آیت‌الله نجم‌الدین طبسی در گفت‌وگو با شفقنا: از منظر امام رضا (ع) حاکمیت اصلی همان است که حضرت علی (ع) به تصویر کشیدند نه حاکمیتی که دیگران از آن دم می‌زنند/ امام رضا (ع) فرهنگ‌های پوشالی و تفکرات غلط را شکست دادند/ باید قبول کنیم که هنوز حق حضرت را ادا نکردیم/ میان زائران جوان یک جزوه «مختصر و به‌روز» راجع به شخصیت حضرت توزیع شود

شفقنا- استاد برجسته دروس خارج فقه حوزه علمیه به برخی از سیره و اندیشه های حضرت رضا(ع) اشاره و بیان کرد: علی بن موسی الرضا(ع) در طول عمر با برکتشان مخصوصاً در ایامی که در ایران بودند بر امامت امیرالمومنین علی(ع) تأکید داشتند و عنوان می کردند  که ولایت و حاکمیت اصیل و اصلی همان است که حضرت علی(ع) به تصویر کشیدند نه ولایت و حاکمیتی که دیگران از آن دم می زنند.

وی تأکید کرد: حوزه ها به ویژه حوزه های پیروان مکتب اهل بیت(ع) در زمینه سیره، شخصیت و آموزه های امام رضا(ع) فعالیت علمی بسیاری داشتند، اما باید قبول کنیم که هنوز حق این امام همام و بزرگوار را ادا نکردیم و این نوشته ها را به قلم روز در نیاوردیم تا نسل جوان با امام رضا(ع) آشنا شوند.

آیت الله نجم الدین طبسی پیشنهاد کرد: لازم است میان زائران جوان یک جزوه مختصر راجع به شخصیت این بزرگوار و متناسب با فهم نسل جوان توزیع شود؛ امروز باید متناسب با اقبال مردم، فرهنگ امام رضا(ع)، مناظرات و سیره و کلمات حضرت را در ابعاد مختلف تبیین کنیم. باید در صحن مطهر و در یکی از حجرات، منبر و تریبونی برای تبیین کلمات امام رضا(ع) باشد.

امام رضا(ع) فرهنگ های پوشالی و تفکرات غلط را شکست دادند

آیت الله نجم الدین طبسی در گفت وگو با شفقنا بیان کرد: در ارتباط با امام رضا(ع) زبان الکن است و معلومات ما نسبت به شخصیت ایشان که عالم، فقیه و دانشمندی برجسته روی کره زمین بودند و این خاندان قابل مقایسه با احدی نیستند و هر کسی در هر سطحی باشد در مقابل آنان سر تعظیم فرود می آورد، محدود و قاصر است، اما در چند نکته به برخی از سیره و اندیشه های حضرت رضا(ع) اشاره می کنم.

نکته اول در ارتباط با مناظرات و بحث هایی است که علی بن موسی الرضا(ع) داشتند و این بحث ها همگی هدفمند و حساب شده بود؛ چون حکومت ها مخصوصاً عباسیان و هارون الرشید با راه اندازی و چراغ سبز نشان دادن به فرهنگ یونان و فرهنگ های غیر اسلامی و تشویق نشر این فرهنگ ها، این هدف را دنبال می کردند که مکتب آل محمد را تحت الشعاع قرار دهند؛ لذا به فلسفه و فرهنگ یونان توجه فوق العاده ای داشتند و به کسانی که این فرهنگ را ترجمه می کردند، سکه های طلای زیادی به عنوان پاداش می دادند. این اقدام عباسیان و هارون الرشید در کنار رواج اهل حدیث، مفسرین به رأی و  بها دادن به بودایی ها و همه مکتب های انحرافی بود.

وی ادامه داد: امام رضا(ع) با ورودشان به ایران و مرو و به مناظره کشاندن سران و ایدئولوگ های آنها، همگی را تحت الشعاع قرار دادند و همه را شکست دادند به گونه ای که در نهایت اعتراف کردند در برابر علی بن موسی الرضا(ع) عددی نیستند. در واقع یکی از کارهای حضرت این بود که این فرهنگ های پوشالی و تفکرات غلط را شکست دادند و به طرفداران خود و سایر مسلمانان فهماندند که این فرهنگ ها، فرهنگ های اصیل نیست.

