نرخ بیکاری فارس، افزایشی اما پایین تر از متوسط کشوری است/ چالش اشتغال ناقص

نرخ بیکاری فارس در تابستان 1403، پایین‌تر از متوسط کشوری ایستاده اما نسبت به فصل گذشته، افزایشی بوده است. گزارش‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، نرخ بیکاری این استان در تابستان امسال به 6.7 درصد رسیده؛ این رقم گویای افزایش 0.5 واحد درصدی نسبت به بهار سال جاری و کاهش 0.1 واحد درصدی در مقایسه با تابستان سال گذشته است.

درحالی که مرکز آمار ، نرخ بیکاری کشور را در تابستان 7.5 درصد اعلام کرد که 0.2 واحد درصد کاهش را نسبت به بهار امسال و 0.4 واحد درصد کاهش را در مقایسه با تابستان سال گذشته نشان می‌دهد.

به این ترتیب، فارس در میان 31 استان کشور، دوازدهمین استان، با کمترین نرخ بیکاری محسوب می‌شود.

نرخ بیکاری زنان فارس؛ کاهشی اما بالاتر از میانگین کشوری

در عین حال، مرکز آمار، نرخ بیکاری مردان فارس را در مقایسه با فصل گذشته افزایشی اما کمتر از متوسط کشوری در همین گروه اعلام کرده. شرایط در مورد نرخ بیکاری زنان این استان، کاملاً برعکس است. 

این گزارش، نرخ بیکاری مردان فارس را در تابستان سال جاری، 5.5 درصد اعلام کرد؛ این رقم 0.9 واحد درصد افزایش را نسبت به بهار امسال و 0.2 واحد درصد کاهش را در مقایسه با تابستان سال گذشته نشان می‌دهد.

بر اساس گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری مردان این استان 0.6 واحد درصد، کمتر از نرخ بیکاری همین گروه در کشور است.

در مقابل، نرخ بیکاری زنان فارس 0.4 واحد درصد بالاتر از میان کشوری قرار دارد. آخرین گزارش‌ از تحولات بازار کار، این شاخص را در فارس 14.6 درصد اعلام کرده است؛ این رقم 3.3 واحد درصد کاهش نسبت به بهار امسال و 0.9 واحد درصد افزایش در مقایسه با تابستان سال گذشته نشان می‌دهد.

به این ترتیب، فارس در جایگاه پانزدهمین استان کشور با کمترین نرخ بیکاری مردان قرار دارد. این استان همچنین سیزدهمین استان کشور، از نظر کمترین نرخ بیکاری زنان محسوب می‌شود.

در عین حال، سهم اشتغال ناقص (ساعت کاری کمتر از 49 ساعت در هفته) در فارس، در هر سه گروه کل، مردان و زنان، بیشتر از متوسط کشوری است.

جدول اول، نرخ بیکاری و برخی شاخص‌های اقتصادی مرتبط را در کل کشور و در فارس در سال 1402 نشان می‌دهد.

دومین جدول نیز نرخ بیکاری و برخی شاخص‌های اقتصادی مرتبط را در کل کشور و در فارس در تابستان 1403 نشان می‌دهد.

اختلاف 30 درصدی نرخ بیکاری مردان و زنان در گروه سنی 18 تا 35 ساله

در عین حال، بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار از تحولات بازار کار، نرخ بیکاری مردان «15 ساله و بیشتر» فارس در تابستان امسال، 9.1 واحد درصد کمتر از نرخ بیکاری زنان در همین گروه سنی بوده است. این اختلاف در مورد «زنان و مردان جوان 15 تا 24 ساله» و «زنان و مردان 18 تا 35 ساله»، به ترتیب به 29.8 و 12.4 واحد درصد می‌رسد.

