اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: طلحه بن طاهر یکی از فرماندهان و والیان سلسله طاهریان بود. او فرزند طاهر بن حسین، بنیان‌گذار سلسله طاهریان، بود و پس از مرگ پدرش به حکومت خراسان منصوب شد.
زندگینامه طلحه بن طاهر
درباره کودکی طلحه بن طاهر اطلاعات دقیقی در منابع تاریخی موجود نیست، اما او احتمالاً در محیطی اشرافی و نظامی بزرگ شد، آموزش‌های حکومتی و نظامی دید و در جوانی به حکومت رسید. طلحه در یکی از خانواده‌های بانفوذ ایرانی در دوران خلافت عباسی متولد شد. پدرش طاهر بن حسین یکی از فرماندهان برجسته مأمون عباسی بود و به دلیل خدماتش، والی خراسان شد. این حاکم اهل سنت دوستدار علم و دانش و حامی اهالی آن بوده و راویان تاریخ از الطاف او به اهل علم سخن گفته‌اند. بنابر روایت‌ها، طلحه به شعر و شکار علاقه زیادی داشته و به شاعران پاداش فراوان می‌بخشید. طلحه دارای فرزندی به نام محمد بوده است. محمد فرزندی به نام ابواسحق طیب داشت که در نیشابور اقامت داشت و در رمضان سال ۸۹۲ میلادی درگذشت.
پادشاهی طلحه بن طاهر
پس از درگذشت طاهر بن حسین در سال ۲۰۷ هجری قمری، مأمون عباسی، خلیفه وقت، طلحه را به‌عنوان والی خراسان منصوب کرد. برخلاف پدرش، که استقلال‌طلبی بیشتری نشان داده بود، طلحه وفاداری کامل خود را به خلافت عباسی حفظ کرد. طلحه کنترل اوضاع را بر عهده گرفت و با یاری احمد بن ابی خالد، وزیر مأمون و تایید خلیفه بر خراسان امارت یافت.
دوران حکومت وی در خراسان غالبا به جنگ با خوارج به رهبری حمزه آذرک، که قلمرو طاهریان را عرصه تاخت و تاز و غارت قرار داده بود گذشت و در این راه به ارسال والیان متعدد به سیستان و جنگ‌های فراوان با خوارج اقدام نمود و بخش اعظم توان و توجه طلحه به ناچار معطوف به رویارویی با خوارج در سیستان شد.
دخالت طلحه بن طاهر در نا امنی‌های خراسان
برخی از پژوهشگران معتقدند که برادر طاهر بن حسین در آشوب و شورش سپاهیان خراسان پس از درگذشت طاهر دست داشته است، زیرا در آن زمان فرماندهی قسمتی از سپاه بر دوش وی بوده است و علاوه بر آن گزارشاتی در دست است که از فرار حسن بن حسین برادر طاهر به کرمان خبر می‌دهد. مامون به منظور تثبیت ولایت طلحه لشکری را به سالاری احمد بن ابی خالد به خراسان گسیل داشت که تنش و شورش خوارج را آرام سازد و خیال خلیفه را از بایت خراسان راحت سازد.
بیشتر بخوانید: منصور بن نوح کیست و مهم‌ترین اقداماتش در دوران پادشاهی چه بود؟
درباره طلحه اخبار زیادی در دست نیست و به همین دلیل اطلاعات ما از زندگی وی محدود است. ولی آمده است که وی تمرین سالاری لشکر می‌کرد، پس از آن کار سیستان در سال ۸۲۱ میلادی با وی بود. طلحه بن طاهر مردی عالم و نحوی بوده است و به قدری در این علم مشهور بوده است که نقل شده سیبویه دانشمند پرآوازه نحوی را آهنگ وی کرد.
سیاست طلحه بن طاهر
طلحه بن طاهر برخلاف پدرش که در خطبه‌ها نام خلیفه را حذف کرده بود، طلحه دوباره نام مأمون را در خطبه‌ها آورد و تأکید کرد که تابع خلافت عباسی است. او حکومتی نسبتاً آرام داشت و موفق شد ثبات خراسان را حفظ کند. سیاست‌های پدرش را ادامه داد، اما برخلاف پدرش، درگیر جنگ‌های بزرگ نشد.
توجه طلحه بن طاهر به دانش و دانشمندان
حمایت طلحه از علما موجب پیوستن عده‌ای از آنان به او شده بود و شاعران نیز در اشعار خویش مرو را به جهت وجود طلحه و بخشش‌هایش، شبیه بغداد می‌دانستند. همچنین مکتوباتی پیرامون علوم مختلف به نام طلحه و به وسیله علما و هنرمندان زمان به رشته تالیف درآمده‌اند.
طلحه بن طاهر و غناء و سرگرمی
طلحه به خوانندگان مرد و کنیزکان خواننده علاقمند بوده است و به همین دلیل از اطراف به سوی وی می‌آمدند. خزامی، جاریه عباس بن اشعثی خزاعی یمنی، جاریه‌ای خواننده را که از عراق به خراسان آمده بود، برای طلحه بن طاهر تعریف کرد، طلحه جاریه را طلبید و او با صاحبش حاضر شدند. جاریه به محضر طلحه وارد شد و صاحبش بیرون خانه نشست. تار به دست جاریه دادند و از او خواستند تا بخواند که دهان به آواز گشود و ضمن خواندن اشعاری، چنان می‌گریست که دانه‌های اشک از گونه‌هایش بر ساز می‌چکید.
طلحه از جاریه پرسید: تو را چه می‌شود که گریه می‌کنی؟ جاریه گفت: من و صاحبم یکدیگر را دوست می‌داریم. طلحه پرسید: پس چرا مولایت تو را می‌فروشد؟ جاریه گفت:، چون تنگدستیم. طلحه جاریه را دوازده هزار درهم خرید و به مولایش پرداخت، آنگاه موضوع را از زبان مولای جاریه پرسید و، چون سخنش مطابق با پاسخ جاریه بود، لذا طلحه علاوه بر پرداخت مبلغ خرید جاریه، خود جاریه را نیز به مولایش بازگردانید و بخشید.
مرگ و جانشینی طلحه بن طاهر
طلحه حدود سال ۲۱۳ هجری قمری درگذشت. پس از او، برادرش عبدالله بن طاهر به حکومت رسید که دوران او به‌عنوان اوج شکوفایی طاهریان شناخته می‌شود. ابوالسحیل شاعر، ابیاتی بدین مضمون در مصیبت مرگ طلحه سروده است:
آیا در شهر بلخ گذرت به قبرستان افتاده است؟
به درستی که قبر‌ها و آرامگاه‌ها حقایق را به ما نشان می‌دهند.
علاقه و اشتیاق، تو را به سوی این مکان‌ها می‌کشاند.
در حالی که مکان‌ها را بزرگانی چنین بر پایه‌های استوار و محکم درست کرده‌اند. ای آرامگاه طلحه، آگاه باش آنکه در تو خفته است، بزرگواری است.
کسی است که از بزرگان و گرامی داشتگان قوم خویش است.
نتیجه‌گیری
طلحه بن طاهر در تاریخ به عنوان حاکمی وفادار به خلافت عباسی شناخته می‌شود. او برخلاف پدرش که استقلال‌خواه بود، سیاستی محافظه‌کارانه در پیش گرفت و نقش او در تاریخ بیشتر به‌عنوان یک والی عباسی ثبت شده تا یک حاکم مستقل.
source