امام رضا(ع) با بحث ها، مناظرات و سخنرانی ها جایگاه امامت را برای مردم تبیین کردند

آیت الله طبسی اثبات ولایت امیرالمومنین علی(ع) را از دیگر اهداف و برنامه های امام رضا(ع) عنوان کرد و گفت: نکته دیگری که حضرت در دوران ورودشان به ایران انجام دادند، تأکید بر ولایت امیرالمومنین علی(ع) است. اولاً حضرت رضا(ع)، امامت را تبیین کردند، امامتی که حکومت ها و وعاظ السلاطین تا به آن روز مطرح می کردند، امامتی بود که هارون الرشید، مأمون و امویان هم جزو آنها بودند، ولی امام رضا(ع) با بحث ها، مناظرات و سخنرانی ها جایگاه امامت را برای مردم تبیین کردند و عنوان داشتند که امامت یعنی جانشینی پیامبر اکرم(ص) و چنین جانشینی مستندات قرآنی و روایی می خواهد و باید کسی باشد که نفس رسول الله(ص) و با نبوت پیامبر(ص) هم سنخ و نظیر و نمونه باشد؛ امام رضا(ع) بر این مساله بسیار تأکید کردند مثلا وقتی از ایشان خواستند که نماز عید بخوانند، نماز عیدی که حاکمیت خواست به پا شود و خود حاکمیت جلوی آن را گرفت؛ چون حضرت به گونه ای مقدمات حرکت به سوی جایگاه و برای نماز عید را مطرح کردند که حاکمیت وحشت کرد و از ادامه حرکت به سوی مصلی و برگزار شدن نماز به امامت حضرت جلوگیری کرد؛ زیرا وقتی از حضرت خواستند نماز عید را بخوانند، امام فرمودند: «نمازی می خوانم که پیامبر(ص) و علی ابن ابی طالب(ع) خوانده است» هدف و منظور حضرت از این سخن این بود که  تأکید کنند حاکمیت قبل را قبول ندارند و حاکمیت اصلی حاکمیت نبی مکرم اسلام، امیرالمومنین علی(ع) و اهل بیت(ع) یعنی کسانی که با تعیین و انتخاب خداوند عزوجل و تبلیغ نبی مکرم اسلام معرفی و تعیین شدند؛ لذا وقتی امام رضا(ع)  به منظور برپایی نماز حرکت کردند، یک انقلاب، تحول و دگرگونی ایجاد شد و به همین دلیل حکومت اجازه نداد که حضرت نماز را بخوانند و ایشان را از همان راه بازگرداندند.

وی گفت: علی بن موسی الرضا(ع) در طول عمر با برکتشان مخصوصاً در ایامی که در ایران بودند بر امامت امیرالمومنین علی(ع) تأکید داشتند و عنوان می کردند  که ولایت و حاکمیت اصیل و اصلی همان است که حضرت علی(ع) به تصویر کشیدند نه ولایت و حاکمیتی که دیگران از آن دم می زنند.

وی احیای قیام امام حسین(ع) و ذکر نام آن حضرت را از دیگر برنامه های امام رضا(ع) دانست و اظهار داشت:  پس از ورود علی بن موسی الرضا(ع)  به نیشابور، بازار و حوزه های اهل سنت تعطیل شدند و همگی به استقبال حضرت آمدند.

ابوزرعه رازی و محمد بن اسلم طوسی که از شخصیت های بزرگ اهل سنت بودند به همراه بیش از 20 هزار نفر به استقبال امام رضا(ع) رفتند. وقتی علی بن موسی الرضا(ع) در میان این جمعیت کثیر سخنرانی کردند، کلمه «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ» و مساله «توحید» را مطرح کردند و سپس فرمودند: «بِشَرطِها و شُروطِها و أنا مِن شُروطِها» یعنی ولایت از شروط مساله توحید است.

وی افزود: وقتی امام رضا(ع) این حدیث را خواندند، در ابتدا به سند این حدیث اشاره کردند و فرمودند: «پدرم این حدیث را نقل کردند» و زمانی که نسل به نسل سند این حدیث را بیان می کردند وقتی به نام امام حسین(ع) رسیدند عبارت «الشهید بکربلا» را به کار بردند و در حقیقت در میان آن جمعیت کثیر اعلام کردند که ای مردم! جدم حسین(ع) در کربلا به شهادت رسید.

وی گفت: امام رضا(ع) در طول حیات پر برکتشان همواره نام امام حسین(ع) را به شیوه های مختلف بر زبان و یادها می آوردند، مجالس روضه خانگی برگزار می کردند و از مردم و حتی زنانی که در خانه بودند دعوت می کردند تا در این مجالس حضور پیدا کنند، حضرت رضا(ع) در این مجالس روضه خوانی برای امام حسین(ع) بسیار گریه می کردند و در انتها به مداح کمک می کردند و صله و هدیه می دادند.

وی بیان کرد: امام رضا(ع) فرمودند: «بر حسین(ع) گریه کنید» قطعاً امام رضا(ع) این سخن را روی حساب بیان می کردند و قصد داشتند بر امامت امام حسین شهید تأکید کنند.