در این میان، گزارش‌های مرکز آمار نشان می‌دهند در تابستان 1403 و در کل کشور، نرخ بیکاری مردان در سه گروه یادشده، به ترتیب 8.1، 10.7 و 13 واحد درصد کمتر از نرخ بیکاری مردان بوده است؛ این ارقام گویای آن است که اختلاف میان نرخ بیکاری مردان و زنان در گروه سنی 18 تا 35 ساله، در فارس به صورت معناداری بیشتر از متوسط کشوری و در گروه سنی 15 تا 24 ساله کمتر است (جدول شماره 2).

سهم 12 درصدی زنان از جمعیت شاغلان باسواد

ادامه این گزارش نگاهی دارد به شرایط اشتغال و بیکاری، در جمعیت باسواد استان فارس در سال 1402.

کل جمعیت 15 ساله و بیشتر شاغل باسواد در فارس در سال گذشته، یک میلیون و 287 هزار و 463 نفر بوده است که از این تعداد، یک میلیون و 129 هزار و 161 نفر را مردان و 158 هزار و 303 نفر را زنان تشکیل می‌دهند.

گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که دارندگان مدرک تحصیلی «راهنمایی/ متوسطه 1» در صدر قرار دارند و کمترین تعداد نیز در گروه «متوسطه/ متوسطه 2» قرار گرفته‌اند.

سهم زنان از جمعیت شاغلان باسواد استان فارس به حدود 12 درصد می‌رسد. آمارها این نسبت را در کل کشور حدود 16 درصد اعلام کرده‌اند؛ به عبارت دیگر در این استان حدود 88 و در کل کشور حدود 84 درصد شاغلان باسواد، در گروه مردان قرار می‌گیرند.

همچنین حدود 29 درصد از جمعیت شاغلان باسواد استان فارس را فارغ‌التحصیلان دانشگاهی تشکیل می‌دهند. این رقم در کل کشور حدود 30 درصد است.

معضل بیکاری دارندگان مدرک کارشناسی

کل جمعیت 15 ساله و بیشتر بیکار باسواد در فارس در سال گذشته، 103 هزار و 523 نفر بوده است که از این تعداد، 73 هزار و 280 نفر را مردان و 30 هزار و 243 نفر را زنان تشکیل می‌دهند.

بیشتر افراد حاضر در این گروه دارای مدرک «دیپلم/ پیش‌دانشگاهی» و کمترین تعداد نیز دارای مدرک «متوسطه/ متوسطه 2»، هستند.

در این میان، سهم فارغ‌التحصیلان دانشگاهی از جمعیت بیکاران باسواد در فارس، حدود 44 درصد و در کل کشور حدود 45 درصد است. بیشتر فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بیکار در فارس و کشور، تا سطح کارشناسی تحصیل کرده‌اند. آنها در رتبه دوم بیکاران باسواد قرار گرفته‌اند.

همچنین سهم زنان نیز در این جمعیت، در فارس به حدود 29 درصد و در کل کشور به حدود 33 درصد می‌رسد.

جمعیت 2 میلیون نفری غیرفعال باسواد

کل جمعیت 15 ساله و بیشتر غیرفعال باسواد در فارس در سال گذشته، دو میلیون و 113 هزار و 219 نفر بوده است که از این تعداد، 604 هزار و 616 نفر را مردان و یک میلیون و 508 هزار و 603 نفر را زنان تشکیل می‌دهند.

دارندگان مدرک تحصیلی «دیپلم/ پیش‌دانشگاهی» در صدر قرار می‌گیرند و کمترین تعداد آنها نیز متعلق به گروه «فوق‌لیسانس و بالاتر» هستند. در این میان، 151 نیز سطح تحصیلی خود را اعلام نکرده‌اند.

در عین حال، سهم زنان از جمعیت غیرفعال باسواد در فارس به حدود 71 درصد می‌رسد. آمارها این نسبت را در کل کشور، حدود 72 درصد نشان می‌دهند. همچنین، حدود 21 درصد از این جمعیت نیز فارغ‌التحصیل دانشگاه هستند؛ گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که این نسبت در کل کشور نیز در همین حدود است.

حضور پررنگ زنان فارس در بخش خدمات

در این میان، گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که بیشترین سهم اشتغال کل، مردان و زنان در بخش‌های مختلف اقتصادی در فارس، همچون کل کشور، به ترتیب شامل خدمات، صنعت و کشاورزی می‌شود.

