بیماری هوچکین یا سرطان لنفوم هوچکین

هرساله حدود 2100 نفر در بریتانیا به بیماری هوچکین یا همان لنفوم هوچکین مبتلا می‌شوند. این بیماری که می‌تواند هر کسی را با هر شرایطی مبتلا کند، در دسته بیماری‌های خطرناک قرار گرفته و توجه بسیار زیاد را می‌طلبد. در این مقاله از مجله پزشکی سلامتی سیب با تکیه بر اطلاعات پزشکی، بیماری هوچکین را مورد بررسی قرار داده به همه علائم، دلایل و راه‌های درمان آن اشاره خواهیم کرد؛ با ما همراه باشید.

بیماری هوچکین چیست؟

مهم‌ترین وظیفه سیستم ایمنی بدن ما، مقابله با میکروب‌‌ها و عوامل بیماری زا است. این کار به وسیله شبکه‌ای گسترده به نام سیستم لنفاوی صورت می‌گیرد که خود شامل مجموعه‌‌ای از رگ‌ها، غده‌ها، مغز استخوان، ارگان‌های لنفاوی و مایعی به نام لنف است.

میکروب‌ها بعد از ورود به بدن ما توسط سلول‌‌های سیستم ایمنی جمع آوری شده و به غدد لنفاوی منتقل می‌شوند که در آنجا توسط مجموعه‌ای از سلول‌های ایمنی، کشته شده و از بین می‌روند. اگر این شبکه پیچیده به درستی عمل نکند، فرد توانایی مقابله با عوامل بیماری زا را نداشته و به سرعت دچار انواع عفونت‌ها خواهد شد.

بیماری هوچکین (Hodgkin’s Disease) یا لنفوم هوچکین، نوعی از سرطان خون و سیستم ایمنی موسوم به سرطان لنفوم است که ممکن است هرکدام از اجزای سیستم لنفاوی بدن از جمله غده‌های لنفاوی، مغز استخوان و یا طحال را درگیر کند. نوع دیگری از سرطان لنفوم که به نام لنفوم غیر هوچکین شناسایی شده است، نسبت به بیماری هوچکین، بدخیم‌تر است؛ با این حال هدف ما در این مقاله بر روی این خواهد بود که سرطان لنفوم هوچکین چیست و چگونه می‌توان با آن مقابله کرد.

نوعی دیگر از بیماری هوچکین تحت عنوان بیماری هوچکین غیر کلاسیک (NLPHL) شناخته می‌شود. NLPHL یک بیماری نادر است و رفتار آن با توجه به نوع سلول‌های درگیر شده و واکنش آن‌ها متفاوت است. گفتنی است که روش‌های درمانی نوع غیر کلاسیک با نوع کلاسیک بیماری هوچکین نیز ممکن است متفاوت باشد.

علت بیماری هوچکین چیست؟

سرطان، یک بیماری وابسته به ژنتیک و محیط زندگی و کار فرد شناخته شده است. سرطان لنفوم نیز از این قاعده مستثنی نیست. گرچه علت این بیماری به صورت قطعی شناخته شده نیست، ولی ابتلا به بیماری‌هایی نظیر ایدز و یک بیماری موسوم به مونونوکلئوز عفونی که از علائم آن گلودرد شدید است، در کنار یک استعداد ژنتیکی می‌تواند فرد را مبتلا به سرطان لنفوم هوچکین کند. به لحاظ شغلی، افرادی که در تماس با ماده شیمیایی بنزن هستند نیز ریسک بالایی در ابتلا به این بیماری دارند.

علائم سرطان لنفوم هوچکین چیست؟

این بیماری در افراد بین 15 تا 30 سال و نیز بالای 55 سال شیوع بیشتری داشته و مردان نسبت به زنان بیشتر در خطر ابتلا به آن قرار دارند. شاید بتوان گفت مهم‌ترین علامت این بیماری که باعث می‌شود فرد بیمار در مراحل اولیه به پزشک مراجعه کند، بزرگ شدن غده‌های لنفاوی در گردن باشد. غده‌های لنفاوی مراکز تجمع سلول‌های ایمنی برای مبارزه با میکروب‌ها هستند. بزرگی غده‌های لنفاوی گردن که در این بیماری دیده می‌شود بدون درد است ولی اگر فرد الکل مصرف کند، بزرگی غده‌های لنفاوی دردناک خواهد بود و این امر یک نشانه مهم برای تشخیص این بیماری توسط پزشک است.

از علائم کمتر شایع این بیماری می‌توان به قرمزی و زخم شدن پوست ساق پا و یا زردی اشاره کرد. علاوه بر آن فرد مبتلا به هوچکین می‌تواند علائمی مانند خارش، تب رفت و برگشتی که به نام تب Pel-Ebstein نیز شناخته می‌شود، تعریق شدید شبانه، کاهش وزن محسوس یا خستگی در انجام کارهای روزانه از خود نشان دهد.

پزشک چگونه بیماری هوچکین را تشخیص می‌‌دهد؟

سیر تشخیص بیماری از نمونه برداری غده‌های لنفاوی بزرگ شده شروع می‌شود که به دو صورت Core Needle Biopsy (به وسیله سوزن) یا Excisional Biopsy (نمونه برداری کامل غده لنفاوی) توسط پزشک انجام می‌شود. نمونه‌های جمع آوری شده به آزمایشگاه پاتولوژی و بافت شناسی منتقل می‌شوند و بررسی میکروسکوپی، وجود سلول‌های سرطان لنفوم را مشخص خواهد کرد. این سلول‌ها که با نام رید اشتنبرگ (Reed Sternberg) شناخته می‌شوند، نمای بافت شناسی خاصی در زیر میکروسکوپ شبیه به چشمان جغد دارند. این سلول‌ها مولکول‌های خاصی را در سطح خود بروز داده که به ما اجازه می‌دهند آن‌ها را شناسایی کرده و از بین ببریم.