وی اظهار داشت: یکی دیگر از نکاتی که حضرت رضا(ع) بر آن تأکید داشتند تعیین مسیر حرکت امام از مدینه تا مرو بود. تعیین مسیر با خود حضرت بود و ایشان تصمیم گرفتند از خوزستان وارد ایران شوند، آن روز هوا بسیار گرم بود و امام رضا(ع) کسالت داشتند، ولی در عین حال اصرار داشتند که وارد اهواز شوند و مورد استقبال باشکوهی قرار گرفتند. شاید برای برخی این پرسش مطرح شود که چرا حضرت این مسیر را تعیین کردند و چرا اهواز را انتخاب کردند و در این استان ماندند؟ باید در پاسخ بگویم حضرت ماندند تا اهواز را بیمه کنند، امروز اگر اهواز و خوزستان پیرو مکتب اهل بیت و ولایت مدار هستند و عزاداری های با شکوهی برگزار می شود و ولایتمداری در قلوب آنان موج می زند، در اثر برکت تشریف فرمایی امام رضا(ع) است. حضرت آمدند تا این شهر و استان را بیمه و مذهب شیعه را نهادینه کنند.

آیت الله طبسی عنوان کرد: امام رضا(ع) هم در حال حیات و هم پس از شهادت در بین خاص و عام جایگاه داشتند. در حال حیات وقتی وارد نیشابور شدند علی رغم اینکه حاکمیت این منطقه با شافعی ها بود، به دلیل ورود امام رضا(ع) بازار و حوزه ها تعطیل شدند، بزرگان اهل سنت به استقبال حضرت رفتند و به مردم اشاره کردند که سکوت کنند تا سخن امام شنیده شود.

آیت الله طبسی ادامه داد: امام رضا(ع) بعد از شهادت نیز میان همه مسلمین اعم از شیعه و سنی جایگاه بلندی داشتند؛ کتاب «الثقات» تألیف ابن حبان شافعی حدود 100 سال بعد از شهادت حضرت نوشته شده است. ابن حبان می گوید: «قبر امام رضا(ع) در شهر طوس، معروف و مشهور بود و مردم از همه جا به منظور زیارت حضرت به طوس می آمدند و من هم آرامگاه شریف ایشان را بارها زیارت کردم و هر وقت به مشکلی برخورد می کردم کنار قبر امام رضا (ع) می رفتم و دعا می کردم و بارها حل شدن مشکلاتم را با حضور در کنار قبر شریف امام رضا(ع) تجربه کردم.

حاکم نیشابوری نیز در کتابش چند مورد از اساتید خود نقل می کند که برای حل مشکل و رفع بیماری، به قبر شریف امام رضا(ع) متوسل شدند.

وی اضافه کرد: امروز هم علاوه بر شیعیان بسیاری از اهل سنت به زیارت قبر شریف حضرت می روند و به ایشان متوسل می شوند و این عنایتی است که خداوند عزوجل به امام رضا(ع) داشته است که در حیات و بعد از حیات و شهادت این جایگاه را دارند و در مجموع عنایتی به ایران و ایرانیان و شیعیان است و باید از خداوند بخواهیم که این عنایات و الطاف و برکات را بر ما مستدام بدارد.

باید قبول کنیم که هنوز حق این امام همام و بزرگوار را ادا نکردیم

وی در پاسخ به این پرسش که تا به امروز در معرفی سیره و آموزه های امام رضا(ع) تا چه میزان موفق بودیم؟ گفت: حوزه ها به ویژه حوزه های پیروان مکتب اهل بیت(ع) در زمینه سیره، شخصیت و آموزه های امام رضا(ع) فعالیت علمی بسیاری داشتند، مرحوم مجلسی و سایر علما کتاب های بسیاری درباره علی بن موسی الرضا(ع) نوشتند، اما باید قبول کنیم که هنوز حق این امام همام و بزرگوار را ادا نکردیم و این نوشته ها را به قلم روز در نیاوردیم تا نسل جوان با امام رضا(ع) آشنا شوند.

وی بیان کرد: امروز هم امکانات بسیاری داریم و هم توجه به بارگاه شریف امام رضا(ع) بسیار است. من 55 سال قبل که با هواپیما به مشهد می رفتم، با اینکه قیمت بلیت چندان نبود، اما  نصف ظرفیت پرواز خالی بود، این بدین معنا نیست که آن زمان به بارگاه حضرت توجه نمی شد، اما تأکید دارم که امروز این توجه چندین برابر شده و حضور 35 میلیونی زائران در طول سال در مشهد نشانه توجه بسیار به این امام رئوف است.

آیت الله طبسی اظهار کرد: با وجود این توجه ویژه و امکانات فراوان، جا دارد بین زائران جوان یک جزوه مختصر راجع به شخصیت این بزرگوار و متناسب با فهم نسل جوان توزیع شود؛ امروز باید متناسب با اقبال مردم، فرهنگ امام رضا(ع)، مناظرات و سیره و کلمات حضرت را در ابعاد مختلف تبیین کنیم. باید در صحن مطهر و در یکی از حجرات، منبر و تریبونی برای تبیین کلمات امام رضا(ع) باشد. این یکی از اقداماتی است که می توانیم با استفاده از آن مردم را با فرهنگ امام رضا (ع) آشنا کنیم.