟

نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران: در اولین روز عرضه، ۲۵ میلیون مترمکعب در نماد اوج بار عرضه شد که با استقبال خیلی خوبی روبرو شد و حتی یکی دو صنایعی که خریدار بودند، درخواست داشتند کل حجم عرضه را به یک باره خریداری کنند؛ یعنی برای کل حجم صد میلیون مترمکعب تقاضای خرید داشتند.

با توجه به این که ما می‌خواستیم بازار شکل بگیرد و روز‌های بعد هم صنایع دیگر در آن فعال شوند، چون بعضی اطلاع نداشتند و باید اصل منصفانه بودن را رعایت کنیم، در روز اول صرفاً ۲۵ میلیون مترمکعب برای کشف قیمت عرضه شد. یکی از صنایع فولادی کشور موفق به خرید این گاز شد که در فصل اوج مصرف از آن استفاده خواهد کرد. قیمت هم بر مبنای هر مترمکعبی هفت هزار تومان کشف قیمت شد.

قیمت پایه به تعبیری می‌توانیم بگوییم پنج‌هزار تومان است؛ به دلیل این که قیمت کف خوراک پتروشیمی‌ها در کشور ما پنج‌هزار تومان است و این اولین قیمت کشف شده بود، چون ما بر این مبنا بازار را شکل می‌دهیم. 

گام بعدی عرضه کی و به چه میزان خواهد بود؟

نقوی، مدیرعامل بورس انرژی ایران: هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۲ ظهر عرضه‌ها به صورت مستمر انجام خواهد شد. خود همکاران شرکت گاز و سایر سرمایه‌گذاران اقدام به عرضه خواهند کرد، اختیارش را دارند تا سقف آن ۱۲۵ میلیون مترمکعبی که الان هست در بازار می‌توانند عرضه کنند. سقف کل انتشار بازار طبق مصوبه‌ای که شورای عالی انرژی دارد، برای گاز ۱۰ میلیارد مترمکعب است؛ یعنی ما تا ۱۰ میلیارد مترمکعب سقف تعهداتی است که برای هر سال می‌تواند انجام شود و الان ۱۲۵ میلیون مترمکعب آن وارد بازار شده است.

برنامه عرضه شرکت ملی گاز بر این ۱۲۵ میلیون مترمکعب است یا بیشتر از آن؟

کاشفی، مدیر انرژی و کربن شرکت ملی گاز ایران: با توجه به شرایطی که در بازار رخ می‌دهد و با توجه به مشورت‌هایی که از فعالان بازار می‌گیریم، عرضه می‌کنیم که بتوانیم آن رقابتی بودن شرایط را حفظ کنیم. یکی از طرح‌هایی که به صورت خیلی جدی در شرکت ملی گاز هم الان دنبال می‌شود؛ بحث طرح تعویض بخاری‌های با راندمان بالا به جای بخاری‌های با راندمان پایین است.