مراحل و سطوح

بعد از تشخیص قطعی سرطان لنفوم در فرد، پزشک معالج باید وجود یا عدم وجود گسترش سرطان را به سایر ارگان‌ها و اعضای لنفاوی بدن تعیین کند. این کار برای برنامه‌ریزی درمانی اهمیت بسیاری دارد. برای این منظور از تکنولوژی سی تی اسکن  (CT-scan) و نیز PET-scan استفاده می‌کند. ممکن است سرطان، کبد، طحال یا غدد لنفاوی داخل شکم فرد را درگیر کرده باشد که در این صورت نوع درمان می‌تواند متفاوت باشد. پزشک همچنین با گرفتن شرح حال بیمار، میزان تغییر در فعالیت‌های روزانه فرد را سنجیده و بر اساس آن، برای درمان بیماری هوچکین برنامه‌ریزی می‌کند. به طور کلی اما، بیماری  هوچکین چهار سطح مختلف را شامل می‌شود:

سطح اول (سطح اولیه): این سطح از بیماری بدان معناست که سرطان فقط در یک منطقه غده لنفاوی یا یک منطقه از یک ارگان تشخیص داده شده است.

سطح دوم (بیماری پیشرفته محلی): به این معناست که سرطان به دو منطقه غده لنفاوی در یک قسمت دیافراگم، عضله‌ای که در زیر ریه‌ها قرار دارد، گسترش یافته است یا اینکه در یک منطقه غده لنفاوی و ارگان نزدیک به آن تشخیص داده شده است.

سطح سوم (بیماری پیشرفته): در این سطح، بیماری هم در پایین و هم در بالای دیافراگم به یک منطقه غده لنفاوی رشد کرده و یا در یک غده لنفاوی و ارگانی که در جهت مخالف آن قرار دارد، تشخیص داده شده است.

سطح چهارم (بیماری گسترده): در این سطح سرطان از غدد لنفاوی فراتر گسترش یافته و به ارگان‌های دیگر مثل مغز استخوان، کبد یا ریه‌ها رسیده است.

بهترین روش درمان بیماری هوچکین چیست؟

درمان سرطان لنفوم هوچکین تا حد زیادی به سطح پیشرفت بیماری بستگی دارد اما روش‌های درمانی متداول برای این بیماری شیمی‌درمانی و پرتو درمانی را شامل می‌شوند.

در پرتودرمانی از پرتوهای انرژی بالای اشعه برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. شیمی درمانی اما کاربرد داروهایی را شامل می‌شود که می‌توانند سلول‌های سرطانی را از بین ببرند. بسته به نوع دارو، داروهای شیمی درمانی ممکن است به صورت خوراکی یا تزریقی در این راهکار درمانی مورد استفاده قرار گیرند.

اگر به NLPHL مبتلا باشید، ممکن است در مراحل اولیه بیماری، پرتودرمانی به تنهایی برای بهبود شرایط شما کافی باشد زیرا این نوع بیماری نسبت به نوع کلاسیک با سرعت کم‌تری گسترش پیدا می‌کند.

در صورت جواب ندادن پرتودرمانی و شیمی‌درمانی، از ایمونوتراپی و یا درمان با پیوند سلول‌های بنیادی نیز استفاده می‌شود. در درمان با سلول بنیادی، سلول‌های سالم جایگزین سلول‎‌های سرطانی درون مغز استخوان خواهند شد.

بعد از درمان، ممکن است پزشک برای مدتی بیمار را تحت نظر قرار دهد که به همین دلیل، بسیار مهم است تمام جلسات ملاقات با پزشک خود و داروهای تجویز شده بعد درمان را جدی بگیرید.

نرخ بقای سرطان لنفوم هوچکین

سرطان هوچکین از نرخ بقای بالایی برخوردار است. به طور میانگین، 86 درصد از بیماران مبتلا به این بیماری عمر بقای 5 ساله و 80 درصد آن‌ها عمر بقای 10 ساله تجربه خواهند کرد و این در شرایطی است که اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، عمر بقای 5 ساله می‌تواند تا 90 درصد افزایش یابد.

بیماری هوچکین یا سرطان خون

بیماری هوچکین یک نوع از سرطان خون و سیستم ایمنی موسوم به سرطان لنفوم است که ممکن است هرکدام از اجزای سیستم لنفاوی بدن از جمله غده‌های لنفاوی، مغز استخوان و یا طحال را درگیر کند. با اینکه این بیماری خطرناک است و می‌تواند موجب مرگ شود اما شانس درمان آن نیز بسیار بالا است. پرتو درمانی و شیمی‌درمانی متداول‌ترین روش درمان سرطان هوچکین هستند که به وسیله آن‌ها بین 80 تا 90 درصد مبتلایان، تا 5 سال پس از تشخیص بیماری به زندگی خود ادامه خواهند داد.

منابع

ncbi.nlm.nih.gov
nhs.uk

سوالات متداول در مورد بیماری هوچکین