در عین حال، مرکز آمار سهم اشتغال «کل شاغلان»، «مردان» و «زنان» فارس را در بخش خدمات، بیشتر از متوسط کشوری و در بخش صنعت، کمتر از آن اعلام کرده. اما در بخش کشاوزی، سهم اشتغال «کل شاغلان» و «مردان» استان بیشتر از متوسط کشوری و سهم اشتغال «زنان» کمتر است.

همچنین زنان این استان در بخش خدمات حضور پررنگی دارند اما سهم اشتغال آنها در بخش صنعت کمرنگ است؛ به گونه‌ای که فارس هشتمین استان کشور از نظر کمترین سهم اشتغال زنان در بخش صنعت محسوب می‌شود. در مقابل، فارس سومین استان کشور از نظر بیشترین سهم اشتغال زنان در بخش خدمات است.

در این میان، مرکز آمار، سهم اشتغال در بخش خصوصی فارس را همچون کل کشور، بیشتر از بخش عمومی اعلام کرده است. زنان این استان اما در مقایسه با متوسط کشوری، سهم کمتری از بخش خصوصی دارند. 

از سوی دیگر، بیشتر شاغلان استان فارس، همچون کل کشور، در بخش رسمی اقتصاد حضور دارند و سهم بخش رسمی، نسبت به متوسط کشوری بیشتر و سهم بخش غیررسمی کمتر از متوسط کشوری است.

بر اساس تعریف مرکز آمار، بخش غیررسمی (در مقابل بخش رسمی)، شامل واحدها و بنگاه‌هایی می‌شود که اساساً به منظور ایجاد اشتغال و درآمد برای خود، در زمینه تولید کالا و خدمات فعالیت می‌کنند. این واحدها غالباً در چارچوب مقررات تشکیل نشده‌اند یا با تشکیلات کوچک و بدون تفکیک بین کار و سرمایه به عنوان عوامل تولید، در سطح کوچک عمل می‌کنند. به عبارت دیگر، آنها معمولاً حساب و کتاب یا حسابداری ندارند و اندازه بنگاه از نظر تعداد شاغلان، کمتر از سطح تعیین‌شده در مقررات کشور است. این بنگاه‌ها اغلب مطابق مقررات و قوانین ثبت نشده یا جواز کسب‌وکار دریافت نکرده‌اند.

اشتغال غیررسمی (در مقابل اشتغال رسمی) نیز عبارت است از اشتغال کارکنان مستقل، کارفرمایان، کارکنان شرکت‌های تعاونی تولیدی بخش غیررسمی، تمامی کارکنان فامیلی بدون مزد و حقوق‌بگیرانی که از نظر قانونی یا در عمل، زیر پوشش قوانین کار و مزایای تامین اجتماعی و استخدامی (از قبیل مالیات بر درآمد، تامین اجتماعی، یا مزایای استخدامی، مرخصی استحقاقی و مرخصی استعلاجی با مزد) قرار ندارند.

روند افزایشی نرخ تورم نقطه به نقطه در فارس

نرخ تورم نیز یکی دیگر از شاخص‌های مهم در اقتصاد هر کشور است. گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده در آبان سال جاری نشان می‌دهد که روند نرخ تورم ماهانه در فارس، کاهشی و رقم آن، کمتر از  متوسط کشوری بوده است.

در مقابل اما، نرخ تورم نقطه به نقطه این استان روند افزایشی دارد و رقم آن نیز بالاتر از متوسط کشوری قرار گرفته است.

در عین حال، نرخ تورم سالانه فارس کاهشی بوده اما همچنان بیشتر از متوسط کشوری است. فارس چهاردهمین استان کشور، با بیشترین نرخ تورم سالانه محسوب می‌شود.

برای اطلاعات بیشتر، مطالعه گزارش نرخ بیکاری هرمزگان؛ بالاتر از متوسط کشوری پیشنهاد می‌شود.